Մանրամասն որոնում (արխիվ)
19.04.2024
 
Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 
Նորություններ » ...Որ Ար­ցա­խը կա­յա­նա ու օ­րի­նակ դառ­նա աշ­խար­հին

...Որ Ար­ցա­խը կա­յա­նա ու օ­րի­նակ դառ­նա աշ­խար­հին

...Որ Ար­ցա­խը կա­յա­նա ու օ­րի­նակ դառ­նա աշ­խար­հին
08.10.2019 | 00:24

(Նախորդ մասը)

ՀԵ­ԼԻՈ­ՖԻ­ԿԱ­ՑԻԱՆ ԵՎ ՏՈՒ­ՐԻԶ­ՄԻ ԶԱՐ­ԳԱ­ՑՈՒ­ՄԸ ԱՐ­ՑԱ­ԽՈՒՄ
Ար­տա­սահ­մա­նյան զբո­սաշր­ջիկ­նե­րը, ո­րոնք այ­ցե­լել են մեր հե­լիո­պո­լի­գոն­նե­րը, ծա­նո­թա­ցել են հայ­կա­կան արևա­յին խո­հա­նո­ցի հետ, նշում են, որ ի­րենց շր­ջա­գա­յու­թյուն­նե­րի ըն­թաց­քում եր­բեք ա­վե­լի հե­տաքր­քիր բա­ներ չեն տե­սել, ինչն ի­րո­ղու­թյուն է: Զբո­սաշր­ջիկ­նե­րը ա­նակն­կա­լի են գա­լիս, երբ տես­նում են, որ բո­լոր ու­տեստ­նե­րը ի­րենց աչ­քի ա­ռաջ և ի­րենց մաս­նակ­ցու­թյամբ պատ­րաստ­վում են ան­սո­վոր արևա­յին տեխ­նո­լո­գիա­նե­րով, շատ հա­մեղ են ստաց­վում: Այս տա­րի Էջ­միա­ծ­նում, «Մա­չա­նենց» տու­րիս­տա­կան կենտ­րո­նում բաց­վեց «Հե­լիո­ֆի­կաց­ված գյուղ» ան­վամբ արևա­յին խո­հա­նո­ցը: Այս­պի­սի խո­հա­նոց­ներ կա­րող են կազ­մա­կերպ­վել Ար­ցա­խի բո­լոր տու­րիս­տա­շատ վայ­րե­րում՝ ի նպաստ տու­րիզ­մի ու է­կո­տու­րիզ­մի զար­գաց­ման:
ՀԵ­ԼԻՈ­ՖԻ­ԿԱ­ՑԻԱՆ ԵՎ ՎԵ­ՐԱՄ­ՇԱ­ԿՈՂ ԱՐ­ԴՅՈՒ­ՆԱ­ԲԵ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ
Սա ար­դեն գյու­ղա­ցի­նե­րին գեր­շա­հույթ ա­պա­հո­վող ուղ­ղու­թյուն է: Հե­լիո­ֆի­կա­ցիան կն­պաս­տի, որ Ար­ցա­խում ար­տադր­ված գյուղմ­թերք­նե­րը մի­ջազ­գա­յին շու­կա­յում դառ­նան բա­ցար­ձակ մր­ցու­նակ՝ մի շարք պատ­ճառ­նե­րով.
ա) արևա­յին տեխ­նո­լո­գիա­նե­րը թույլ են տա­լիս ար­տադ­րել է­կո­լո­գիա­պես մա­քուր և թու­նա­վոր նյու­թե­րից զերծ սնն­դա­տե­սակ­ներ:
բ) Սնն­դի ար­տադ­րու­թյան մեջ հնա­րա­վոր է ներդ­նել ար­տադ­րու­թյան կազ­մա­կերպ­ման ան­հա­տա­կան (տնայ­նա­գոր­ծա­կան) ե­ղա­նա­կը, ո­րը կա­րող է ա­պա­հո­վել վե­րամ­շակ­ման բարձր ո­րակ: Ո­րա­կի բարձ­րա­ցումն այս դեպ­քում պայ­մա­նա­վոր­ված է բեր­քա­հա­վաք-վե­րամ­շա­կում ժա­մա­նա­կա­յին գոր­ծո­նի կտ­րուկ կր­ճա­տու­մով:
գ) Վե­րամ­շակ­ման գոր­ծը գյու­ղա­ցին կա­րող է կազ­մա­կեր­պել ան­մի­ջա­պես դաշ­տում, ո­րը նրան կտա լրա­ցու­ցիչ և շատ օ­գուտ խոս­տա­ցող ա­ռա­վե­լու­թյուն­ներ. կա­րե­լի է թող­նել, որ պտուղ­նե­րը լրիվ հա­սու­նա­նան և քաշ հա­վա­քեն: Ար­տադր­վող գյուղմ­թեր­քի ո­րա­կը կան­խավ կբարձ­րա­նա՝ ար­դեն բարձ­րո­րակ հում­քի հաշ­վին` ի տար­բե­րու­թյուն լա­ֆետ­նե­րով գոր­ծա­րան տար­վող խա­ռը բեր­քի:
