Ագռավաքար
13.12.2019 | 00:51
Ինչպես երևում է, ԱՄՆ-ն ակտիվացրել է Հայաստանի Հանրապետությունում քաղաքական գործոնի վրա ազդելու իր ներգործության քայլերը՝ հետևողականորեն շեշտելով հրաժարումը «պատմական կաղապարներից»: Լ. Տեր-Պետրոսյանի հիմնադրած Ատլանտյան կողմնորոշման «պարույրը» հայերին վերադարձրեց ՀՀՇ-ական ժամանակներ:
Հայաստանի հետ հարաբերությունները ԱՄՆ-ի համար ռազմավարական նշանակություն ունեն: Այդ մասին հայտարարեց ԱՄՆ նախագահի ազգային անվտանգության հարցերով խորհրդական Ջոն Բոլթոնը: Իսկ ինչ վերաբերում է Ռուսաստանին, ոչ միայն որպես Հայաստանի «ռազմավարական գործընկերոջ», այլև ՀԱՊԿ անդամի. այդպիսի հարց չբարձրաձայնվեց: Բոլթոնը բավարարվեց թափանցիկ ակնարկներով:
ԱՄՆ միջամտությունը հայ ժողովրդի ներքին գործերին ակտիվանում է տեղական կադրերի օգտագործման միջոցով: Այսպես, ՀՀ ԱԺ խոսնակ Արարատ Միրզոյանը, Հայաստանում ԱՄՆ ժամանակավոր հավատարմատար Ռաֆիկ Մանսուրի հետ 2019 թվականի փետրվարի 4-ին կայացած հանդիպմանը հայտարարեց. «ԱՄՆ-ը հանդիսանում է Հայաստանի կարևորագույն գործընկերներից մեկը»: Ավելին, ԱԺ խոսնակը ոչ միայն նշեց, որ Հայաստանը պատրաստ է ԱՄՆ-ի հետ «հարաբերությունների ավելի ընդլայնմանը և խորացմանը», այլև «հույս հայտնեց, որ նորընտիր պառլամենտում առաջիկայում ձևավորվող բարեկամության խումբը իր գործունեությամբ նոր թափ կհաղորդի եկկողմ կապերի հետագա ամրապնդմանը: Օրենսդիր մարմնի ղեկավարը բարձր գնահատեց նաև ԱՄՆ աջակցությունը՝ տարբեր ոլորտներում իրականացվող բարեփոխումների գործում»: Իր հերթին, Մանսուրը նշեց. «Ակնհայտ է, որ հայ ժողովուրդը մեծ հույսեր է կապում այս Ազգային Ժողովի հետ, և ես ակնկալում եմ խորհրդարանականների՝ իրենց պարտավորությունների կատարման ջանքերին 2019 թվականի ընթացքում»: Զրուցակիցները անդրադարձան նաև երկրում ժողովրդավարության զարգացմանը, օրենսդրական դաշտի կատարելագործմանը առնչվող հարցերի: Սրանք արդեն ակնարկներ չեն: Սա հայ ժողովրդի կյանքում նոր, «ժողովրդավարական» օրենքներ ընդունելու ուղիով փոփոխություններ իրականացնելու ուղղակի հանձնարարություն է՝ ԱՄՆ-ի ակնդետ հսկողության ներքո:
Դրա հետ մեկտեղ, ԳՖՀ-ի կանցլերի Հայաստան այցի նախաշեմին, համանցանցում տեղադրվեց և ակտիվորեն քարոզվեց մի տեսահոլովակ, որտեղ Վիլհելմ II կայսրի սերունդները ծնկաչոք ներում են հայցում հայ ժողովրդից իրենց նախապապի գործած վայրագությունների համար:
Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը ապրիլի 24-ը հայտարարեց հայերի Ցեղասպանության Հիշատակի օր: Ֆրանսիայում հայկական կազմակեպությունների համակարգող խորհրդի ամենամյա ընթրիքի ժամանակ նա հիշեցրեց, որ Ֆրանսիան եղել է առաջին երկրներից մեկը, որը դատապարտել է «Օսմանյան կայսրությունում հայ ժողովրդի մահաբեր մարդորսը»:
Ամերիկյան կոնգրեսմեն Բրեդ Շերմանը կոչ արեց ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի ադմինիստրացիային դադարեցնելու Հայոց ցեղասպանության ճանաչման հարցի վերաբերյալ Կոնգրեսի օրենսդրական նախաձեռնությունների շրջափակումը: Այդ մասին հայտարարում է Ամերիկայի հայ ազգային կոնգրեսը իր Twitter-ում: Բրեդ Շերմանն իր ելույթում կոչ արեց վերջ տալ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանին «քողարկելուն»: Նրա խոսքով, ամերիկյան կոնգրեսականները պարտավոր են քվեարկել խղճով, երբ հարցը վերաբերում է քրիստոնյա ժողովուրդների նկատմամբ Թուրքիայի կատարած զանգվածային հանցագործություննների ճանաչմանը Ամերիկայի կողմից: «Եթե այդ հարցում դուք չեզոքություն դրսևորեք, ապա կոնգրեսը հետայդու հանդես կգա այդ երկրի խղճով»,- նշել է կոնգրեսականը: (Տվյալները՝ համացանցից, 14.02.2019):
2018 թվականի հոկտեմբերի 24-ին, Հայաստանի ազգային ժողովի նիստում վարչապետի թեկնածու Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց «հայ-ռուսական հարաբերություններում վստահության այնպիսի բարձր մակարդակ չի եղել, ինչպես այժմ»:
Միևնույն ժամանակ, «թավշյա երիտասարդությունը» բողոքի «ժողովրդական ցույց» է կազմակերպում Ռուսաստանի դեսպանատան առաջ, կրկին բարձրացվում է Սևրի պայմանագրի համապատասխան հոդվածի վերակենդանացման հարցը, Վիլսոնի կերպարով, որպես «հայ ժողովրդի պաշտպանի», քարոզվում է ԱՄՆ քաղաքականությունը:
Այդ ամենն իրականացվում է ոչ միայն 1921 թվականի ռուս-թուրքական պայմանագիրը չեղյալ հայտարարելու պահանջի համապատկերում, այլև այն պատճառով, որ, հանդիսանալով Հայաստանի ռազմավարական գործընկերը, Ռուսաստանն առայսօր չի դատապարտել 1915-1923 թթ. հայերի ցեղասպանությունը:
Իսկ ռազմավարական գործընկե՞րը:
1992 թ. մարտի 2-ից մինչև 1994 թ. սեպտեմբերի 13-ը, Հայաստանում Ռուսաստանի արտակարգ և լիազոր դեսպան Վլադիմիր Պետրովիչ Ստուպիշինը, լինելով Ռուսաստանի իսկական նվիրյալ, արժանապատվորեն ներկայացնում էր ռուսական քաղաքականությունը հայ ժողովրդի հանդեպ:
Ցավոք, Վ.Պ. Ստուպիշինից հետո Հայաստանում Ռուսաստանի Դաշնությունից նշանակված բոլոր դեսպանները, մեղմ ասած, այնքան էլ չնպաստեցին Հայաստանի Հանրապետության բնակչության դրական վերաբերմունքին՝ իրենց ներկայացրած պետության նկատմամբ: Տպավորությունն այնպիսին է, որ ՌԴ դիվանագիտական ծառայությունը նպատակամղված հեռացնում է հայերին ռուս ժողովրդից: Ռուսաստանի կառավարական կառույցներին պետք է որ հետաքրքրեն այդպիսի խճողման պատճառները և հիմքերը, քանի որ դրանք որոշակի նմանություն ունեն «Ելցինյան-Կոզիրևյան» շրջանում նախկին սովետական հանրապետությունների դիվանագիտական հարաբերությունների հետ:
