Այս ՎԵՐՋԱՑԱԾ ՍՈՒԲՅԵԿՏԻ որևէ գրառում ո՛չ կարդալու եմ այլևս, ո՛չ էլ բանականության դիրքերից փորձեմ վերլուծել: Սա հիմա «Խաթաբալադայի» հայտնի հերոսի պես մի բան պիտի ասեր միայն. «Կարող ա՞ մեռել եմ, բայց չեք ասում, որ տրամադրությունս չընկնի»: Ոչ ինքն է ասում, ոչ էլ գլխի գցողները, որ պարտավո՛ր էին ասել:

Սիմ­վո­լիկ թվե­րին մեր սր­տով սուր ան­ցավ. 88` երկ­րա­շարժ, 99` հոկ­տեմ­բե­րի 27… 2020… որ շու­տով կհե­ռա­նա: Ծանր է ա­ռա­ջի­նը քրիս­տո­նեու­թյուն ըն­դու­նա­ծի ԽԱ­ՉԸ: Այն­տեղ մեղ­քերն ա­ռանց ա­պաշ­խա­րու­թյան չեն ներ­վում, ա­պաշ­խա­րու­թյունն էլ մե­կան­գա­մյա չէ, հա­յոց է­ներ­գիան ու ա­ռա­քե­լու­թյու­նը այլ են, և շա­տերն են ու­զում այն կլ­լել, մա­նա­վանդ, երբ այն ճիշտ չի գե­նե­րաց­վում թող­նե­լով հա­յին կես­ճամ­փին:

Ա­յո՛, ճիշտ կռա­հե­ցիք, խոս­քը Նի­կոլ ան­հո­ղի ծղր­տոց­նե­րի ու «ժող­ջա­նի» ու­ղեղ­նե­րը լվա­նա­լուն միտ­ված «մանտ­րա»-նե­րի մա­սին է: Դրան­ցից մե­կի ժա­մա­նակ նա, սո­վո­րու­թյան հա­մա­ձայն, կո­կորդն էր պատ­ռում, թե` «ժո­ղովր­դից գո­ղաց­վա­ծը կո­պեկ առ կո­պեկ վե­րա­դարձ­վե­լու է մինչև վերջ», թե «հա­տիկ առ հա­տիկ» կտ­րե­լու են «կո­ռում­պաց­ված մա­տիկ­ներն ու թա­թիկ­նե­րը»:

Ա­վե­տա­րա­նում կար­դում ենք Քրիս­տո­սի հրաշք­նե­րի մա­սին, ո­րոնք տես­նե­լով` մար­դ­անց բազ­մու­թյուն­ներ հա­վա­տում էին Նրան և դառ­նում էին Նրա հետևորդ­նե­րը:

1920 թվա­կա­նին, երբ պայ­քար էր գնում Զան­գե­զու­րի հա­մար, Ադր­բե­ջա­նի ներ­քին գոր­ծե­րի նա­խա­րար Ա­սա­դո­վը Նժ­դե­հի գլ­խի հա­մար ե­րեք մի­լիոն ռուբ­լի է խոս­տա­նում, ա­սե­լով, որ հա­յի մեջ չի կա­րող չգտն­վել այն­պի­սի մե­կը, որ հա­նուն այդ փո­ղի չգ­նա այդ քայ­լին։

Հա­յաս­տա­նում ի­րադ­րու­թյան դրա­մա­տիզմն ար­դեն ա­վե­լի բարձր է, քան ե­ղել է, ա­սենք, 1996 թ., երբ Տեր-Պետ­րո­սյանն ու նրա գոր­ծա­կից­նե­րը պե­տա­կան հե­ղաշր­ջում կա­տա­րե­ցին, իսկ հե­տո զոր­քեր մտց­րին խա­ղաղ Երևան։

Մր­ցար­շա­վա­յին մո­տո­ցիկ­լետ­նե­րից և սպոր­տա­յին շար­ժա­կազ­մե­րից օր­նի­բուն ա­հա­սար­սուռ աղ­մուկ է ժայթ­քում։ Սրանց հետ հա­մա­ռո­րեն մր­ցակ­ցում են խլա­ցու­ցիչ­նե­րը հա­նած տար­բեր մար­դա­տար մե­քե­նա­ներ։

Պա­տե­րազ­մը՝ պա­տե­րազմ, բայց Մոսկ­վա­յում շա­րու­նակ­վում է Ա­լիևի կլա­նի բո­լոր հրա­ման­նե­րը կա­տա­րե­լուն վարժ­ված առ­նետ­նե­րի քաշ­վռ­տու­քը։ Եվ դա նույն­պես պա­տե­րազմ է, ընդ ո­րում՝ ոչ պա­կաս կա­տա­ղի։ Նրանք ար­դեն «նա­խա­գիծ» են շր­ջա­նա­ռու­թյան մեջ դրել, թե, իբր, «Զան­գե­զուր» բա­ռի ստու­գա­բա­նու­թյու­նը գա­լիս է թուր­քա­կան «զան­գի» ցե­ղի ա­նու­նից։ Հաս­կա­նա­լի՞ է ա­մեն ինչ, հա­յեր։ Հենց վեր­ջերս գլ­խա­վոր «քայ­լա­կան­նե­րից» մե­կը ծի­ծա­ղում էր ձեզ վրա, թե «թա­վի­շը վա­ղուց չկա»...

Մենք պարտ­վե­ցինք: Ես չեմ փոր­ձում մեր պար­տու­թյան մեղ­քը բար­դել ու­րիշ­նե­րի վրա: Այդ պար­տու­թյան հիմ­նա­կան մե­ղա­վո­րը հայ կա­ռա­վա­րող­ներն են ի­րենց հա­կա­ժո­ղովր­դա­կան, թա­լան­չիա­կան էու­թյամբ և ա­մե­նա­կարևո­րը՝ ե­զա­կի իշ­խա­նա­վո­րը, չա­սեմ իր հի­մա­րու­թյամբ և քա­ղա­քա­կան տհա­սու­թյամբ, այլ ցցուն դա­վա­ճա­նու­թյամբ:

Կա­տար­վա­ծը փաստ է, և դրա մա­սին խո­սե­լը կա­րե­լի է հա­մա­րել ժա­մա­նա­կի ա­նի­մաստ վատ­նում: Ա­ռայժմ չեմ ցան­կա­նում հա­մա­ձայ­նել ո­մանց կար­ծի­քին, թե դա դա­վա­ճա­նա­կան ակտ է, և ցան­կա­նում եմ ա­սել, որ մեր «չք­նաղ» վար­չա­պետն ընտ­րել է չա­րի­քի փոք­րա­գույն տար­բե­րա­կը: Հա­մա­ձայ­նում, բայց և հարց­նում եմ` ի՞ն­չը բե­րեց կա­պի­տու­լյա­ցիա­յի այդ տար­բե­րա­կին, ո­րից հե­տո ա­սեմ…