Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

«Ապ­րի­լի 5-ից հե­տո իշ­խա­նու­թ­յուն­ներն ան­ց­յա­լի ուր­վա­կան­ներ փնտ­րե­լու և դրանք ոչն­չաց­նե­լու վրա ժա­մա­նակ չպետք է վատ­նեն»

«Ապ­րի­լի 5-ից հե­տո իշ­խա­նու­թ­յուն­ներն ան­ց­յա­լի ուր­վա­կան­ներ փնտ­րե­լու և դրանք ոչն­չաց­նե­լու վրա ժա­մա­նակ չպետք է վատ­նեն»
18.02.2020 | 12:10

«Ի­րա­տե­սի» զրու­ցա­կիցն է քա­ղա­քա­գետ ԿՆՅԱԶ ՍԱ­ՐՈ­ՅԱ­ՆԸ։

-Պա­րոն Սա­րո­յան, իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը պատ­րաստ­վում են ապ­րի­լի 5-ի հան­րաք­վեին, քա­րո­զար­շավն ար­դեն մեկ­նար­կել է, իսկ հա­սա­րա­կու­թյու­նը պատ­րա՞ստ է դրան, կամ Փա­շի­նյանն ու իր թի­մը կկա­րո­ղա­նա՞ն բա­վա­րար թվով մարդ­կանց հա­մո­զել գնա­լու տե­ղա­մա­սեր ու «ա­յո» ա­սե­լու:
-Հան­րաք­վեին հան­րու­թյան պատ­րաստ լի­նե­լու հան­գա­ման­քի ցու­ցիչ պետք է լի­ներ այն, թե որ­քա­նով է հան­րաք­վեի պա­հան­ջը որ­պես օ­րա­կար­գա­յին խն­դիր գա­լիս հենց հան­րու­թյու­նից։ Մինչ­դեռ ան­ցյալ տար­վա­նից մենք տե­սանք, որ գոր­ծըն­թա­ցի մեկ­նար­կը տր­վեց ա­ռա­վե­լա­պես վերևից՝ իշ­խա­նա­կան տար­բեր շր­ջա­նակ­նե­րի հա­մա­կարգ­մամբ, այ­նու­հետև ին­տեն­սիվ քա­րոզ­չա­կան աշ­խա­տանք­նե­րով այն աս­տի­ճա­նա­բար ներ­կա­յաց­վեց իբրև ժո­ղովր­դի պա­հանջ։ Հետևա­բար, վի­ճե­լի է, որ հան­րու­թյու­նը պատ­րաստ էր հան­րաք­վեի, և այդ հար­ցի շուրջ ու­նի ռա­ցիո­նալ դիր­քո­րո­շում։ Չեմ կար­ծում, որ դա թիվ մեկ օ­րա­կար­գա­յին խն­դիրն է, այն­քա­նով, որ­քա­նով ան­հայտ է, թե այդ գոր­ծըն­թա­ցի հետևան­քով հան­րու­թյունն ու պե­տու­թյունն ինչ են շա­հում ու ինչ կորց­նում։ Ինչ վե­րա­բե­րում է բա­վա­րար թվով մարդ­կանց հա­մո­զե­լուն, ա­պա փոր­ձը ցույց է տա­լիս, որ հան­րաք­վե­նե­րի հան­դեպ հան­րու­թյունն ա­վե­լի քիչ հե­տաք­րք­րու­թյուն է ցու­ցա­բե­րում, քան այլ հա­մա­պե­տա­կան ընտ­րու­թյուն­նե­րի դեպ­քում։ Հաշ­վի առ­նե­լով, թե մարդ­կանց այ­սօր ինչ հար­ցեր են մտա­հո­գում, չեմ կար­ծում, թե հեշտ է լի­նե­լու հա­վա­քել անհ­րա­ժեշտ թվով ձայ­ներ։ Ի վեր­ջո, ար­դեն էյ­ֆո­րիան մե­ծա­պես ան­ցել է, ժո­ղո­վուրդն այլ հար­ցե­րի պա­տաս­խան­ներ է փնտ­րում:
