Գե­ղար­վես­տա­կան վա­վե­րագ­րու­թ­յուն­ներ կամ «Նա­մակ­ներ պա­րե­տին»

Գրա­կա­նա­գետ, «Զան­գակ» հրա­տա­րակ­չու­թյան գրա­կան ծրագ­րե­րի հա­մա­կար­գող, «Նա­մակ­ներ պա­րե­տին» նա­խագ­ծի հե­ղի­նակ ՀԱՅԿ ՀԱՄ­ԲԱՐ­ՁՈՒ­ՄՅԱ­ՆԻ հետ զրու­ցել ենք ա­միս­ներ ա­ռաջ հայ­տա­րար­ված պատմ­վածք­նե­րի մր­ցույ­թի մա­սին, ո­րի ար­դյուն­քում ըն­թեր­ցո­ղի սե­ղա­նին է դր­վել «Նա­մակ­ներ պա­րե­տին» ժո­ղո­վա­ծուն։

-Ի՞նչ նպա­տակ էր հե­տապն­դում այս նա­խա­գի­ծը։

-Նա­խա­գի­ծը կյան­քի կո­չե­ցինք՝ հաշ­վի առ­նե­լով ար­տա­կարգ դրու­թյունն ու այդ ըն­թաց­քում մարդ­կանց ակ­տի­վու­թյու­նը սո­ցիա­լա­կան ցան­ցե­րում։ Երբ հրա­պա­րակ­վում էին պա­րե­տի ցու­ցում­նե­րը, մար­դիկ սո­ցիա­լա­կան ցան­ցե­րում այդ ա­մե­նին պա­տաս­խա­նում էին հու­մո­րա­յին գրա­ռում­նե­րով, եր­բեմն՝ դժ­գո­հու­թյամբ, ըն­դվ­զու­մով։ Մտա­ծե­ցինք, որ ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան նե­րու­ժի այս կու­տա­կում­նե­րը կա­րող են գրա­կա­նու­թյուն դառ­նալ։ Մր­ցույ­թը հայ­տա­րա­րե­ցինք ապ­րի­լի 9-ին, շա­րու­նակ­վեց մեկ ա­միս՝մինչև մա­յի­սի 9-ը։ Ստա­ցանք 120 պատմ­վածք։ Մաս­նա­գի­տա­կան ժյու­րին ընտ­րեց 66-ը։ Դրանք մե­կու­կես ա­միս՝ ա­մեն օր հրա­պա­րակ­վում էին «Զան­գա­կի» ֆեյս­բու­քյան է­ջում։ Հե­տո ժյու­րին ընտ­րեց 20 լա­վա­գույն պատմ­վածք­նե­րը, ո­րոնք տեղ գտան «Նա­մակ­ներ պա­րե­տին» ժո­ղո­վա­ծուում։

-Հայ­տա­րա­րու­թյան մեջ նշ­ված էր, որ լա­վա­գույն գոր­ծե­րի հե­ղի­նակ­նե­րի հետ կշա­րու­նա­կեք հա­մա­գոր­ծակ­ցել։ Այ­սինքն՝ նպա­տակ կար նաև նոր ա­նուն­նե՞ր հայտ­նա­բե­րե­լու։

-Ա­յո, այդ նպա­տակն էլ ու­նեինք, փոր­ձե­ցինք խթա­նել ար­տա­կարգ դրու­թյան օ­րե­րին ժա­մա­նա­կա­վո­րա­պես դա­դա­րեց­ված հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյուն­նե­րը գրա­կան դաշ­տի և ըն­թեր­ցո­ղա­կան շր­ջա­նակ­նե­րի հետ։ Գր­քում տեղ գտած պատմ­վածք­նե­րի հե­ղի­նակ­նե­րից մի քա­նի­սի հետ ար­դեն սկ­սել ենք հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյու­նը, մաս­նա­վո­րա­պես, օ­րերս հրա­տա­րա­կել ենք Թե­րե­զա Ամ­րյա­նի «Այն եզ­դի կնոջ ճամպ­րու­կը» վե­պը։ Ըն­թաց­քի մեջ է հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյու­նը նաև Գևորգ Տեր-Գաբ­րիե­լյա­նի, Սո­նա Մա­նու­սյա­նի հետ։ Հու­սամ՝ ա­պա­գա­յում նրանց գր­քերն էլ կհ­րա­տա­րա­կենք։

-«Նա­մակ­ներ պա­րե­տին» ժո­ղո­վա­ծուում տեղ գտած ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­ներն ա­վե­լի շատ վա­վե­րագ­րա­կա՞ն նշա­նա­կու­թյուն ու­նեն, թե՞ գե­ղար­վես­տա­կան։

-Դրանք այս օ­րե­րի վա­վե­րագ­րու­թյուն­ներ են, բայց գե­ղար­վես­տա­կան վա­վե­րագ­րու­թյուն­ներ։ Կա­րող է թվալ, թե նա­մակ­ներ են` ուղղ­ված պա­րե­տին։ Կան գոր­ծեր, որ հենց այդ­պես էլ վեր­նագր­ված են՝ «Նա­մակ պա­րե­տին», «Նա­մակ իս­կա­կան պա­րե­տին», բայց ի­րա­կա­նում դրանք պատմ­վածք­ներ են՝ գե­ղար­վես­տա­կան ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­ներ, որ ու­նեն դի­պա­շար, կեր­պար­ներ և գե­ղար­վես­տա­կան այլ ա­ռանձ­նա­հատ­կու­թյուն­ներ։