դ) Ան­հատ ար­տադ­րող­նե­րը կա­րող են ին­տեր­նե­տա­յին առևտրի մի­ջո­ցով ան­մի­ջա­կան կապ հաս­տա­տել շու­կա­յի է­լի­տար հատ­վա­ծը ներ­կա­յաց­նող սպա­ռող­նե­րի հետ: Այս­տեղ իր վճ­ռո­րոշ դե­րը կա­րող է ու­նե­նալ սնն­դի անվ­տան­գու­թյան և անձ­նա­կան վս­տա­հու­թյան գոր­ծո­նը: Հե­ռու չէ այն օ­րը, երբ մի­ջազ­գա­յին տե­ռո­րիս­տա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյուն­նե­րը կփո­խեն ի­րենց ռազ­մա­վա­րու­թյու­նը և, մար­դա­շատ վայ­րե­րում պայ­թյուն­ներ կազ­մա­կեր­պե­լուց զատ, կանց­նեն սնն­դամ­թեր­քի զանգ­վա­ծա­յին թու­նա­վոր­ման ակ­ցիա­նե­րին: Այս պա­րա­գա­յում քրիս­տո­նյա և աշ­խար­հի ա­ռա­ջին հե­լիո­ֆի­կաց­ված երկ­րի ճա­նա­չում ստա­ցած Ար­ցա­խի գյուղմ­թերք­նե­րը ոս­կու գին կու­նե­նան:
Ա­ռա­ջարկ­վում է Ար­ցա­խում կա­ռու­ցել արևա­յին է­ներ­գիա­յով աշ­խա­տող 50-100 պա­հա­ծո­նե­րի գոր­ծա­րան­ներ (նա­խագ­ծի հե­ղի­նակ՝ ճար­տա­րա­պետ Գա­յա­նե Հա­մա­զաս­պյան), ո­րոնք կա­րող են հիմք դառ­նալ նաև կոո­պե­րա­տիվ ար­տադ­րու­թյուն­ներ կազ­մա­կեր­պե­լու հա­մար: Արևա­յին հա­մա­կար­գե­րի մի­ջո­ցով հնա­րա­վոր է ստա­նալ մինչև 6500օC ջեր­մաս­տի­ճա­նի է­ներ­գա­կիր­ներ յու­ղեր, ստաց­ված է­ներ­գիան կու­տա­կել հա­տուկ պա­հիչ­նե­րում՝ այն օգ­տա­գոր­ծե­լով ամ­պա­մած ե­ղա­նակ­նե­րին ու գի­շեր­վա ժա­մե­րին: Է­ներ­գիա­յի հաշ­վար­կա­յին կո­րուս­տը չի գե­րա­զան­ցի 1 %-ը՝ 24 ժամ­վա ըն­թաց­քում: Արևա­յին ջեր­մա­յին է­ներ­գիա­յի պի­կա­յին հզո­րու­թյու­նը հաշ­վարկ­վում է 0,3-2 մե­գա­Վատտ-ժա­մի սահ­ման­նե­րում, արևա­յին է­լեկտ­րա­կան է­ներ­գիան՝ 15-50 կՎտ-ժամ: Ար­տադ­րա­կան տա­րածք­նե­րը՝ 200-1000 քմ, աշ­խա­տող­նե­րի թի­վը՝ 10-40 հո­գի, հիմ­նա­կա­նում կա­նայք: Արևա­յին է­ներ­գիա­յով աշ­խա­տող պա­հա­ծո­նե­րի գոր­ծա­րան­նե­րը կա­րող են ար­տադր­վել որ­պես ար­տադ­րա­տե­սակ՝ այլ եր­կր­ներ ար­տա­հա­նե­լու հա­մար՝ «տՏՊ Սսþփ» տե­ղադր­ման սխե­մա­յով:
դ) Միայն արևա­յին տեխ­նո­լո­գիա­նե­րին է հա­տուկ, որ գյուղմ­թերք­նե­րի ջեր­մա­յին մշա­կու­մը ըն­թա­նա է­կո­լո­գիա­պես բա­ցար­ձա­կո­րեն մա­քուր կվար­ցե ա­ման­նե­րի մեջ:
ե) Ջեր­մա­յին մշակ­ման են­թարկ­վող զանգ­վա­ծի հա­վա­սա­րա­չափ ծա­վա­լա­յին տա­քաց­ման հաշ­վին նվա­զում են ջեր­մաս­տի­ճա­նա­յին գրա­դիենտ­նե­րը, հետևա­բար իջ­նում է ու­ռուց­քա­ծին (կան­ցե­րո­գեն) նյու­թե­րի ա­ռա­ջաց­ման հա­վա­նա­կա­նու­թյու­նը: Սո­վո­րա­կան ջեր­մա­յին մշա­կում­նե­րի դեպ­քում բարձր­ջեր­մաս­տի­ճա­նա­յին կու­տա­կում­նե­րը և կան­ցե­րո­գեն նյու­թե­րի ա­ռա­ջա­ցումն ան­խու­սա­փե­լի են:
