2012-ի դեկտեմբերի 31-ի ուշ երեկոյան տուն հասցրի Ամանորի ներդրումս անխոճկոր և ձկնկիթազուրկ մեր սեղանին՝ մեկ տուփ մարգարին և չորս փշատ: Ես` ՀՀ զվարթուն քաղաքացի ՍԵԹ ՎՌԱՄՇԱՊՈՒՀԻ ԳՄՓՈՅԱՆՍ, չդիմակայելով ընտանիքիս ոչնչացնող քմծիծաղին, լոգարան մտա: ՈՒշի ուշով ինքնազննվեցի:

1967-ին, երբ տարածքային առումով մի բուռ Իսրայելը հաղթեց բազմերկիր արաբական աշխարհին և իր տարածքն ընդլայնեց 3,5 անգամ, բրիտանացի ականավոր պատմաբան և փիլիսոփա, Բրիտանիայի միջազգային հարաբերությունների թագավորական ինստիտուտի տնօրեն (ի դեպ, մեր ժողովրդի լավ բարեկամը) Առնոլդ Թոյնբին տարօրինակ մի հայտարարություն արեց. «Չնայած հաղթանակին, Իսրայելը երկար չի գոյատևի: Հանրակցությունը անբնական է, խորթ… Պստլիկ պետություն օտար երկրամասերի վրա, որոնք մերժում են նրան: Ինչպես որ նրա շուրջը բնակվող բազմաքանակ ժողովուրդները»: Թոյնբին Իսրայելին տալիս էր ընդամենը 60-70 տարվա կյանք:

Այս խորագրով մեր թերթը պատրաստ է տպագրելու խորքային խնդիրներ շոշափող հոդվածներ` ընդսմին համամիտ չլինելով կամ ոչ միշտ համամիտ լինելով դրանցում արտահայտված տեսակետներին և առաջնորդվելով ֆրանսիացի դասական Վոլտերի հայտնի իմաստախոսությամբ. «Ես բացարձակապես համակարծիք չեմ Ձեր տեսակետին, սակայն կյանքս կտամ` այն արտահայտելու Ձեր իրավունքը պաշտպանելու համար»։

Օրերը մեկ-մեկ, հոգսերը` զույգ-զույգ, գալիս ու անց են կենում դառնալով ամփոփագիրը մեր կյանքի, արած ու չարած գործերի, փայփայած հույսերի ու չիրականացված երազանքների։ Սա մեր կյանքն է և վերջ։

Նախագահական ընտրություններից առաջ հայրենի պատմա-գրական հատընտիրի վերընթերցումներն անխուսափելի են, գուցե և՝ անհրաժեշտ: Չեմ ուղղորդի, քանզի ուղղորդյալ եմ ինքս:

1993 թվականին, երբ համայն հայության համար ծանր շրջափուլ էր՝ պատերազմական իրավիճակ, սոցիալ-տնտեսական ճգնաժամ, երբ մշակույթ-օրվա հաց տանդեմում ճաք էր տալիս «ոչ միայն հացիվի» հավատասյունը, նույն թվականին հրաշքի պես էր «Շնորհալիներ-93» համապետական մշակութային մրցույթ-փառատոնը, որտեղ ներկայացված էին Հայաստանի բոլոր մարզերի ու սփյուռքի բազմաշնորհ մանուկներն ու երիտասարդները՝ արվեստի ու մարզաշխարհի գրեթե բոլոր ժանրերից:

ԽՍՀՄ-ի փլուզումից հետո էլ ռուսական ներկայությունը Հայաստանում և, ընդհանրապես, Հարավային Կովկասում զգալի է եղել: Ռուսական ներկայությունն ունեցել է ոչ միայն ռազմաքաղաքական ու մշակութային, այլև տնտեսական դրսևորում: Պետք է նշել, որ Հայաստանի անկախության հռչակումից հետո հայ-ռուսական հարաբերությունների զարգացումը միանշանակ ընթացք չի ունեցել:

20-ամյա անկախություն ունեցող ՀՀ-ում ձևավորվեցին քաղաքական տարբեր գաղափարաբանական ուղղություններ` հիմնված ժողովրդավարական սկզբունքների վրա առավել ընդգծված են պահպանողական, լիբերալ և սոցիալիստական ուղղությունները:

«Իրատես de facto»-ի էջերում բազմիցս անդրադարձել ենք այն հարցին, որ հայաստանյան քաղաքական գործընթացներում զգալի դերակատարություն է տրված արտաքին գործոններին: Քաղաքական ուժերն ու հասարակությունը զգայուն վարքագիծ են ցուցաբերում աշխարհաքաղաքական կենտրոնների դիրքորոշումների հարցում: Այս երևույթը պատահական բնույթ չի կրում, այն ավելի շատ օբյեկտիվ պատճառներ ունի: Խնդիրն այն է, որ հայ ժողովրդի քաղաքական պատմությունն ու վարքագիծը զգալիորեն միահյուսված են եղել պատմական տարբեր ժամանակահատվածներում գոյություն ունեցած աշխարհաքաղաքական կենտրոնների դիրքորոշումների և դրանցից բխող գործողություններին: