«Աղքատ բյուջե ունեցող փոքր համայնքներին կառավարությունը պետք է ձեռք մեկնի ու մեկնում է»
24.09.2019 | 00:43
ՓՈՔՐԻԿ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ԱԿՆԱՐԿ
Հայաստանի Հանրապետության Արագածոտնի մարզը հիմնադրվել է 1996 թվականին, այն իր անունը ժառանգել է պատմական Այրարատ աշխարհի Արագածոտն գավառի անունից: Մարզն իր աշխարհագրական դիրքով գտնվում է մայրաքաղաք Երևանի և ՀՀ ամենաբարձր լեռնագագաթի` Արագածի միջև: Կիսաօղակաձև գոտևորելով Արագած լեռնազանգվածը, մարզի տարածքը արևմուտքում ձգվում է մինչև Թուրքիայի հետ պետական սահմանը: Մարզի տարածքը կազմում է 2753 քառ. կմ և զբաղեցնում է ՀՀ տարածքի 9,3 %-ը:
Մակերևույթի բարձրությունների մեծ տատանումների շնորհիվ կլիման բազմազան է: Եթե ցածրադիր հատվածում ամառը տևում է 5 ամիս (մայիս - սեպտեմբեր), ապա Արագածի մերձգագաթային հատվածում տարվա մեծ մասը ձմեռ է. այնտեղ նույնիսկ ամռան ամիսներին կարելի է հանդիպել ձնաբծերի: Բարձրալեռնային մասերում, լեռնամարգագետնային հողերի վրա տարածվում են մերձալպյան և ալպյան մարգագետիններ, որոնք հաճախ ընդմիջվում են քարակարկառներով ու լերկ ժայռերով: Որոշ վայրերում հանդիպում են կաղնու ոչ ընդարձակ անտառակներ: Մարզի 19 համայնքներ ունեն լեռնայինի, իսկ 40 համայնքներ` բարձրլեռնայինի կարգավիճակ: Բնակչության թվաքանակը 2019 թ. հուլիսի 1-ի դրությամբ կազմում է 161774 մարդ: Մարզում կա 72 համայնք: Թեև բնակչության կենսագործունեության, հատկապես տնտեսության վարման համար մարզում կան բավարար պայմաններ, սակայն մի շարք գործոններ խոչնդոտում են մարզի զարգացման ընթացքին, որոնց մասին «Իրատեսը» զրուցեց Արագածոտնի մարզպետ ԴԱՎԻԹ ԳԵՎՈՐԳՅԱՆԻ հետ:
ՑԱՆԿԱՑԱԾ ՈԼՈՐՏԻ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ՀԱՄԱՐ ԺԱՄԱՆԱԿ ՈՒ ՆԵՐԴՐՈՒՄՆԵՐ ԵՆ ՀԱՐԿԱՎՈՐ
Արագածոտնի մարզն աղքատության ցուցանիշով հանրապետության ամենացածր տոկոս ունեցող մարզն է, աղքատությունն այստեղ կազմում է 16 %, թեև մարզպետի փոխանցմամբ այդ ցուցանիշը նվազեցնելու ուղղությամբ քայլեր են կատարվում: Նրա խոսքով մարզի սոցիալ-տնտեսական վիճակն ու նախատեսվող քայլերի հաջորդականությունը ավելի հստակ պատկերացնելու համար հանձնարարվել է ստեղծել մարզի համայնքների աղքատության քարտեզը: Մարզպետն առաջարկում է զուգորդել պետական ծրագրերն ու մասնավոր ներդրումները, գործարարների և ոլորտների մասնագետների կողմից բացել հիմնադրամներ, որոնք սոցիալապես անապահով ընտանիքներին տնամերձերի մշակման համար կապահովեն անհրաժեշտ սերմացուով, գյուղատնտեսական տեխնիկայով և այլ նյութերով, իսկ ստացված եկամուտի շնորհիվ կբարելավվի նրանց սոցիալական վիճակը: Թեև, ըստ Դ. Գևորգյանի, հիմնադրամի գումարները պետք է ձևավորվեն գործարարների նվիրատվությունների հաշվին, այնուհանդերձ նա կարծում է, որ ժամանակն է ձերբազատվել բարեգործության, նվիրատվության ավանդույթից, քանի որ տարիների ընթացքում պետության կողմից վարած այդ ավանդույթի արդյունքում բնակչության մի որոշակի տոկոս գերադասեց չաշխատելը:
-Ցավալի է, երբ 30-ամյա երիտասարդը գալիս է ինձանից 20 հազար դրամ խնդրելու: Ես նրան աշխատանք եմ առաջարկում, հրաժարվում է, ասելով՝ ես այդ գումարն ուրիշ տեղից կճարեմ: Սա ողբերգություն է: Մեր աշխատաշուկան իդելական չէ, շատ տեղերում աշխատողների իրավունքները խախտվում են, բայց ունենք տեղեր, որտեղ աշխատուժի կարիք կա, օրինակ խոշոր տնտեսավարողները օրական 5-8 հազար դրամով այգիներում աշխատող են փնտրում, և չեն կարողանում գտնել, մարդիկ այդ գումարով չեն ցանկանում աշխատել: Մարզի տղամարդիկ գերադասում են մեկնել արտագնա աշխատանքի, մինչդեռ կանայք որոշակի վարձատրության դիմաց խոտ են հնձում,-ասում է մարզպետն ու հավելում, որ աշնանը մարզում նախատեսվում է անցկացնել բիզնես ֆորում, որ եղջերավոր անասունների թվաքանակի ավելացման, ինտենսիվ այգիների հիմնման, ալրաղացի ու չրանոցների կառուցման, մի շարք գործարանների գործարկման շուրջ 20 հավակնոտ ծրագրեր կան, որոնց համար աշխատուժ է հարկավոր, գործարարը պետք է համոզված լինի, որ մարզային իշխանությունները կապահովեն աշխատուժով, ինչի արդյունքում ներդրումները կհաջորդեն միմյանց:
ՍԱՅԼԸ ՏԵՂԻՑ ՊՈԿԵԼՈՒ ԺԱՄԱՆԱԿԸ
Մարզի համայնքներում ներդրումների համար հող հատկացնելու գործընթացին խոչընդոտում են համայնքների որոշ ղեկավարների դանդաղկոտությունն ու ծուլությունը: Նրանք պատճառաբանում են, թե ներդրողներին հատկացնելու հող չունեն, մինչդեռ ոմանք իրենց ընտանիքի հետ ապօրինի մշակում են հողատարածքներ և անգամ հարկ չեն վճարում, թեև մարզպետարանի կողմից արձանագրվել է նման դեպքերի կանխման մի քանի փաստ:
-Այսօր իմաստ չունի ասել, թե վատ ժառանգություն ենք ստացել, պարզապես պետք է կոնկրետ քայլեր ձեռնարկել խնդիրների լուծման համար, ներդրումները պետք է ուղղորդել այն համայնքները, որտեղ աղքատության հաղթահարման խնդիր կա: Ահա թե ինչու եմ կարևորում քարտեզագրումը, որը թեև կադաստրի պետական կոմիտեի, սոցապ նախարարության և մյուս կառույցների անելիքն է, բայց գերադասում եմ ինքներս անենք, և հետո չպետք է հուսանք, որ բոլոր քարտեզները իդեալական կլինեն, գործարարների, համայնքի ղեկավարների հետ պետք է լուծման ուղիներ փնտրել: Ես հանձնարարել եմ կազմել մարզի աղքատության քարտեզը, որից հետո որոշել, թե որ համայնքներում ենք իրականացնելու ծրագրերը, այսպիսով, ներդրումները կուղղորդվեն այնտեղ, որտեղ դրանց արդյունավետությունն ավելի մեծ կլինի,- վստահեցնում է Դ. Գևորգյանը:
Նրա փոխանցմամբ, հաճախ համայնքների բնակիչները խուսափում են հարկերը վճարելուց համայնքային բյուջե, քանի որ վստահ չեն, թե այդ հարկերը ծառայում են համայնքի խնդիրների լուծմանը: Սա արդեն խնդիր է: Մինչդեռ կան համայնքների ղեկավարներ, ում հետ խնդիրների քննարկումն ու լուծման տարբերակների շուրջ ընդհանուր հայտարարի գալը րոպեների հարց է, քանի որ գերազանց պատկերացնում են իրենց համայնքի առանձնահատկություններն ու խնդիրների լուծման տարբերակները: Մարզպետի հաշվարկով, մինչ ընթացիկ տարվա ավարտը Արագածոտնի մարզից կարելի է ակնկալել բյուջետային եկամուտների 100 միլիոն դրամի աճ:
ԵՆԹԱԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔՆԵՐԻ ՈՒ ՌԵՍՈՒՐՍՆԵՐԻ ՃԻՇՏ ՕԳՏԱԳՈՐԾՈՒՄԸ ԿՆՊԱՍՏԻ
ՄԱՐԶԻ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆԸ
Արագածոտնի մարզի գյուղատնտեսական նշանակության հողերը 218 հազար հեկտար են, որից միայն 30-40 %-ն է մշակվում, պատճառը ոռոգման ջրի խնդիրն ու տասնամյակներ շարունակ ոլորտում տարվող սխալ քաղաքականությունն են: Հանրապետությունն ունի ջրային երկու հսկա պաշար՝ Սևանա լիճն ու Արագած լեռը: Ջրի հոսքի կարգավորման լավագույն միջոցը ջրամբարն է: Ձնհալի ժամանակ վերջինիս վրա կուտակված ձյան հսկայական պաշարը անխափան հոսում է հարևան երկիր՝ Թուրքիա, որտեղ Արաքսի ողջ երկայնքով կառուցված փոքր ու միջին ջրամբարներում հսկայական քանակով ջուր է ամբարվում: Խորհրդային տարիներին Հայաստանում կառուցվել են ջրամբարներ ¥Ախուրյան, Սպանդարյան, Կեչուտ, Արփի լիճ, Տոլորս, Ապարան, Ազատ, Ջողազ, Հերհեր, Մարմարիկ, Կառնուտ և այլն¤, սակայն, չգիտես ինչու, հույսը դարձյալ Սևանա լիճն է:
«Իրատեսի» հետ զրույցում Դ. Գևորգյանը նշեց այս տարվա ընթացքում Կապսի և Վեդու ջրամբարների կառուցման մեկնարկի մասին: Ընդհանուր առմամբ նախատեսվում է կառուցել 22 ջրամբար:
-Արագած լեռան ստորոտում հարմարավետ բնական պայմաններ կան ջրամբարներ ու փոքր լճեր կառուցելու համար: Օրինակ Ծաղկահովտի շրջանում ոռոգման ջուր գրեթե գոյություն չունի, Թալինի շրջանի մեծ հատվածում ոռոգման ջուր չկա, խնդիրը ծախսատար է, բայց կարելի է իրագործել: Ջրամբարի առավելությունն այն է, որ այն գործում է ինքնահոս համակարգով, ինչը ամենաէժանն է: Մեր երկրի տարբեր վայրերում այս պահին ընթանում է ջրամբարների շինարարություն: Մեր մարզում առայժմ չի սկսվել, սակայն շուտով շինարարական աշխատանքները կմեկնարկեն,-ասում է մարզպետը:
Մարզն ունի 54 հազար հեկտար վարելահող, արոտավայրերի 25-30 %-ն է օգտագործվում, դրանց մեծ մասն այսօր վերածվում է ինտենսիվ այգիների: Կարբի համայնքում մոսկվաբնակ մի գործարար բլուրների վրա հիմնել է 35 հեկտար խնձորի, ծիրանի, դեղձի այգիներ, որոնք հետագայում կընդլայնվեն ևս 80-85 հեկտարով:
Դավիթ Գևորգյանը մարզի ենթակառուցվածքների վիճակը գնահատում է անբավարար: Նրա խոսքով խնդրի լուծմանը պետք է անմիջական մասնակցություն ունենան գործարարները: Գործարարներից մեկի համոզմամբ` բեռնափոխադրման համար անհրաժեշտ են ինքնաթիռներ, որոնք կնվազեցնեն բերքի կորուստը, նա այդ ուղղությամբ աշխատանքներ է ձեռնարկում:
Մարզպետը համոզված է, որ մարզի զարգացմանը էապես կնպաստի նաև Աշտարակի և Ապարանի շրջանում նախատեսվող կարի ֆաբրիկաների, իսկ Ծաղկահովիտ համայնքում՝ պանրի գործարանի կառուցումը:
ՀԱՄԱՅՆՔՆԵՐԻ ԽՈՇՈՐԱՑՄԱՆ ՄԵՋ ՈՉ ՄԻ ՎԱՏ ԲԱՆ ՉԿԱ
Դ. Գևորգյանի կարծիքով համայնքների խոշորացման արդյունքում շահում են փոքր գյուղերը, իսկ երբեմն հնչող դժգոհությունների պատճառը համայնքների նախկին ղեկավարների վարած լոբբինգն է, «ովքեր կարոտել են նախկին կարգավիճակին»:
-Համայնքներից մեկում քննարկում եղավ խոշորացման թեմայով, մի տիկին ասում էր, թե շատ վատ բան եղավ, հարցրի ի՞նչը, անորոշ պատճառներ բերեց ու երբ համոզվեցինք, որ ոչ մի լուրջ փաստարկ չկա, ասաց՝ դե մեր գյուղից երկու հոգի գյուղապետարանում աշխատում էին, հիմա կրճատվեցին, նրա կարծիքով վատը դա էր: Ես կարծում եմ, որ պետությունը արհեստական աշխատատեղեր չպետք է պահի, ես դա ազնիվ չեմ համարում ՀՀ քաղաքացիների նկատմամբ, երբ որ այդ մարդիկ հարկեր են վճարում ու համայնքապետարանում, մարզպետարանում նստած մարդուն դոտացիայով կամ թե գումարները հարկելով պարզապես աշխատավարձ ենք տալիս: Պետք է պարզել, թե այդ աշխատողների քանի տոկոսն է մասնագետ,-ասում է Դ. Գևորգյանը:
ՆԵՐԴՐՈՒՄԱՅԻՆ ԾՐԱԳՐԵՐԸ՝ 50:50 ՊԱՅՄԱՆՈՎ
2018 թ. Արագածոտնի մարզի 17 համայնքում իրականացվել են 435 մլն դրամի ներդրումային ծրագրեր ¥ասֆալտապատման, փողոցների լուսավորության, մշակույթի տան կառուցման, ջրագծերի վերանորոգման և այլն¤, ընդհանուր գումարից 259 մլն-ը տրամադրվել է համայնքների, 175 մլն-ը՝ կառավարության կողմից: 2019 թ. փոխվել են համաֆինանսավորման չափերն ու ընթացակարգը: Ընդհանուր առմամբ ներկայացվել է 1 միլիարդ 446 միլիոն դրամի 57 ներդրումային ծրագիր, որից 32-ն արդեն իսկ հաստատված են: Ընդհանուր գումարի կեսը՝ 719 մլն-ը, հատկացվել է համայնքների, իսկ 727 մլն-ը՝ կառավարության կողմից:
Արագածոտնի մարզպետը կարևորում է ներդրումային ծրագրերի նշանակությունը, համարելով դրանք համայնքի և պետբյուջեի միջոցները կոնկրետ ոլորտներ ուղղորդելու արդյունավետ տարբերակ:
-Տեսեք, խմելու ջրի հետ կապված մեծ գումարի չափով պետբյուջեից ներդրում է սպասվում թե՛ մեր մարզում, թե՛ մյուս մարզերում, և մենք նպատակ ունենք բոլոր համայնքներն ապահովելու խմելու ջրով: Այդ նպատակի համար 46 ծրագիր կա՝ 1,7 միլիարդ դրամ արժողությամբ: Շատ համայնքներում շինարարական աշխատանքները սկսվել են: Նախատեսվում է կառուցել նոր ջրագծեր, քլորակայաններ, վերանորոգվում են ինքնահոս կապտաժները, որի համար կպահանջվի 57 մլն դրամ: Կառավարության կողմից կֆինանսավորվեն համեմատաբար աղքատ բյուջե ունեցող համայնքները: Օրինակ, Մաստարա համայնքը ի վիճակի չէ իր ուժերով կառուցելու 120 մլն դրամ արժողությամբ ջրակայան, Թլիկ համայնքում կա ոռոգման և խմելու ջրի խնդիր, նման փոքր ու աղքատ բյուջեով համայնքներ շատ կան, որոնց կառավարությունը պետք է ձեռք մեկնի և մեկնում է,-խոսքն ավարտելով ասաց Դավիթ Գևորգյանը:
Անուշ ՆԵՐՍԻՍՅԱՆ
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
.
.
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
-
Ասում են
Ադրբեջանը վերսկսել է պատերազմը Լեռնային Ղարաբաղի դեմ՝ գնդակոծելով խաղաղ բնակիչներին և քաղաքացիական ենթակառուցվածքները
-
Ասում են… Մենք առաջարկել ենք համաձայնության գալ Ադրբեջանի հետ այնպես, որ Քելբաջարն ու Լաչինը, նաև ամբողջ Ղարաբաղը, փաստացի մնան Հայաստանի իրավասության ներքո
-
Ասում են Ռուսաստանը գնահատում է Հայաստանի հետ կառուցողական հարաբերությունները, սակայն հնարավոր չէ համաձայնել վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի թեզերի հետ՝ ռուս խաղաղապահների առաքելության ձախողման մասին:
-
Ասում են… Ադրբեջանը խնդիր է դրել Արցախն ազատել հայ բնակչությունից, ստեղծել պայմաններ, որ հայերն այնտեղից գնան, ով կմնա՝ տեղահանել կամ կազմակերպել կոտորած Շատ հստակ է ծրագիրը:
-
Ասում են Ավելի քան 30000 երեխաներ և նրանց ընտանիքները Լեռնային Ղարաբաղում արդեն 8 ամիս է՝ գտնվում են շրջափակման և ավերակների մեջ։
-
Ասում են․․․ Թուրքական ցեղերը հայտնվել են 10-րդ դարում, 11-րդ դարում հասել են պատմական Հայաստանի տարածք: Այս հողի վրա հայերն ապրել են մթա 15-րդ դարից:
Տարածաշրջանային