Այդպիսի ոչ պատշաճ (երբեմն նաև սադրանքի, վիրավորանքի) քաղաքականություն մերթ ընդ մերթ իրականացնում են նաև ռուսական զանգվածային լրատվության, բացահայտորեն հանձնակատար, առանձին միջոցներ:
Իր մենագրության մեջ Ս. Լուրյեն ուշադրություն է հրավիրում հայերի հերոսական առասպելի ձևավորմանը, մասնավորապես, կանգ առնելով Սասունցի Դավթի կերպարի վրա: «Աշխարհում, հավանաբար, չկա մի ժողովուրդ, որ չունենա իր հերոսական էպոսը: Այդպիսի հերոսական էպոս, անտարակույս, ունեն նաև հայերը, մասնավորապես, ավանդազրույցը Սասունցի Դավթի մասին…»:
Ինչպես հայտնի է, «Սասնա Ծռեր» էպոսում Դավիթը միայնակ է գնում կռվելու հանուն հայ ժողովրդի ազատության և անկախության: Ոչ ոք չի միանում նրան: Ավելին, բոլորը փորձում են համոզել Դավթին, որ հրաժարվի այդ մարտից, քանի որ թշնամին «նրան հաղթելուց հետո կոչնչացնի ամբողջ ժողովրդին»: Եվ չնայած Դավիթը հաղթում է այդ մարտում, ժողովուրդը շարունակում է մնալ ստրկական մտածողության պայմաններում: Դրա վկայությունն է Դավթի որդու՝ մարդկանցից վիրավորված աստվածամարդ Փոքր Մհերի առանձնացումը «Ագռավաքարում». պայմանով, որ կվերադառնա միայն այն ժամանակ, երբ հայ ժողովուրդը ձեռք կբերի ներքին ազատություն և չի ապավինի այլոց օգնությանը: Այդպիսի իրավիճակում էր Հայաստանի բնակչությունը 1988-1989 թթ., երբ երևանյան Ազատության հրապարակում վեր խոյացավ Փոքր Մհերի աստվածային կերպարը. ժողովուրդն իրեն զգաց որպես մեկ միասնական ամբողջություն: Եվ ազա՛տ:
Այս անգամ հնարավորություն է ընձեռվում դիմելու Ս. Լուրիեի վերլուծությանը՝ իրադարձությունների հետագա զարգացման իմաստավորումից օգուտ քաղելու նպատակով:
Ինչպես վերը մեջբերվեց. «…ամբողջ աշխարհում հազվադեպ կգտնվեն ազգային համայնքներ, որ այդչափ պառակտված լինեն ներքին սուր հակասություններով կամ ամբողջովին բաժան-բաժան եղած, ինչպես հայ համայնքը»: Դա հոգեկան սուր վնասվածքի հետևանք էր, և թվում էր, թե վրա է հասնում հայոց պատմության ամենաողբերգական էջը, երբ նրանք «իրենց ձեռքերով կանեն այն, ինչ չեն կարողացել նրանց անել ամենասարսափելի ճնշումներն ու հալածանքները՝ նրանք կդատապարտեն իրենց մշակութային և ազգային ինքնաոչնչացման»:
Եվ դարձյալ. «Անազատ գոյատևման դարերը, ճակատագրի բոլոր անհեթեթությունները համբերատարորեն կրելու սովորույթը, թվում է, թե հայերի գիտակցությունից ընդմիշտ վանել էին հերոսի պաշտամունքը: Ի դեպ, իրենց պատմությանը քաջատեսյակ հայերը բավական սակավաթիվ էին: Բոլորը գիտեին, որ եղել է պատմություն, եղել է ինչ-որ փառահեղ պատմություն։ Լեոն՝ հայ ժողովրդի պատմության բազմահատորյակի հեղինակը, և Րաֆֆին, որը լարված սյուժե ունեցող, ուշագրավ արկածներով, հանուն հայրենիքի մղած մարտերով և սխրանքներով հագեցած հերոսավեպեր է գրել, առարկայորեն համալրեցին խորհրդանշական