Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

«Իմ վե­պը ոչ միայն հաս­կա­նա­լի, այլև հո­գե­հա­րա­զատ պի­տի լի­նի բալ­կա­ն­յան ժո­ղո­վուրդ­նե­րին»

«Իմ վե­պը ոչ միայն հաս­կա­նա­լի, այլև հո­գե­հա­րա­զատ պի­տի լի­նի բալ­կա­ն­յան ժո­ղո­վուրդ­նե­րին»
06.09.2019 | 01:36
Գրող, գրա­կա­նա­գետ, թարգ­մա­նիչ Ա­ԼԵՔ­ՍԱՆԴՐ ԹՈՓ­ՉՅԱ­ՆԻ հետ մեր զրույ­ցի ա­ռի­թը «Բանկ Օ­տո­ման» վեպն է, ո­րը գրո­ղի՝ ան­կա­խու­թյու­նից հե­տո լույս տե­սած (2008 թ.) եր­կե­րից ա­մե­նա­թարգ­ման­վածն է:
-Պա­րոն Թոփ­չյան, Ձեր վե­պի պարս­կե­րեն թարգ­մա­նու­թյու­նից եր­կու ա­միս էլ չէր ան­ցել, և ա­հա մի նոր թարգ­մա­նու­թյուն, այս ան­գամ՝ սեր­բե­րեն: Ինչ­պես նա­խորդ թարգ­մա­նու­թյու­նը, սա ևս կա­րե­լի է հա­ճե­լի ա­նակն­կալ­նե­րի շար­քին դա­սել:
-Հա­ճե­լի` ա­յո, բայց չէի ա­սի, թե եր­կուսն էլ կա­տա­րյալ ա­նակն­կալ­ներ են, մա­նա­վանդ` Սեր­բիա­յի պա­րա­գա­յում: Ի­րան­ցի­նե­րը հի­մա հե­տաքր­քր­ված են մեր մշա­կույ­թով, և վեր­ջին տա­րի­նե­րին հայ հե­ղի­նակ­նե­րի մի քա­նի գր­քեր լույս տե­սան պարս­կե­րեն ու լավ ըն­դուն­վե­ցին: Ինչ վե­րա­բե­րում է «Բանկ Օ­տո­մա­նի» թարգ­մա­նու­թյա­նը, ա­պա ըն­դու­նե­լու­թյունն իս­կա­պես հրա­շա­լի էր: Գիր­քը, որ­պես բեստ­սել­լեր, ներ­կա­յաց­վեց Թեհ­րա­նի գր­քի տո­նա­վա­ճա­ռում, և տե­ղում էլ փա­ռա­հեղ շնոր­հան­դես ար­վեց` Ի­րա­նի Իս­լա­մա­կան Հան­րա­պե­տու­թյու­նում ՀՀ ար­տա­կարգ և լիա­զոր դես­պան Ար­տա­շես Թու­մա­նյա­նի ներ­կա­յու­թյամբ: Ինչ վե­րա­բե­րում է Սեր­բիա­յին, ա­պա իմ վեպն իր բո­վան­դա­կու­թյամբ լիո­վին հա­մա­հունչ է այդ երկ­րի և ժո­ղովր­դի պատ­մամ­շա­կու­թա­յին հա­մա­տեքս­տին: Սեր­բե­րը, ինչ­պես բալ­կա­նյան բո­լոր ժո­ղո­վուրդ­նե­րը, դա­րեր շա­րու­նակ տա­ռա­պել են օս­մա­նյան լծի տակ:
-Այ­սինքն, նրանց հա­մար այս վե­պը լիո­վին հաս­կա­նա­լի է, և «թարգ­մա­նել» բա­ռը զուտ լեզ­վա­կան ի­մաստ ու­նի:
-Իս­կա­պես: Նրանք մի ամ­բողջ գրա­կան ժա­ռան­գու­թյուն ու­նեն` նվիր­ված այդ ող­բեր­գա­կան շր­ջա­նին: Բա­վա­կան է հի­շել Նո­բե­լյան մր­ցա­նա­կա­կիր, հան­ճա­րեղ գրող Ի­վո Անդ­րի­չի «Դրի­նա­յի կա­մուր­ջը» և «Տրավ­նի­կյան տա­րեգ­րու­թյուն» փա­ռա­հեղ վե­պե­րը: Գոր­ծեր, ո­րոնք ա­ռայ­սօր, զար­մա­նա­լիո­րեն, թարգ­ման­ված չեն հա­յե­րեն: Կու­զեի հի­շեց­նել նաև պատ­մա­կան մեկ այլ ու­շագ­րավ փաստ, ո­րը վկա­յում է, որ իմ վե­պը ոչ միայն հաս­կա­նա­լի, այլև հո­գե­հա­րա­զատ պի­տի լի­նի բալ­կա­նյան ժո­ղո­վուրդ­նե­րին: 1903 թ., հու­նա­կան Սա­լո­նիկ քա­ղա­քում, մա­կե­դո­նա­ցի հե­ղա­փո­խա­կան­նե­րը գրա­վե­ցին «Բանկ Օ­տո­մա­նի» բա­ժան­մուն­քը և, ի տար­բե­րու­թյուն հայ հե­ղա­փո­խա­կան­նե­րի, պայ­թեց­րին:
-Ա­սել է, թե մեր դա­ռը դասն օգ­տա­կար ե­ղավ նրանց հա­մար: Իսկ ո՞վ է թարգ­մա­նի­չը, և ո՞ր հրա­տա­րակ­չու­թյունն է ստանձ­նել Ձեր վե­պի տպագ­րու­թյու­նը:
-Գիր­քը լույս է ըն­ծա­յել Սեր­բիա­յի ա­ռա­ջա­տար հրա­տա­րակ­չու­թյուն­նե­րից մե­կը` «Ֆի­լիպ Վիշ­նյի­չը»: Վե­պը սեր­բե­րեն է «հն­չեց­րել» փոր­ձա­ռու թարգ­մա­նիչ Մի­լի­վո­յե Բա­չո­վի­չը: Ես, ցա­վոք, սեր­բե­րեն չգի­տեմ, բայց հա­վա­տում եմ, որ թարգ­մա­նու­թյու­նը պի­տի որ բարձ­րա­կարգ լի­նի, քա­նի որ նա ոչ միայն հմուտ և ճա­նաչ­ված թարգ­մա­նիչ է, այլև վե­պում ներ­կա­յաց­ված խն­դիր­ներն ու ի­րա­կա­նու­թյու­նը նրան քաջ ծա­նոթ են:
-Են­թադ­րում եմ, որ վե­պը թարգ­ման­վել է երկ­րորդ լեզ­վից:
-Ա­յո, ռու­սե­րե­նից, և ես, որ սկզ­բուն­քո­րեն չեմ ըն­դու­նում երկ­րորդ լեզ­վից կա­տար­ված թարգ­մա­նու­թյուն­նե­րը և դա հա­մա­րում եմ մշա­կու­թա­յին ինք­նա­կամ ստր­կու­թյուն, պի­տի ա­սեմ, որ այս դեպ­քում ռու­սե­րե­նը երկ­րորդ լե­զու չէ: Նախ, ես երկ­լեզ­վյան հե­ղի­նակ եմ, բազ­մա­թիվ հոդ­ված­ներ ու­նեմ գր­ված ուղ­ղա­կի ռու­սե­րեն` ռու­սա­կան մա­մու­լի հա­մար: Վե­պը ռու­սե­րեն թարգ­մա­նեց Ա­նա­հիտ Թոփ­չյա­նը` իմ մշ­տա­կան, ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ներ­կա­յու­թյամբ, և այն­քան ան­թե­րի, որ մոս­կո­վյան հրա­տա­րակ­չու­թյու­նում որևէ դի­տո­ղու­թյուն չե­ղավ: Մի խոս­քով, ռու­սե­րեն տար­բե­րա­կը ա­վե­լի կա­տա­րյալ է և ո­րոշ ա­ռու­մով ա­ռա­վե­լու­թյուն­ներ ու­նի հա­յե­րեն բնագ­րի հան­դեպ:
-Այս­պի­սով, սա ե­ղավ հին­գե­րորդ թարգ­մա­նու­թյու­նը` ռու­մի­նե­րե­նից, ֆրան­սե­րե­նից, ռու­սե­րե­նից և պարս­կե­րե­նից հե­տո: Իսկ վե­ցե­րորդ թարգ­մա­նու­թյա­նը եր­կա՞ր պի­տի սպա­սենք:
-Շատ չէ: Հա­վա­նա­բար մինչև Նոր տա­րի` եվ­րո­պա­կան եր­կր­նե­րից մե­կում:
-Ըստ երևույ­թին, կա­րող ենք ա­սել, որ ձեր «Բանկ Օ­տո­մա­նը» ան­կա­խու­թյու­նից հե­տո լույս տե­սած գե­ղար­վես­տա­կան եր­կե­րից ա­մե­նա­թարգ­ման­վածն է: Ին­չո՞վ եք բա­ցատ­րում այս հա­ջո­ղու­թյու­նը:
-Ես կցան­կա­նա­յի, որ այդ մա­սին խո­սեն ու­րիշ­նե­րը, մա­նա­վանդ որ խո­սե­լու բան կա:
-Պարս­կե­րեն թարգ­մա­նու­թյան ա­ռի­թով մեր թեր­թին տված հար­ցազ­րույ­ցում ա­սել եք, որ դա Ձեր մո­տա­լուտ` ծնն­դյան ութ­սու­նե­րորդ տա­րե­դար­ձի լա­վա­գույն նվերն է: Կա­րո՞ղ ենք ա­սել, որ մի ըն­տիր նվեր էլ ա­վե­լա­ցավ:
-Ի­հար­կե կա­րող ենք, և ոչ թե մե­կը, այլ եր­կուսն ա­վե­լա­ցան` «Չա­րի­քի զա­վակ­նե­րը»` պատմ­վածք­նե­րի ծա­վա­լուն ժո­ղո­վա­ծուն, որ ինքս ինձ նվի­րե­ցի այդ տա­րե­դար­ձի առ­թիվ:
Ար­մի­նե ՍԱՐԳ­ՍՅԱՆ
Հ.Գ. Ան­վա­նի մտա­վո­րա­կա­նի հո­բե­լյա­նա­կան տար­վա ա­ռի­թով հրա­տա­րակ­ված «Չա­րի­քի զա­վակ­նե­րը» ժո­ղո­վա­ծուին մեր անդ­րա­դար­ձը՝ «Ի­րա­տե­սի» ա­ռա­ջի­կա հա­մար­նե­րից մե­կում:
Դիտվել է՝ 2138

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