զ) Վե­րամ­շակ­ման պրո­ցես­նե­րի հա­մար կա­րե­լի է օգ­տա­գոր­ծել արևի սպեկտ­րից վերց­րած և նա­խա­պես հայտ­նի գույ­նե­րը, ին­չը տեխ­նո­լո­գիա­կան ե­զա­կի հնա­րա­վո­րու­թյուն է ստեղծ­ում աշ­խա­տե­լու սպեկտ­րի ուլտ­րա­մա­նու­շա­կա­գույն, տե­սա­նե­լի ու ինֆ­րա­կար­միր դիա­պա­զոն­նե­րում, օ­րի­նակ, բարձ­րո­րակ չիփ­սե­րի ար­տադ­րու­թյան մեջ: Վե­րամ­շակ­ման արևա­յին ֆո­տո-ջեր­մա­յին տեխ­նո­լո­գիա­նե­րը թույլ են տա­լիս ստա­նալ տեխ­նո­լո­գիա­կան բա­ցա­ռիկ հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներ՝ ջրա­հե­ռաց­ման, վի­տա­մին­նե­րի պահ­պան­ման, ա­րո­մա­տիկ ած­խաջ­րա­ծին­նե­րի ա­ռա­ջաց­ման, բոր­բո­սասն­կե­րի և միկ­րոբ­նե­րի դեմ պայ­քա­րի և այլ ճա­կատ­նե­րում:
է) Լույ­սի է­ներ­գիա­յի կլա­նու­մը ի­ներ­ցիոն երևույթ չէ, ին­չը թույլ է տա­լիս բարձր (մինչև 0,001օC) ճշ­տու­թյամբ ա­պա­հո­վել տեխ­նո­լո­գիա­կան ջեր­մաս­տի­ճան­նե­րի լո­կալ և ակն­թար­թա­յին ծրագ­րա­յին կար­գա­վո­րու­մը: Է­լեկտ­րա­կան ՏԷՆ-ե­րով կամ շա­պի­կա­վոր կաթ­սա­նե­րի դեպ­քում դա չի ստաց­վում: Հե­լիո­տեխ­նո­լո­գիա­ներն ու­նեն ա­ռա­վել կարևոր ա­ռանձ­նա­հատ­կու­թյուն­ներ, ո­րոնք կա­րող ենք ան­վերջ թվարկ­վել: Սմ­բու­կի արևա­յին պա­հա­ծո­նե­րի, լո­լի­կի արևա­յին մա­ծու­կի, արևա­յին քաղց­րա­վե­նի­քի, արևա­յին կո­նյա­կի կամ արևա­յին մր­գա­հյու­թե­րի բարձր ո­րակ­նե­րը գա­լիս են հաս­տա­տե­լու հե­լիո­տեխ­նո­լո­գիա­նե­րի ներ­դր­ման կարևո­րու­թյու­նը Ար­ցա­խի հա­մար: Արևով ու գա­զով խո­րո­ված սմ­բուկ­նե­րը տար­բեր տեսք ու համ ու­նեն, այն երևում է նաև ան­զեն աչ­քով, իսկ հա­մա­յին տար­բե­րու­թյուն­նե­րի մա­սին խո­սելն ան­գամ ա­վե­լորդ է, արևով խո­րո­վա­ծը շատ հա­մով է, ուղ­ղա­կի արևա­համ է: Մեր մաս­նա­գետ­նե­րը մշա­կել են գյուղմ­թերք­նե­րի վե­րամ­շակ­ման, պա­հա­ծո­յաց­ման, ապ­խտ­ման և նմա­նա­տիպ մոտ 200 արևա­յին տեխ­նո­լո­գիա­ներ: Նման «կա­նաչ» տեխ­նո­լո­գիա­նե­րով մշակ­ված գյուղմ­թերք­նե­րի ա­ռաջ մի­ջազ­գա­յին շու­կա­յի դռ­նե­րը միշտ բաց են լի­նե­լու. դրանք բա­ցար­ձակ մր­ցու­նակ են: Վեր­ջին 15 տա­րի­նե­րին արևա­յին քաղց­րա­վե­նի­քով, չրե­րով և արևով պատ­րաստ­ված չոր մու­րա­բա­նե­րով մաս­նակ­ցել ենք ԱՄՆ-ի և եվ­րո­պա­կան տար­բեր քա­ղաք­նե­րում (Մար­սել, Փա­րիզ, Սան Ֆրան­ցիս­կո, Բեռ­լին և այլն) կազ­մա­կերպ­ված մոտ 60 մի­ջազ­գա­յին գյու­ղատն­տե­սա­կան ցու­ցա­հան­դես­նե­րի: Հե­տաք­րք­րու­թյու­նը մեծ է: Ամս­տեր­դա­մի ֆիր­մա­յի բիզ­նես-ա­ռա­ջարկն ապ­շե­ցու­ցիչ էր. արևա­յին քաղց­րա­վե­նի­քի նրանց պա­հան­ջար­կը յու­րա­քան­չյուր ամս­վա կտր­ված­քով 300 տոն­նա էր: Մոսկ­վա­յի «Մագ­նո­լիա» սու­պեր­մար­կետ­նե­րի ցան­ցը պատ­րաստ էր ա­մեն օր ըն­դու­նե­լու 10 հա­զար տուփ արևա­յին քաղց­րա­վե­նիք: «Քար­ֆուր» ըն­կե­րու­թյու­նը պատ­րաստ է իր սու­պեր­մար­կետ­նե­րում բա­ցե­լու արևով պատ­րաստ­ված գյուղմ­թերք­նե­րի հա­տուկ բա­ժին­ներ: Արևա­յին գյուղմ­թերք­նե­րի հա­մաշ­խար­հա­յին շու­կան իս­կա­կան դա­նա­յան տա­կառ կդառ­նա հայ ապ­րան­քար­տադ­րող­նե­րի հա­մար: Աշ­խար­հով մեկ կա­րե­լի է բա­ցել ար­ցա­խյան «քար­ֆուր­ներ»՝ որ­պես արևա­յին գյուղմ­թերք­նե­րի վա­ճառ­քի հա­մար նա­խա­տես­ված նոր ցանց: Մեր գյուղմ­թերք­նե­րը կա­րող են ա­մե­նուր հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րի հաս­նել՝ հաղ­թա­հա­րե­լով տար­բեր եր­կր­նե­րի առևտրա­յին ու ստան­դար­տա­յին խո­չըն­դոտ­նե­րը:
ՀԵ­ԼԻՈ­ՖԻ­ԿԱ­ՑԻԱՆ ԵՎ ՄԻ­ՋԱԶ­ԳԱ­ՅԻՆ ԳԻ­ՏԱ­ՏԵԽ­ՆԻ­ԿԱ­ԿԱՆ ՀԱ­ՄԱ­ԳՈՐ­ԾԱԿ­ՑՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ
Ե­թե աշ­խար­հի հե­լիո­ֆի­կա­ցիա­յի գոր­ծըն­թա­ցը սկս­վի Ար­ցա­խից, ա­պա եր­կի­րը կա­րող է դառ­նալ մեկ ընդ­հա­նուր մի­ջազ­գա­յին հե­լիո­պո­լի­գոն, որ­տեղ հնա­րա­վոր կլի­նի կազ­մա­կեր­պել սար­քե­րի նո­րա­գույն կոն­ստ­րուկ­ցիա­նե­րի փոր­ձարկ­ման, նոր տեխ­նո­լո­գիա­նե­րի մշակ­ման, փոր­ձի փո­խա­նակ­ման և մաս­նա­գետ­նե­րի վե­րա­պատ­րաստ­ման գոր­ծըն­թաց­ներ: Մի­ջազ­գա­յին լայն հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյու­նը մեր մաս­նա­գետ­նե­րին և Ար­ցա­խին թույլ կտա հե­լիո­տեխ­նի­կա­յի և հե­լիո­տեխ­նո­լո­գիա­նե­րի բնա­գա­վառ­նե­րում ստանձ­նել ա­ռա­ջա­տա­րի դե­րը` մեր մշ­տա­կան ներ­կա­յու­թյու­նը պահ­պա­նե­լով նաև աշ­խա­տան­քի մի­ջազ­գա­յին բա­ժան­ման այս կարևոր հատ­վա­ծում:
ՀԵ­ԼԻՈ­ՖԻ­ԿԱ­ՑԻԱՆ ԵՎ ՀԱ­ՄԱ­ԳՈՐ­ԾԱԿ­ՑՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ ՄԱՔ­ՍԱ­ՅԻՆ ՄԻՈՒ­ԹՅԱՆ ՇՐ­ՋԱ­ՆԱԿ­ՆԵ­ՐՈՒՄ
Ռու­սաս­տա­նը և Ղա­զախս­տանն ու­նեն արևա­յին տեխ­նի­կա­յի զար­գաց­ման ի­րենց մո­տի­վա­ցիան, ո­րը հա­տուկ է է­ներ­գե­տիկ պա­շար­նե­րով հա­րուստ եր­կր­նե­րին: Այդ եր­կր­ներն ապ­րում են է­ներ­գա­կիր­նե­րի ար­տա­հան­ման հաշ­վին և գի­տեն, որ օ­րե­րից մի օր դրանք սպառ­վե­լու են, յու­րա­քան­չյուր է­ներ­գե­տիկ գեր­տե­րու­թյուն ե­րա­զում է, որ իր պա­շար­նե­րը սպառ­վեն վեր­ջին հեր­թին: ԱՄՆ-ն այդ խն­դի­րը ար­դեն լու­ծել է` 60-ա­կան թվա­կան­նե­րից դա­դա­րեց­նե­լով նավ­թի ար­դյու­նա­հա­նու­մը և անց­նե­լով ներ­մուծ­վող վա­ռե­լի­քի: Ռու­սաս­տանն իր է­ներ­գե­տիկ մա­հա­կի գոր­ծո­ղու­թյան ժամ­կե­տը փոր­ձում է եր­կա­րաձ­գել՝ նավ­թա­յին և գա­զա­յին նոր հան­քա­վայ­րեր շա­հա­գոր­ծե­լով Սի­բի­րում ու, նույ­նիսկ, Արկ­տի­կա­յում` չմո­ռա­նա­լով նաև զար­գաց­նել արևա­յին է­ներ­գե­տի­կա­յի սե­փա­կան ո­լոր­տը:
ՀԵ­ԼԻՈ­ՖԻ­ԿԱ­ՑԻԱՆ ԵՎ ՀԱՅ­ՐԵ­ՆԻՔ-ՍՓՅՈՒՌՔ ՀԱ­ՄԱ­ԳՈՐ­ԾԱԿ­ՑՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ
Այս հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյու­նը կա­րե­լի է ար­դեն սկս­ված հա­մա­րել: Հե­լիո­պո­լի­գոն կազ­մա­կեր­պե­լու հա­մար Սպի­տա­կում մեծ սի­րով մեզ հո­ղա­մաս և ար­տադ­րա­կան տա­րածք­ներ է տրա­մադ­րել ֆրան­սա­հայ գոր­ծա­րար Վազ­գեն Մել­քո­նյա­նը: Արևա­յին տեխ­նի­կա­յի բնա­գա­վա­ռում ներդ­րում­ներ և հա­մա­տեղ աշ­խա­տանք­ներ կա­տա­րե­լու ցան­կու­թյուն են հայտ­նում բազ­մա­թիվ հայ գոր­ծա­րար­ներ ԱՄՆ-ից, Գեր­մա­նիա­յից, Ավ­ստ­րա­լիա­յից: Խն­դի­րը կարևոր է ոչ միայն ֆի­նան­սա­կան ներդ­րում­նե­րի ա­ռու­մով: Հայ­րե­նիք-սփյուռք հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյու­նը մեզ թույլ կտա լու­ծել բազ­մա­թիվ կարևոր խն­դիր­ներ.
ա) Սփյուռ­քում կազ­մա­կեր­պել հայ­կա­կան հե­լիո­տեխ­նի­կա­կան սար­քե­րի բա­զա­յին գոր­ծա­րան­ներ` տե­ղա­կան և հա­րա­կից շու­կա­նե­րը սպա­սար­կե­լու նպա­տա­կով: Շր­ջա­փակ­ված, վատ կո­մու­նի­կա­ցիա­ներ ու­նե­ցող Ար­ցա­խում շատ դժ­վար է ա­ռաջ տա­նել սե­րիա­կան ար­տադ­րու­թյուն­ներ կազ­մա­կեր­պե­լու գոր­ծը, հում­քի ներ­կր­ման և պատ­րաս­տի ար­տադ­րան­քի ար­տա­հան­ման տրանս­պոր­տա­յին ծախ­սե­րը միշտ էլ բարձր են մնա­լու, է­ներ­գա­կիր­նե­րի խն­դիր­նե­րը ևս բա­ցա­սա­բար են ազ­դե­լու ար­տադ­րան­քի ինք­նար­ժե­քի վրա: Ավ­ստ­րա­լիա­յում, ԱՄՆ-ում կամ ՈՒ­րուգ­վա­յում բաց­վե­լիք արևա­յին տեխ­նի­կա­յի գոր­ծա­րան­նե­րում նման խն­դիր­ներ չեն ա­ռա­ջա­նա:
բ) Սփյուռ­քի գոր­ծա­րար­նե­րի հետ կազ­մա­կերպ­ված հե­լիո­տեխ­նի­կա­կան սար­քե­րի գոր­ծա­րան­նե­րի առ­կա­յու­թյան դեպ­քում տվյալ երկ­րում (տա­րած­քում) ա­նի­մաստ կդառ­նա ու­րիշ ար­տադ­րող­նե­րի կող­մից նմա­նա­տիպ այլ գոր­ծա­րան­նե­րի կա­ռու­ցու­մը: Դա թույլ կտա տե­ղա­կան շու­կա­նե­րում ստա­նալ մո­նո­պոլ դիր­քեր:
գ) Աշ­խար­հի տար­բեր շր­ջան­նե­րում տե­ղա­կայ­ված հայ­կա­կան ձեռ­նար­կու­թյուն­նե­րը հե­ռու կմ­նան ռե­գիո­նալ տն­տե­սա­կան ճգ­նա­ժա­մե­րից:
դ) Հայ­կա­կան հե­լիո­տեխ­նի­կա­կան գոր­ծա­րան­նե­րի հա­մար սփյուռ­քում ա­վե­լի հեշտ կլի­նի լու­ծել նո­րա­գույն տեխ­նո­լո­գիա­նե­րի ու տեխ­նո­լո­գիա­կան սար­քա­վո­րում­նե­րի և նյու­թե­րի ներ­դր­ման խն­դիր­նե­րը, ին­չը եր­կա­րա­ժամ­կետ մր­ցակ­ցա­յին ա­ռա­վե­լու­թյուն կտա մեր ար­տադ­րա­տե­սակ­նե­րին:
ե) Հե­լիո­տեխ­նի­կա­կան ար­դյու­նա­բե­րու­թյան բնա­գա­վա­ռում ձեռք բե­րած հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րը օ­րի­նակ կծա­ռա­յեն զու­գա­հե­ռա­բար ար­դյու­նա­բե­րու­թյան այլ ճյու­ղե­րի զար­գաց­ման հա­մար, ին­չի ար­դյուն­քում կբյու­րե­ղաց­վի հա­մա­հայ­կա­կան (հայ­րե­նիք-սփյուռք) ին­տեգր­ված ար­դյու­նա­բե­րու­թյուն ստեղ­ծե­լու հե­ռան­կա­րա­յին գա­ղա­փա­րը: Հայ­րե­նիք-սփյուռք ար­դյու­նա­բե­րա­կան հա­մա­լի­րի զար­գաց­ման հա­մար օգ­տա­կար և ցան­կա­լի կլի­նի բո­լոր ռե­գիո­նալ միա­վո­րում­նե­րի, այդ թվում Մաք­սա­յին միու­թյան հետ ան­դա­մակ­ցե­լը:
զ) Ար­ցա­խի բիզ­նես մի­ջա­վայ­րը գնա­հատ­վում է որ­պես մի­ջին ռիս­կա­յին: Ար­տա­սահ­մա­նյան ներդ­րող­նե­րը հիմ­նա­կա­նում խու­սա­փում են նման եր­կր­նե­րում խո­շոր ներդ­րում­ներ կա­տա­րե­լուց: Հայ­րե­նիք-սփյուռք հա­մա­տեղ ար­տադ­րա­կան ըն­կե­րու­թյուն­նե­րը կա­րող են կազ­մա­կերպ­վել այն եր­կր­նե­րում, որ­տեղ ռիս­կայ­նու­թյու­նը ցածր է: Հա­յաս­տա­նը կա­րող է իր վրա վերց­նել լոկ գի­տա­հե­տա­զո­տա­կան և փոր­ձա­րա­րա­կան աշ­խա­տանք­ներ ի­րա­կա­նաց­նե­լու պար­տա­կա­նու­թյուն­նե­րը: Գի­տու­թյու­նը՝ Ար­ցա­խում, ար­տադ­րու­թյու­նը` սփյուռ­քում:
ՀԵ­ԼԻՈ­ՖԻ­ԿԱ­ՑԻԱՆ`ՏՆ­ՏԵ­ՍՈՒ­ԹՅԱՆ ԶԱՐ­ԳԱՑ­ՄԱՆ ԼՈ­ԿՈ­ՄՈ­ՏԻՎ
Արևա­յին տեխ­նի­կա­յի պրակ­տիկ օգ­տա­գործ­ման հա­մար անհ­րա­ժեշտ է կազ­մա­կեր­պել բազ­մա­թիվ օ­ժան­դակ նյու­թե­րի, տեխ­նի­կա­կան սար­քա­վո­րում­նե­րի և, հատ­կա­պես, կվար­ցե ա­ման­նե­րի և տա­րա­նե­րի ար­տադ­րու­թյուն­ներ: Կա եր­կր­նե­րի ար­դյու­նա­բե­րա­կան մա­կար­դա­կը գնա­հա­տե­լու մի հայտ­նի բնո­րո­շիչ. եր­կի­րը հա­մար­վում է տեխ­նո­լո­գիա­պես զար­գա­ցած, ե­թե տի­րա­պե­տում է կվար­ցե ա­պա­կու տեխ­նո­լո­գիա­նե­րին: Հա­յաս­տանն ու­նի կվար­ցիտ­նե­րի հա­րուստ հան­քեր, և պետք է մտա­ծել կվար­ցա­յին ա­ման­նե­րի ար­տադ­րու­թյան ա­ռա­ջին գոր­ծա­րա­նը Ար­ցա­խում կազ­մա­կեր­պե­լու մա­սին: Կվար­ցե ա­ման­նե­րը պետք են գա­լու և՛ հայ­կա­կան արևա­յին սր­ճա­րան­նե­րին, և՛ մեր ֆեր­մեր­նե­րին, և՛ արևա­յին ջե­ռուց­ման հա­մա­կար­գե­րին՝ որ­պես բարձր­ջեր­մաս­տի­ճա­նա­յին կլա­նիչ­նե­րի հա­մար նա­խա­տես­ված կոն­ստ­րուկ­ցիոն կարևոր բա­ղադ­րիչ:
Ա­ՐԵ­ՎԱ­ՅԻՆ ՍՐ­ՃԱ­ՐԱՆ­ՆԵՐ ԱՇ­ԽԱՐ­ՀՈՎ ՄԵԿ
Արևի է­ներ­գիան օգ­տա­գոր­ծող արևա­յին խո­հա­նոց­նե­րի վրա հիմն­ված սր­ճա­րան­նե­րի գա­ղա­փա­րը շատ կեն­սու­նակ է: Նման հայ­կա­կան սր­ճա­րան­նե­րը կա­րող են կազ­մա­կերպ­վել աշ­խար­հի տար­բեր ծայ­րե­րում սփռ­ված հան­գս­տյան գո­տի­նե­րում և, հատ­կա­պես, լո­ղա­փե­րում: Այդ սր­ճա­րան­նե­րի հա­մար որ­պես տեխ­նո­լո­գիա­կան սար­քա­վո­րում­ներ օգ­տա­գործ­վե­լիք հե­լիո­հա­մա­կար­գե­րի ծա­վալ­նե­րը հաշ­վարկ­վել են 2 տրի­լիոն դո­լա­րի սահ­ման­նե­րում` չհաշ­ված այն ապ­րանք­նե­րի ի­րաց­ման ու ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րի հետ կապ­ված ե­կա­մուտ­նե­րը, ո­րոնք կա­րող են ստաց­վել այդ սր­ճա­րան­նե­րից: Հի­շենք, որ լո­ղա­փե­րում հան­գս­տա­ցող­նե­րը հա­րուստ և ի­րենց ան­ձի հա­մար շռայ­լու­թյուն­ներ չխ­նա­յող մար­դիկ են, դա է­լի­տա­յին շու­կա­յի ա­ռանձ­նա­հատ­կու­թյուն­նե­րից ա­մե­նա­կարևորն է:
ՀԵ­ԼԻՈ­ՖԻ­ԿԱ­ՑԻԱՆ ԵՎ ՄԻ­ՋԱԶ­ԳԱ­ՅԻՆ Ե­ՐԻ­ՏԱ­ՍԱՐ­ԴԱ­ԿԱՆ ՇԱՐ­ԺՈՒ­ՄԸ