-Քո ժա­մա­նա­կի մեջ քո ժա­մա­նա­կի մա­սին գրե­լը բարդ չէ՞։

-Ի­հար­կե, ո­րո­շա­կի բար­դու­թյուն կար, ո­րով­հետև գե­ղար­վես­տա­կան ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյու­նը լոկ ինչ-որ փաս­տը չէ, այլ դրա գե­ղար­վես­տա­կան վե­րա­ցար­կու­մը։ Կար­ծես ո­րո­շա­կի ժա­մա­նակ է պետք, բայց տես­նում ենք, որ այս սահ­մա­նա­յին, լար­ված ի­րա­վի­ճա­կը նպաս­տել է, որ վա­վե­րագ­րու­թյու­նից՝ փաս­տից մինչև գրա­կա­նու­թյուն տա­րա­ծու­թյու­նը ո­րո­շա­կիո­րեն կարճ­վի, և մենք իս­կա­պես ստա­նանք գե­ղար­վես­տա­կան ձևա­բո­վան­դա­կա­յին ամ­բող­ջու­թյուն ու­նե­ցող պատմ­վածք­ներ։

-Քա­ղա­քա­կան են­թա­տեքս­տով կամ ընդ­գծ­ված քա­ղա­քա­կան պատմ­վածք­ներ մր­ցույ­թին ներ­կա­յաց­վե՞լ են։

-Ընդ­գծ­ված քա­ղա­քա­կան ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյան պա­րա­գա­յում, երբ շատ է հրա­պա­րա­կա­խո­սու­թյու­նը, լրագ­րու­թյու­նը, վա­վե­րագ­րա­կա­նու­թյու­նը, գրա­կա­նու­թյու­նից մի փոքր հե­ռա­նում ենք։ Քա­նի որ մեր նպա­տակն էր գե­ղար­վես­տա­կան գոր­ծեր ընդ­գր­կե­լը,ա­ռա­վե­լու­թյուն տվե­ցինք դրանց: Քա­ղա­քա­կան ինչ-ինչ բա­ներ կա­րող ենք տես­նել ըն­տր­ված գոր­ծե­րում, բայց ոչ այդ­պես ակ­նա­ռու։ Մտա­հո­գու­թյուն­ներ են, ստեղծ­ված ի­րա­վի­ճա­կի պատ­կեր­ներ, մե­ղա­վոր­նե­րի փնտր­տուք­ներ: Այդ ա­մե­նը ներ­կա­յաց­ված է գե­ղար­վես­տա­կան ձևի մեջ և պետք է այդ­պես էլ ըն­կալ­վի։ Թեև ե­թե պա­րե­տը կամ այլ պաշ­տո­նյա­ներ ըն­թեր­ցեն գիր­քը, կա­րող են ո­րո­շա­կի եզ­րա­կա­ցու­թյուն­ներ ա­նել։

-Հա­մա­վա­րա­կից հե­տո շր­ջա­դա՞րձ է լի­նե­լու ար­վես­տի, գրա­կա­նու­թյան մեջ՝ հե­տաք­րք­րու­թյուն­նե­րի, թե­մա­նե­րի, լեզ­վի ա­ռու­մով։

-Վաղ է այդ մա­սին խո­սել, դեռ չգի­տենք`ինչ կլի­նի, կի­նո­ֆիլ­մեր գու­ցե նկա­րա­հան­վեն, այլ ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյու­ներ լի­նեն։ Նկա­տե­ցինք, որ նկա­րիչ­ներն էին ակ­տիվ այս ըն­թաց­քում։ Ան­պայ­մա­նո­րեն այս ա­մեն ին­չը մեծ ազ­դե­ցու­թուն կգոր­ծի ար­վես­տի վրա, և այս պատմ­վածք­նե­րում էլ ի­րա­կա­նու­թյան պատ­կեր­ման, տրա­մադ­րու­թյուն­նե­րի փո­փո­խու­թյուն­ներ ո­րո­շա­կիո­րեն տես­նում ենք։ Մեր հե­ղի­նակ­նե­րի ստեղ­ծած հե­րոս­նե­րը աշ­խարհն այլ կերպ են սկ­սում տես­նել։ Ար­տա­կարգ դրու­թյան պայ­մա­նե­րում մար­դը կար­ծես մի պահ կտր­վեց ա­ռօ­րյա­յից ու ժա­մա­նակ ու­նե­ցավ զգա­լու, գնա­հա­տե­լու, արժևո­րե­լու այն, ինչ ու­նի, նաև հաս­կա­նա­լու, թե ինչ­պես կա­րող է դժ­վա­րու­թյուն­նե­րը հաղ­թա­հա­րել։ Պատմ­վածք­նե­րում մենք տես­նում ենք, որ մար­դը շատ ու­ժեղ ա­րա­րած է, կա­րող է հաղ­թա­հա­րել ցան­կա­ցած դժ­վա­րու­թյուն և ա­ռաջ գնալ։ Մար­դուն ապ­րե­լու հույս, ա­պա­գա­յի նկատ­մամբ հա­վատ, մար­դա­սի­րու­թյուն ու կա­րեկ­ցանք ներ­շն­չե­լը թերևս գրա­կա­նու­թյան ա­մե­նա­կարևոր գոր­ծա­ռույթ­նե­րից է: ՈՒւ­րախ ենք, որ ժո­ղո­վա­ծուի պատմ­վածք­նե­րում այս ա­մե­նը կա:

Զրու­ցեց Ար­մի­նե ՍԱՐԳ­ՍՅԱ­ՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