Մասումյանների ընտանիքում Ցեղասպանության հիշողությունը չի խամրում
24.04.2020 | 01:18
83-ամյա Գոհար տատն այս տարի Ծիծեռնակաբերդի բարձունք գնալու հնարավորություն չունի: Տխրել է. հոր, մոր տատերի ու պապերի հիշատակն ինչպե՞ս է հարգելու:
Անմար կրակին մոտենալու ու մտորելու հնարավորություն թեև չունի, բայց մոր պատմած հիշողությունները մինչև այսօր էլ թարմ են մնացել:
Վանի Տոսպ գավառի Լեսկ գյուղից էր Գոհար Մասումյանի մոր՝ Քրիստինե Հովհաննիսյանի ընտանիքը: 5 երեխա էին՝ երեք քույր ու երկու եղբայր: Գաղթի ճանապարհը բռնել թուրք հարևանն է հուշել: «Օհաննես, ասել է թուրք հարևանը, ընտանիքդ վերցրու, գնա: Գալու են, բոլորիդ հետևից են գալու, փրկի՛ր երեխաներիդ: Պապս ու տատս հավաքել են ունեցած-չունեցածն ու բռնել գաղթի ճանապարհը: Տատս պատմում էր, որ ոսկյա մետաղադրամներով գոտի ուներ, ճանապարհին որտեղ խոչընդոտ էին հանդիպում կամ թուրքերի բիրտ հայացքին արժանանում, մեկական ոսկի էին տալիս, ու առաջ շարժվում: Անորոշ ճակատագիրը նրանց նախ Ամերիկա է տեղափոխում: Երեխաներին այստեղ մանկատուն են տալիս, բայց մի քանի տարի անց Վրաստան են տեղափոխվում, Վրաստանից էլ՝ Հայաստան»,- պատմում է Գոհար տատը:
Մայրը մղկտում էր՝ հայրն ու մի եղբայրը Ամերիկա-Վրաստան-Հայաստան ճանապարհին անհայտ կորան: Ընտանիքը մասնատվեց մինչև մայր հայրենիքում հաստատվելը: Մայրն ու մորաքույրերն էլ ջահել-ջահել ամուսնացան: Թուրքի վայրագություն էին տեսել, աղջիկներին տղաների շորերով էին փախցրել: «Մի մորաքույրս հենց Ամերիկայում է ամուսնանում, մայրս ու մյուս մորաքույրս՝ Հայաստանում: Մայրս հորս երկրորդ կինն էր: Առաջին ընտանիքը գաղթի ճանապարհին սովից մահացել էր: Մորս տեսել էր, սիրահարվել ու ամուսնացել: 8 երեխա է ունեցել մայրս, այժմ երկուսս ենք մնացել»,- սրտի ցավով պատմում է Գոհար մայրիկը:
107 տարեկանում է մահացել Քրիստինե տատը: Չնայած ապրած կյանքին ու Ցեղասպանության դաժանությունը սեփական մաշկի վրա կրելուն՝ կենսախինդ կին էր` հիշում են ժառանգները: Նրա պատմած պատմություններից հատկապես Արտեմիսի մասին հիշողությունն է տպավորվել. «Արտեմիսը Ամերիկայի մանկատան աշխատողներից էր: Մայրս ասում էր՝ առանձնակի խիստ կին էր: Գիշերամիզության համար երեխաներին մահամերձ անելու աստիճան մտրակում էր: Մայրս, որ այդ խմբի տարիքով ամենամեծն է եղել, պատմում էր, որ գիշերները չէր քնում, իր եղբայրների ու քույրերի հետ գիշերը մնացած երեխաներին արթնացնում էր, տանում կարիքները հոգալու, որ Արտեմիսը հանկարծ չմտրակի նրանց»:
Դաժան պատմությունների շղթան շատ երկար է, Մասումյանների ընտանիքում դրանք բոլորը գիտեն, բոլորն էլ փոխանցում են իրենց զավակներին ու պատգամում՝ երբեք չմոռանալ, որ բիրտ հարևանի դաժանությունը գենի մեջ է:
Սևակ ՎԱՐԴՈՒՄՅԱՆ
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
.
.
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
-
Ասում են
Ադրբեջանը վերսկսել է պատերազմը Լեռնային Ղարաբաղի դեմ՝ գնդակոծելով խաղաղ բնակիչներին և քաղաքացիական ենթակառուցվածքները
-
Ասում են… Մենք առաջարկել ենք համաձայնության գալ Ադրբեջանի հետ այնպես, որ Քելբաջարն ու Լաչինը, նաև ամբողջ Ղարաբաղը, փաստացի մնան Հայաստանի իրավասության ներքո
-
Ասում են Ռուսաստանը գնահատում է Հայաստանի հետ կառուցողական հարաբերությունները, սակայն հնարավոր չէ համաձայնել վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի թեզերի հետ՝ ռուս խաղաղապահների առաքելության ձախողման մասին:
-
Ասում են… Ադրբեջանը խնդիր է դրել Արցախն ազատել հայ բնակչությունից, ստեղծել պայմաններ, որ հայերն այնտեղից գնան, ով կմնա՝ տեղահանել կամ կազմակերպել կոտորած Շատ հստակ է ծրագիրը:
-
Ասում են Ավելի քան 30000 երեխաներ և նրանց ընտանիքները Լեռնային Ղարաբաղում արդեն 8 ամիս է՝ գտնվում են շրջափակման և ավերակների մեջ։
-
Ասում են․․․ Թուրքական ցեղերը հայտնվել են 10-րդ դարում, 11-րդ դարում հասել են պատմական Հայաստանի տարածք: Այս հողի վրա հայերն ապրել են մթա 15-րդ դարից:
Տարածաշրջանային
Հայաստանի փորձությունները դեռ նոր են սկսվում
Իսկ միջանցքի հա՞րցը: Դե, դա «կարմիր գիծ» է ՀՀ իշխանությունների համար, մոտավորապես, ինչպես անկլավների պատմությունը 2021 թվականի մարտ-ապրիլ ամիսներին։ Լավ, ինչպես Արցախի էթնիկ զտումը մինչև 2021 թվականի մայիս-հունիս ամիսները։Այսինքն, «կարմիր գիծ» եթե խախտելու լինի թշնամին, ի՞նչ են անելու ՀՀ իշխանությունները...