պատմությունը… Իրենց հերթին, ֆիդայիները հսկայական բարոյական ազդեցություն ունեցան ամբողջ ժողովրդի վրա: Գոյություն ունեն բազմաթիվ լեգենդներ՝ նվիրված Արաբոյին, Աղբյուր Սերոբին, Գևորգ Չավուշին, Մուրադին, Անդրանիկին…Հայ ժողովրդի գիտակցության մեջ աստիճանաբար սկսեց մտնել հայկական պետականության գաղափարը: Դեռևս չի կարելի այդ փուլի մասին ասել, որ հայկական պետականության գաղափարը հայերի համար դարձավ գործողությունների ուղղորդող, բայց այն արդեն թոթափում է իրենից վախճանաբանական, արտաժամանակային հատկանիշները և ավելի է միահյուսվում հերոսական առասպելին: Հայկական պետականության այդ հերոսական առասպելը կպարզվի որպես կառուցվածքաստեղծ առասպել»:
Ո՞ր ուղին կընտրի հայությունը:
Ժամանակակից ժողովրդական հիշողության մեջ ձևավորվել է պատմություն հայ մահապարտ ֆիդայիների՝ կանոնավոր բանակի վերածվելու մասին: Միայնակ հերոսների ժամանակն անցել է, եկել է պետական շինարարության ժամանակը: Դժվարին ու երկար է այդ ուղին, քաղաքացիականության գիտակցման ուղին, որին ոտք դրել է «ազգային պետության» ուրվագծեր և կարգավիճակ աստիճանաբար ձեռք բերող, նորացված Հայաստանում մեծացած նոր սերունդը: Դա կիրականանա, երբ յուրաքանչյուր քաղաքացի իր մեջ կվերարթնացնի Փոքր Մհերի ոգին, երբ հայության բոլոր սերունդները կմիավորվեն` բացառելով ամեն տեսակի «…մետ»-երը և հույս չեն կապի «ուրիշ քեռու» հետ՝ «Իրենց անկախ պետությունը կառուցելու» միասնական նպատակով:
Ռուսերենից թարգմանեց
Դավիթ Մկր ՍԱՐԳՍՅԱՆԸ
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
.
.
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
-
Ասում են
Ադրբեջանը վերսկսել է պատերազմը Լեռնային Ղարաբաղի դեմ՝ գնդակոծելով խաղաղ բնակիչներին և քաղաքացիական ենթակառուցվածքները
-
Ասում են… Մենք առաջարկել ենք համաձայնության գալ Ադրբեջանի հետ այնպես, որ Քելբաջարն ու Լաչինը, նաև ամբողջ Ղարաբաղը, փաստացի մնան Հայաստանի իրավասության ներքո
-
Ասում են Ռուսաստանը գնահատում է Հայաստանի հետ կառուցողական հարաբերությունները, սակայն հնարավոր չէ համաձայնել վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի թեզերի հետ՝ ռուս խաղաղապահների առաքելության ձախողման մասին:
-
Ասում են… Ադրբեջանը խնդիր է դրել Արցախն ազատել հայ բնակչությունից, ստեղծել պայմաններ, որ հայերն այնտեղից գնան, ով կմնա՝ տեղահանել կամ կազմակերպել կոտորած Շատ հստակ է ծրագիրը:
-
Ասում են Ավելի քան 30000 երեխաներ և նրանց ընտանիքները Լեռնային Ղարաբաղում արդեն 8 ամիս է՝ գտնվում են շրջափակման և ավերակների մեջ։
-
Ասում են․․․ Թուրքական ցեղերը հայտնվել են 10-րդ դարում, 11-րդ դարում հասել են պատմական Հայաստանի տարածք: Այս հողի վրա հայերն ապրել են մթա 15-րդ դարից:
Տարածաշրջանային