Տար­բեր եր­կր­նե­րում գոր­ծող «կա­նաչ­նե­րի» միու­թյուն­նե­րը և է­կո­լո­գիա­կան տար­բեր կազ­մա­կեր­պու­թյուն­ներն ի­րենց հա­վաք­նե­րը կա­րող են կազ­մա­կեր­պել Ար­ցա­խում՝ արևա­յին պո­լի­գոն­նե­րում կազ­մա­կեր­պե­լով է­կո­լո­գիա­կան ե­րի­տա­սար­դա­կան խա­ղեր, կա­նաչ օ­լիմ­պիա­դա­ներ և այլն: 2002 թվա­կա­նին մեզ հա­ջող­վեց անց­կաց­նել «Արևա­յին խա­ղե­րի» անդ­րա­նիկ մր­ցում­նե­րը «Golden Spoon» մր­ցա­նա­կի հա­մար` դպ­րո­ցա­կան և ու­սա­նո­ղա­կան թի­մե­րի մաս­նակ­ցու­թյամբ: Շատ հե­տաքր­քիր ու կրա­կոտ մի­ջո­ցա­ռում է ստաց­վում: ՈՒ­նենք հե­լիո­ֆի­կա­ցիա­յի ծի­րա­նա­գույն դրո­շը և հե­լիո­ֆի­կա­ցիա­յի օրհ­ներ­գը` հա­յե­րեն և անգ­լե­րեն տար­բե­րակ­նե­րով:
ՀԵ­ԼԻՈ­ՖԻ­ԿԱ­ՑԻԱՆ ԵՎ ԳԻ­ՏԱ­ՏԵԽ­ՆԻ­ԿԱ­ԿԱՆ ՀԱ­ՄԱ­ԳՈՐ­ԾԱԿ­ՑՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ ԱՐ­ՑԱ­ԽՈՒՄ
Ա­կա­դե­մի­կոս Պա­րիս Հե­րու­նու ջան­քե­րով արևա­յին տեխ­նի­կա­յի գա­ղա­փար­նե­րը խոր ար­մատ­ներ են գցել Հա­յաս­տա­նում: Ա­մեն օր բազ­մա­թիվ նոր գա­ղա­փար­ներ և նո­րա­րա­րա­կան ա­ռա­ջար­կու­թյուն­ներ ենք ստա­նում մեր քա­ղա­քա­ցի­նե­րից: Մեր բան­վոր­նե­րի, ին­ժե­ներ­նե­րի և գիտ­նա­կան­նե­րի նո­րա­րա­րա­կան ակ­տի­վու­թյունն ուղ­ղա­կի զար­մանք է ա­ռա­ջաց­նում: Ա­ռա­վել զար­մա­նա­լի է, որ ի­րենց սե­փա­կան գա­ղա­փար­նե­րը մար­դիկ պատ­րաստ են տրա­մադ­րե­լու անվ­ճար, աշ­խար­հի որևի­ցե երկ­րում նման երևույ­թի չես հան­դի­պի, հա­յերս յու­րա­հա­տուկ ենք նաև այս հար­ցում, ին­չը հույ­սեր է ներ­շն­չում: Մեր քա­ղա­քա­ցի­նե­րի հետ մենք կա­րող ենք ստեղ­ծել միաս­նա­կան (ժո­ղովր­դա­կան) արևա­յին գի­տու­թյուն ու տեխ­նի­կա, ո­րը կլի­նի մեր հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րի հիմ­նա­կան գրա­վա­կա­նը: Ժա­մա­նա­կա­յին այն ա­ռա­վե­լու­թյու­նը, ո­րը մր­ցա­կից­նե­րի նկատ­մամբ մենք ար­դեն ստա­ցել ենք (Պա­րիս Հե­րու­նու շնոր­հիվ արևա­յին թե­մա­տի­կան մեր երկ­րում թռիչ­քա­յին զար­գա­ցում ապ­րեց՝ ա­վե­լի քան 25 տա­րի ա­ռաջ սկ­սե­լով զար­գաց­նել այն ֆուն­դա­մեն­տալ գա­ղա­փար­նե­րը, ո­րոնց ուղ­ղու­թյամբ այ­սօր հա­մայն աշ­խարհն է աշ­խա­տում), հա­վա­նա­բար, մենք կկորց­նենք՝ ի չիք դարձ­նե­լով մր­ցակ­ցա­յին տն­տե­սու­թյուն ու­նե­նա­լու այ­սօր­վա մեր ռեալ հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րը, ե­թե ա­րագ տեմ­պե­րով չզար­գաց­նենք հե­լիո­տեխ­նի­կա­կան ար­դյու­նա­բե­րու­թյունն ու չդառ­նանք աշ­խար­հի ա­ռա­ջին հե­լիո­ֆի­կաց­ված եր­կի­րը: Հե­լիո­ֆի­կա­ցիա­յի ծրա­գի­րը մշակ­վել է Ար­ցա­խի ու Հա­յաս­տա­նի հա­մար և պետք է ծա­ռա­յի մեր ազ­գա­յին նպա­տակ­նե­րին հաս­նե­լուն:
Վա­հան ՀԱ­ՄԱ­ԶԱՍՊ­ՅԱՆ
Տեխ­նի­կա­կան գի­տու­թյուն­նե­րի դոկ­տոր, եր­կր­նե­րի հե­լիո­ֆի­կա­ցիա­յի ծրագ­րի հե­ղի­նակ
Դիտվել է՝ 8736

