Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

«Ձայ­նը, որ պատ­մում է նրանց մա­սին, ինք­նան­կա­րից է գա­լիս»

«Ձայ­նը, որ պատ­մում է նրանց  մա­սին, ինք­նան­կա­րից է գա­լիս»
19.05.2020 | 01:32

Բա­նաս­տեղծ, թարգ­մա­նիչ ԱԻ­ԴԱ ՀԱ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆՅԱ­ՆԻ ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­նե­րը հան­դի­պում են գրա­կան ա­մե­նա­տար­բեր պար­բե­րա­կան­նե­րում: Նրա թարգ­մա­նու­թյամբ ըն­թեր­ցո­ղի սե­ղա­նին են դր­վել Մարկ Տվե­նի «Թոմ Սո­յե­րը՝ խու­զար­կու» և Ռո­բերտ Լուիս Սթի­վեն­սո­նի «Բժիշկ Ջե­քի­լի և պա­րոն Հայ­դի տա­րօ­րի­նակ պատ­մու­թյու­նը» գր­քե­րը («Դա­րակ» հրա­տա­րակ­չու­թյուն): Պոե­զիան, մեր ժա­մա­նա­կը, մե­կու­սա­ցում, ծրագ­րեր՝ կապ­ված ար­վես­տա­գի­տու­թյան և զբո­սաշր­ջու­թյան հա­մադր­ման հետ: Զրույ­ցը այս թե­մա­նե­րի շուրջ է:

-Պոե­զիա­յի մեջ լռու­թյու՞նն է շատ, թե՞ բա­ռը:
-Պոե­զիան լռու­թյան և բա­ռի հա­վա­սա­րակշ­ռու­թյուն է: Բա­ռե­րի մի­ջա­կայ­քե­րում միշտ շն­չա­ռու­թյուն կա, որ եր­բեմն եր­կար դա­դար­նե­րով ես վերց­նում և այդ դա­դար­նե­րի ըն­թաց­քում հասց­նում դի­տել, թե ինչ­պես են փոխ­վում եր­կն­քի գույ­նե­րը, մեկ-եր­կու դա­րակ դա­սա­վո­րել, մտա­ծել, թե այս մի բառն ինչ­պես կհն­չեր ֆրան­սե­րե­նով կամ ան­վերջ կրկն­վող հի­շո­ղու­թյուն­նե­րի մա­սին, որ տե­ղա­վոր­վել են ներ­սումդ այն­քան, որ դար­ձել են ներ­կա ա­վե­լի, քան այն, ինչ կա հի­մա։ Եր­բեմն շունչդ սկ­սում է կտր­վել, հևում ես, երբ վա­զում ես բա­ռի հետևից ու չես հասց­նում հաս­կա­նալ, թե այն, ինչ կա հի­մա, ի­րա­կա­նում կա՞, թե՞ ոչ:
Ի­րա­կա­նում լռու­թյու­նը երևի թե բա­ռի մեջ է ապ­րում, և բա­ռը գրե­լը կամ բարձ­րա­ձայ­նե­լը այդ լռու­թյու­նը բա­ցատ­րե­լու, բա­ռի մի­ջից այն լսե­լի դարձ­նե­լու փորձ է: Այն հատ­կա­պես ձևա­կերպ­ված է դառ­նում, երբ ըն­թեր­ցո­ղի ձայ­նի տա­րա­ծու­թյան մեջ է հայ­տն­վում, այդ ժա­մա­նակ և այդ­տեղ էլ սահ­ման­վում է լռու­թյան և բա­ռի հա­րա­բե­րակ­ցու­թյու­նը. բա­ռի և լռու­թյան տի­րույ­թում հայ­տն­վե­լով՝ բա­նաս­տեղ­ծու­թյունն ըն­թաց­քի մեջ է մտ­նում, հա­մադր­վում կամ հա­կադր­վում, լռում, աղմ­կում և երկ­կող­մա­նի ար­ձա­գան­քում­ներ ամ­րագ­րում:
-Դա­դա՞ր, թե՞ շար­ժում է բա­նաս­տեղ­ծու­թյու­նը:
-Զգա­ցում­նե­րի և ըն­թաց­քի ամ­փո­փում է բա­նաս­տեղ­ծու­թյու­նը, երբ այս ա­մենն ա­վար­տուն է դառ­նում, ինչ-որ չա­փով բա­նաս­տեղ­ծու­թյու­նը դա­դար է առ­նում, բայց այդ դա­դա­րը միայն բա­նաս­տեղ­ծու­թյան ար­տա­քին տես­քի մեջ է՝ տո­ղե­րի դա­սա­վո­րու­թյան, հա­մա­չա­փու­թյան: Ինչ-որ պա­հի քեզ էլ թվում է, թե բա­նաս­տեղ­ծու­թյու­նը դա­դա­րել է, բայց դա երկ­խո­սու­թյան ա­վար­տից հե­տո մնա­ցած լռու­թյունն է, ո­րի մեջ նաև դու ես լռում: Հե­տո բա­նաս­տեղ­ծու­թյու­նը սկ­սում է խո­սել քո ա­նու­նից, իր սե­փա­կան ի­րա­կա­նու­թյու­նը ստեղ­ծել, և այդ­տեղ սկս­վում է իր ներ­սի շար­ժու­մը՝ բա­ռից բառ գնա­ցող տա­րա­ծու­թյուն­նե­րը, որ հատ­վում են ա­նընդ­հատ:
-Պոե­զիան կա­րո՞ղ է կոր­չել հա­մա­տա­րած աղ­մու­կի մեջ:
-Պոե­զիան ցույց է տա­լիս գտ­նե­լու ճա­նա­պար­հը, այն չի կա­րող ուղ­ղա­կի ա­ներևույթ դառ­նալ: Սիո­րանն ա­սում էր՝ չար­ժե ինքդ քեզ պար­տադ­րել որևէ ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն գրե­լու ջան­քը: Պետք է ըն­դա­մե­նը որևէ բան ա­սել, ո­րը կա­րե­լի լի­նի շշն­ջալ հար­բե­ցո­ղի կամ մեռ­նո­ղի ա­կան­ջին: Պոե­զիան, որ այս­պի­սին է, նույ­նիսկ հա­մա­տա­րած աղ­մու­կի մեջ շշն­ջա­լու դեպ­քում լսե­լի կլի­նի, կլի­նի ան­վերջ ձգ­վող պա­տի ան­կյու­նում գր­ված տո­ղի պես, որ մեծ տա­ռե­րով և կար­մի­րով գր­ված բա­ռի կող­քին գրե­թե անն­կատ է, բայց անհ­րա­ժեշ­տա­բար ըն­թա­ցող՝ որ­պես մաս այն շղ­թա­յի, որ յու­րա­քան­չյուրս կա­ռու­ցում է նույ­նիսկ մեր ան­փու­թու­թյան և ան­կա­նո­նու­թյան մի­ջից:
-Այս պար­տադր­ված մե­կու­սա­ցու­մը, կանգ­նած ժա­մա­նա­կը, ան­հաս­կա­նա­լի տրա­մադ­րու­թյուն­նե­րը նոր գոր­ծե­րի նյութ կա­րո՞ղ են դառ­նալ:
-Մե­կու­սա­ցու­մը և այս բո­լոր տրա­մադ­րու­թյուն­նե­րը, որ ամ­րագր­վում են յու­րա­քան­չյու­րիս մեջ, րո­պե առ րո­պե վե­րա­փոխ­վում կամ վե­րա­դառ­նում, ման­րա­մասն ու­սում­նա­սի­րե­լու տա­րա­ծու­թյուն­ներ են, որ բաց­վել են մեր առջև: Մտա­ծե­լու ժա­մա­նա­կը շատ է, միշտ էլ կա մտա­ծե­լու ժա­մա­նակ, բայց հի­մա հատ­կա­պես, ո­րով­հետև ինք­ներս մեզ շե­ղե­լու ձևե­րը սահ­մա­նա­փակ են, չենք կա­րող հրա­ժար­վել կամ հե­տաձ­գել պա­հը. ներ­կա­յի զգա­ցո­ղու­թյու­նը շատ տե­սա­նե­լի է դար­ձել, և մենք հաշ­վի ենք նս­տում դրա հետ:
Այս օ­րե­րին, օ­րի­նակ, շատ եմ հի­շում Ռո­բեր Դես­նո­սի բա­նաս­տեղ­ծու­թյու­նից մի հատ­ված. մի ժա­մա­նակ ծնող­ներս մե­նակ էին գնում թա­ղում­նե­րի, ու ես ինձ զգում էի փոքր ե­րե­խա: Այս բա­ռերն ա­նընդ­հատ մտ­քե­րիս հոս­քի մեջ են մտ­նում: Մե­կու­սա­ցումն այդ փոքր ե­րե­խա­յի կար­գա­վի­ճա­կից հա­նել է մեզ, հա­սու­նու­թյան, պա­տաս­խա­նատ­վու­թյան զգա­ցո­ղու­թյունն ընդ­գծ­վել է, այլևս չենք շտա­պում, ո­չինչ չենք հե­ռաց­նում մեզ­նից, ա­մեն ինչ գա­լիս է դե­պի ներս: Այս ներս գա­լու ըն­թաց­քի մեջ էլ տեքս­տեր են հայ­տն­վում, ո­րոնք երևի դե­պի «դուրս» տա­նող ճա­նա­պարհ­նե­րից են:
-Հա­մա­մի՞տ եք այն տե­սա­կե­տին, որ գրող լի­նե­լու հա­մար նպաս­տա­վոր ժա­մա­նակ­ներ են: Ժա­մա­նա­կը, ժա­մա­նա­կի թե­լադ­րան­քը կա՞ Ձեր գոր­ծե­րում:
-Գրե­լու հա­մար երևի թե միշտ լավ ժա­մա­նակ­ներ են, գու­ցե ան­պա­տեհ, բարդ, բայց ժա­մա­նակն իր տա­րո­ղու­նա­կու­թյամբ հե­տաքր­քիր է և հատ­կա­պես հե­տաքր­քիր են մար­դիկ այդ ժա­մա­նա­կի մեջ: Ինչ­պես ա­սում էր Է­լիո­թը` ո­րով­հետև գի­տեմ, որ ժա­մա­նա­կը ժա­մա­նակ է միշտ, իսկ վայ­րը` միշտ և մի­միայն վայր, և այն, ինչ ըն­թա­ցիկ է, ըն­թա­ցիկ է մի ժա­մա­նա­կի և ճիշտ մեկ վայ­րի հա­մար: Ես և իմ գոր­ծերն ըն­թա­ցիկ ենք այս ժա­մա­նա­կի հա­մար, և դրա­նից խու­սա­փել հնա­րա­վոր չէ, նույ­նիսկ մեր տեքս­տե­րում ամ­րագր­ված ժա­մա­նա­կի պա­րա­գա­նե­րը խո­սում են դրա մա­սին՝ հի­մա, այժմ, այս օ­րե­րին: Շատ եմ մտա­ծում 80-ա­կան­նե­րի և 90-ա­կան­նե­րի այն վեր­ջին եր­կու տա­րի­նե­րի մա­սին, ո­րոն­ցում հասց­րի ծն­վել, բայց չկա­րո­ղա­ցա հի­շել, բայց հաշտ եմ այն նա­խընտ­րու­թյանս հետ, որն ինձ այս ժա­մա­նա­կի մեջ է դրել:
-Երբ սպի­տակ թղ­թի ա­ռաջ ես, պա­տաս­խա­նատ­վու­թյու՞նն է ա­վե­լի բարձր բա­ռի, տո­ղի հան­դեպ, թե՞ ա­զա­տու­թյու­նը:
-Երբ գրում եմ, չեմ մտա­ծում պա­տաս­խա­նատ­վու­թյան և ա­զա­տու­թյան մա­սին, բայց յու­րա­քան­չյուր բառ եր­կու­սի գո­յու­թյունն էլ են­թադ­րում է իր մեջ: Ա­զա­տու­թյան և պա­տաս­խա­նատ­վու­թյան հա­րա­բե­րակ­ցու­թյունն է տար­բեր, ո­րով­հետև ինչ-որ պա­հի նրանք նույ­նա­նում են. ա­զա­տու­թյունն իր մեջ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն է կրում, իսկ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյու­նը ո­րո­շա­կի ա­զա­տու­թյուն է են­թադ­րում ի­րե­նից: Բայց տո­ղի մեջ այս եր­կու­սից ոչ մե­կը բա­ցար­ձակ գե­րա­կա չէ, ո­րով­հետև այդ դեպ­քում տո­ղը կա­րող է սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րի մեջ դր­վել նույ­նիսկ ա­զա­տու­թյան կող­մից:
-Ա­սում են՝ փո­թո­րիկ­նե­րից են ծն­վում մեզ խա­ղա­ղու­թյուն բե­րող բա­նաս­տեղ­ծու­թյուն­նե­րը: Ին­չի՞ց են ծն­վում Ձեր գոր­ծե­րը:
-Նույ­նիսկ իմ փո­թո­րիկ­նե­րում երևի թե խա­ղա­ղու­թյուն կա, իսկ այդ խա­ղա­ղու­թյու­նը սկ­սում է տե­ղա­վոր­վել մեկ այլ տե­սա­կի խա­ղա­ղու­թյան մեջ, որ ծն­վում է հենց գր­վող բա­նաս­տեղ­ծու­թյան հետ: Բա­նաս­տեղ­ծու­թյունն իր հեր­թին ար­դյունք է ա­մեն ին­չի՝ մեկ­նե­լու միտք չու­նե­նա­լով՝ կա­յա­րա­նում լի­նե­լու ցան­կու­թյան, ա­ռանց ամ­սաթ­վի և շա­բաթ­վա օր­վա ի­մա­ցու­թյան ըն­թա­ցող օ­րե­րի, բարձ­րա­հար­կերն իր մեջ ար­տա­ցո­լող ջրա­փո­սի, սև սուրճ չխ­մե­լու սո­վո­րու­թյան, հան­դի­պած բո­լոր կա­տու­նե­րին ըն­տե­լաց­նե­լու ցան­կու­թյան և ա­մեն օր 13:13-ին ժա­մա­ցույ­ցին մո­տե­նա­լու պա­տա­հա­կա­նու­թյան:
-Ըստ Ձեզ՝ ինչ­պի­սի՞ն է գրա­դաշ­տը՝ գրո­ղին ճա­նա­պարհ տա­լու, ձայ­նը լսե­լի դարձ­նե­լու ա­ռու­մով:
-Կար­ծում եմ՝ գրա­դաշտն այժմ բաց է գրո­ղի առջև, այդ ա­ռու­մով կա ճա­նա­պարհ, ո­րով քայ­լե­լու փորձ պետք է ա­նել: Ցան­կա­ցած պա­հի կա­րող ես գործդ որևէ գրա­կան կայ­քի կամ թեր­թի մի­ջո­ցով հրա­պա­րա­կա­յին դարձ­նել և ինչ-որ չա­փով լսե­լի դառ­նալ, իսկ թե որ­քան լսե­լի կլի­նի ձայնդ, ար­դեն կախ­ված է ըն­թեր­ցո­ղի ար­ձա­գան­քից, ար­դյոք այն ամ­բող­ջա­կա­նո­րե՞ն է տեղ հա­սել, թե՞ կտ­րա­տում­նե­րով, ինչ­պես այն ձայ­նը, որ ման­կու­թյան տա­րի­նե­րին հն­չեց­նում էինք խո­ղո­վա­կի մի­ջով՝ փոր­ձե­լով հասց­նել այն մյուս կող­մում սպա­սող ա­կան­ջին:
-Բա­նաս­տեղ­ծու­թյու­նը ինք­նան­կա՞ր է:
-Բա­նաս­տեղ­ծու­թյունն ինք­նան­կար է, ըն­տա­նե­կան խմ­բան­կար, բնան­կար կամ նա­տյուր­մորտ, ո­րով­հետև նրա մեջ պատ­մում ես ինքդ քո մա­սին, պատ­մում ես պատ­մու­թյուն­ներ, որ վա­վե­րագ­րա­կան ֆիլ­մի պես դի­տում ես ա­մեն օր, գրում ես այն տերևի մա­սին, որ ար­դեն չոր­րորդ տա­րին է, ինչ չո­րաց­րել և պա­հում ես տան ա­մե­նա­վաղ տպագր­ված գր­քի ներ­սում: Բա­նաս­տեղ­ծու­թյան կտա­վի կամ լու­սան­կա­րի հե­րոս­նե­րը շատ են, բայց ձայ­նը, որ պատ­մում է նրանց մա­սին, ինք­նան­կա­րից է գա­լիս:
-Ծրագ­րե­րի մա­սին:
-Մեկ տա­րի անց ծրագ­րում եմ սկ­սել ա­ռա­ջին գր­քիս հրա­տա­րակ­ման աշ­խա­տանք­նե­րը, դեռ չեմ շտա­պում, բայց ու­զում եմ մեկ տե­ղում հա­վա­քել և ներ­կա­յաց­նել բո­լոր բա­նաս­տեղ­ծու­թյուն­նե­րը, գր­քում ամ­րագր­վե­լու ա­զա­տու­թյու­նը տալ նրանց: Նաև ծրագ­րեր ու­նեմ ար­վես­տա­գի­տու­թյան և զբո­սաշր­ջու­թյան հա­մադր­ման հետ կապ­ված, ե­րա­զանք-նպա­տակ ու­նեմ Հա­յաս­տա­նի ար­վես­տը՝ նաև ժա­մա­նա­կա­կի­ցը, զբո­սաշր­ջիկ­նե­րի հա­մար տե­սա­նե­լի դարձ­նե­լու՝ ներգ­րա­վե­լով, ի­հար­կե, նաև գրա­կան ո­լոր­տը՝ ստեղ­ծա­գոր­ծող­նե­րի, գրող­նե­րի, հրա­տա­րա­կիչ­նե­րի և գրա­կան ո­լոր­տի բո­լոր ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի ան­մի­ջա­կան մաս­նակ­ցու­թյամբ: Իսկ հի­մա շա­րու­նա­կե­լու եմ ստեղ­ծա­գոր­ծել՝ ծրագ­րե­րից թերևս ա­մե­նա­կա­յու­նը և կարևո­րը։
Զրույցը՝ Ար­մի­նե ՍԱՐԳ­ՍՅԱ­ՆԻ

Դիտվել է՝ 6759

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