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ

ԲեռնելԲեռնել

Ասում են...

. .

Տարածաշրջանային

Մեծ խաղը շարունակվելու է՝ առանց հայկական գործոնը հաշվի առնելու

Մեծ խաղը շարունակվելու է՝ առանց հայկական գործոնը հաշվի առնելու

Դեռևս վաղ է համակողմանիորեն գնահատել ռուս խաղաղապահների ելքը Արցախից՝ տեղեկատվության սղության պատճառով: Վարկածները, հիփոթեզները շատ են...

Սոցցանցային գրառումներ

Պետության անունից գործողը կրկնակի պատասխանատու պիտի լինի օրենքի առաջ
Պետության անունից գործողը կրկնակի պատասխանատու պիտի լինի օրենքի առաջ

Բաժնի բոլոր նորությունները »

«Իրատես» թերթի արխիվից

Եվրասիականության թուրքական բաղադրիչը
Եվրասիականության թուրքական բաղադրիչը

Բաժնի բոլոր նորությունները »

Ծաղրանկարչի կսմիթ

Բիզնես համագործակցություն պետության հովանու ներքո
Բիզնես համագործակցություն պետության հովանու ներքո
2024 © Irates.am
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Մեջբերումներ անելիս ակտիվ հղումը Irates.am-ին պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն առանց Irates.am-ին հղման արգելվում է: Կայքում արտահայտված կարծիքները պարտադիր չէ, որ համընկնեն կայքի խմբագրության տեսակետին: Գովազդների բովանդակության համար կայքը պատասխանատվություն չի կրում: Էլեկտրոնային հասցե՝ info@irates.am
ԲաժանորդագրվելԳործընկերներՀետադարձ կապ
.