-Սահ­մա­նադ­րա­կան փո­փո­խու­թյուն­նե­րի հարցն այս իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը բարձ­րա­ձայ­նում էին դեռ ընդ­դի­մու­թյուն ե­ղած ժա­մա­նակ, այժմ նա­խընտ­րում են օր ա­ռաջ լու­ծել ՍԴ-ի, ի­րենց իսկ բնո­րոշ­մամբ «ճգ­նա­ժա­մը»: Նախ՝ կա՞ ար­դյոք «ճգ­նա­ժամ» ՍԴ-ում, ու երկ­րորդ՝ հնա­րա­վոր չէ՞ր միան­գա­մից Սահ­մա­նադ­րու­թյան ամ­բող­ջա­կան փո­փո­խու­թյուն ա­նել: Այն Սահ­մա­նադ­րու­թյան, ո­րը, ըստ ընդ­դի­մա­դիր Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի, կար­ված էր Սերժ Սարգ­սյա­նի հա­գով:
-ՍԴ-ում «ճգ­նա­ժամ» կլի­ներ այն ժա­մա­նակ, երբ այդ կա­ռույցն ինչ-ինչ պատ­ճառ­նե­րով չկա­րո­ղա­նար ա­պա­հո­վել իր ֆունկ­ցիո­նա­լու­թյու­նը, բայց տես­նում ենք, որ նման ի­րա­վի­ճա­կի որևէ ցու­ցիչ չկա: Ա­վե­լին՝ ակն­հայտ է, որ 2018-ից հե­տո ՍԴ-ն որևէ հար­ցի առն­չու­թյամբ այն­պի­սի վճիռ չի կա­յաց­րել, որն իր տրա­մա­բա­նու­թյամբ կհա­կա­սեր այ­սօր­վա իշ­խա­նու­թյան քա­ղա­քա­կան կուր­սին կամ կխա­թա­րեր վեր­ջին­նե­րիս լիա­զո­րու­թյուն­նե­րի ի­րա­ցու­մը։ Հետևա­բար «ճգ­նա­ժամ» ո­րա­կումն ա­վե­լի շուտ քա­րոզ­չա­կան բնույթ ու­նի: Ի վեր­ջո, մինչ այս պահն այդ օ­րա­կարգն ա­ռաջ տա­նող սու­բյեկտ­նե­րի կող­մից չի ե­ղել հա­մա­պար­փակ պա­տաս­խան, թե բա­ցի Հրայր Թով­մա­սյա­նի ան­ձից, ինս­տի­տու­ցիո­նալ կամ գոր­ծառ­նա­կան ա­ռու­մով այդ ինչ ան­հաղ­թա­հա­րե­լի խն­դիր­ներ են ի հայտ ե­կել, ո­րոնք, իբրև թե, հան­գեց­րել են ճգ­նա­ժա­մի։ Հան­րու­թյունն այս հար­ցե­րի պա­տաս­խա­նը չու­նի։
Չեմ կար­ծում, թե միան­գա­մից հնա­րա­վոր էր Սահ­մա­նադ­րու­թյուն փո­խել, ու կար դրա ռե­սուր­սը։ Դա մեծ կոն­սո­լի­դա­ցիա և լե­գի­տիմ հիմ­քեր պա­հան­ջող գոր­ծըն­թաց է, ի վեր­ջո, Սահ­մա­նադ­րու­թյուն փո­խե­լու հա­մար պետք է հա­մոզ­վել, որ պե­տու­թյան զար­գաց­ման ու կա­յու­նու­թյան տե­սան­կյու­նից գոր­ծողն ի­րեն չի ար­դա­րաց­նում:
-Նույն ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում խոր­հր­դա­րա­նա­կան ու նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րու­թյուն­ներ են նշա­նակ­ված նաև Ար­ցա­խում: Անվ­տան­գու­թյան տե­սան­կյու­նից՝ մտա­հո­գիչ հան­գա­մանք կա՞:
-Կար­ծում եմ՝ մտա­հո­գիչ հան­գա­մանք մենք միշտ ու­նենք, ան­կախ նրա­նից` նա­խընտ­րա­կա՞ն, թե՞ հե­տընտ­րա­կան փու­լե­րում ենք։ Ար­ցա­խի պա­րա­գա­յում ցան­կա­ցած ներ­քա­ղա­քա­կան գոր­ծըն­թաց պետք է սահ­մա­նա­փակ­ված լի­նի անվ­տան­գա­յին ռիս­կե­րով։ Հետևա­բար, այդ ռիս­կե­րը կա­ռա­վա­րե­լի գո­տում պա­հե­լու հա­մար գո­նե Ար­ցա­խում պետք է բա­ցառ­վեն քա­ղա­քա­կան գոր­ծըն­թաց­նե­րի այն­պի­սի տա­տա­նում­ներ, ո­րոնք կխա­թա­րեն հան­րա­յին կոն­սո­լի­դա­ցիան, կբևե­ռաց­նեն հան­րու­թյանն ու ներ­քա­ղա­քա­կան ան­կա­յու­նու­թյան պատ­ճառ կդառ­նան։
-Իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը պա­տեհ ու ան­պա­տեհ ա­ռիթ­նե­րով հայ­տա­րա­րում են, թե ժո­ղո­վուրդն ի­րենց վս­տա­հու­թյան քվե է տվել, բայց ՍԴ հար­ցը լու­ծե­լու հա­մար նա­խընտ­րում են լու­ծը ժո­ղովր­դի ու­սե­րին դնել: Ին­չու՞:
-Ժո­ղովր­դի կամ­քին հղում ա­նելն ու շա­հար­կե­լը քա­ղա­քա­կա­նու­թյան «հեշտ» գոր­ծիք­ներն են։ Միշտ էլ ա­վե­լի մատ­չե­լի են է­մո­ցիո­նալ, քան թե փաս­տարկ­ված հիմ­նա­վո­րում­նե­րը: Հետևա­բար, ներ­կա փու­լում ինչ­պես աշ­խար­հի շատ այլ եր­կր­նե­րում, այն­պես էլ Հա­յաս­տա­նում թրեն­դա­յին է քա­ղա­քա­կա­նու­թյան հենց այդ տե­սա­կը։ Կոնկ­րետ ՍԴ-ի հետ կապ­ված գոր­ծըն­թաց­նե­րի դի­տար­կում­նե­րը ցույց են տա­լիս, որ խն­դիրն ա­վե­լի շատ քա­ղա­քա­կան է, քան ի­րա­վա­կան: Ի դեպ, ի­րա­վա­կան ա­ռու­մով պա­տաս­խան չս­տա­ցած մի շարք հար­ցեր կան, հետևա­բար, որ­քան էլ մեծ լի­նի օ­րա­կար­գը հա­ջո­ղու­թյամբ պսա­կե­լու ցան­կու­թյու­նը, չեն կա­րող ան­տես­վել այն վա­խե­րը, ո­րոնք կան ու կապ­ված են ի­րա­վա­կան աս­պեկ­տի հետ։ Իսկ նման դեպ­քե­րում նա­խընտ­րե­լի է պա­տաս­խա­նատ­վու­թյան սլաք­ներն ուղ­ղել ժո­ղովր­դի կող­մը, քան սե­փա­կան թի­մի ուղ­ղու­թյամբ։ Դա իշ­խա­նու­թյա­նը բնո­րոշ, այս­պես ա­սած, ա­պա­հո­վագ­րա­կան տեխ­նի­կա է։ Ե­թե գոր­ծըն­թա­ցի լե­գի­տի­մու­թյու­նը չի կա­րող ա­պա­հո­վել վերևը, ա­պա այդ պար­տա­կա­նու­թյու­նը թողն­վում է ներքևի վրա։ Բա­ցի այդ, չենք կա­րող բա­ցա­ռել, որ իշ­խա­նու­թյան կող­մից հան­րաք­վեն դի­տարկ­վում է որ­պես վս­տա­հու­թյան թեստ։ Չգի­տեմ՝ մար­տա­վա­րա­կան ինչ­պի­սի հաշ­վարկ­ներ են ար­վել, բայց բա­ցառ­ված չէ, որ որ­պես թեստ այդ գոր­ծըն­թա­ցի ել­քը դրա­կան չլի­նի դրա­նում ներգ­րավ­ված սու­բյեկտ­նե­րի հա­մար։
-Բազ­մա­թիվ ի­րա­վա­բան­ներ, քա­ղա­քա­գետ­ներ, ան­գամ մի­ջազ­գա­յին կա­ռույց­ներ ա­սում են, թե հան­րաք­վեն ոչ ի­րա­վա­չափ ճա­նա­պար­հով է նշա­նակ­վել: Դրա մա­սին, փաս­տո­րեն, նաև Դուք եք բար­ձա­ձայ­նում: Ո՞րն է ձեր դիր­քո­րո­շումն այս հար­ցի շուրջ, և կա­րե­լի՞ է ար­դյոք սպա­սել եվ­րո­պա­ցի­նե­րի ապ­տա­կին:
-Գոր­ծըն­թա­ցի հապ­ճե­պու­թյու­նը, ի­րա­վի­ճա­կի ա­նե­լա­նե­լի լի­նե­լու շուրջ բեր­վող պն­դում­նե­րը, հիմ­նա­վո­րում­նե­րը, մի շարք հար­ցե­րին չտր­ված պա­տաս­խան­ներն ու չա­փա­զանց շատ քա­ղա­քա­կան փա­թե­թա­վո­րում­ներն առն­վազն թույլ են տա­լիս կար­ծել, որ գործ ու­նենք կաս­կա­ծե­լի հիմ­նա­վո­րում­նե­րով գոր­ծըն­թա­ցի հետ։ Բնա­կա­նա­բար կլի­նեն տար­բեր գնա­հա­տա­կան­ներ, բայց այս­տեղ կարևորն այն է, թե ար­դյո՞ք կհա­տենք այն սահ­մա­նը, երբ այդ գնա­հա­տա­կան­ներն ար­դեն ու­ղիղ վե­րա­բե­րե­լի կլի­նեն մեր երկ­րի մի­ջազ­գա­յին հե­ղի­նա­կու­թյա­նը՝ դրա­նից բխող հետևանք­նե­րով հան­դերձ։
-Ի՞նչ է լի­նե­լու ապ­րի­լի 5-ից հե­տո, մա­նա­վանդ, ե­թե «Ոչ»-ի շտաբ այդ­պես էլ չձա­վոր­վի: Շատ են խո­սակ­ցու­թյուն­նե­րը, թե ինչ-ինչ գոր­ծըն­թաց է սկս­վե­լու:
-Ապ­րի­լի 5-ից հե­տո­յի պատ­կե­րը մե­ծա­պես կախ­ված է նրա­նից, թե ինչ ելք կու­նե­նա հան­րաք­վեն։ Ցան­կա­ցած պա­րա­գա­յում նա­խընտ­րե­լի է, որ այդ օր­վա­նից հե­տո Հա­յաս­տա­նում դա­դա­րեց­վի բո­լոր ­ռե­սուրս­նե­րի ու ժա­մա­նա­կի վատ­նու­մը ան­ցյա­լի ուր­վա­կան­ներ փնտ­րե­լու և դրանք ոչն­չաց­նե­լու վրա։ Ան­ցյա­լի է­ջը շուրջ եր­կու տա­րի փակ­ված է։ Ե­թե ապ­րի­լի 5-ից հե­տո ան­ցյա­լի դեմ պայ­քա­րի օ­րա­կար­գը պետք է նո­րից շա­րու­նա­կի դո­մի­նանտ մնալ, ա­պա կա­րե­լի է կար­ծել, որ իշ­խա­նու­թյան դիր­քերն ա­վե­լի թույլ են, քան մեկ­նար­կի ժա­մա­նակ։ Ինչ վե­րա­բե­րում է Ձեր մատ­նան­շած «ինչ-ինչ գոր­ծըն­թաց­նե­րին», կա­րե­լի է են­թադ­րել, որ խոս­քը ներ­քա­ղա­քա­կան պայ­քա­րի մա­սին է, ին­չը տրա­մա­բա­նա­կան գոր­ծըն­թաց է։ Ար­դեն եր­կու տա­րի ան­ցել է, քա­ղա­քա­կան ու­ժերն աս­տի­ճա­նա­բար վե­րագ­նա­հա­տել են ի­րենց ռե­սուրս­նե­րը, մար­տա­վա­րա­կան մո­տե­ցում­ներն ու այս­պես թե այն­պես սկ­սե­լու են նոր դիր­քա­վո­րում­ներ ա­նել քա­ղա­քա­կան դաշ­տում։ Այ­սինքն՝ սո­վո­րա­կան քա­ղա­քա­կան գոր­ծըն­թաց­նե­րի ենք ա­կա­նա­տես լի­նե­լու, այլ հարց է, թե դրանք ինչ ին­տեն­սի­վու­թյամբ ու ինչ բո­վան­դա­կու­թյամբ կըն­թա­նան։ Հակ­ված չեմ ինչ-որ խոր­հր­դա­վո­րու­թյան շղարշ տես­նե­լու այդ ա­մե­նում, նման գնա­հա­տա­կան­ներ թեև հն­չում են, օ­րի­նակ, նույն «հիբ­րի­դա­յին հե­ղաշր­ջու­մը», բայց դրանք զուտ հն­չեղ և ո­րո­շա­կի հաշ­վարկ­ված նպա­տակ­ներ ու­նե­ցող ձևա­կեր­պում­ներ ու ո­րա­կում­ներ են, իսկ ի­րա­կա­նում գործ ու­նենք զուտ ներ­քա­ղա­քա­կան պայ­քա­րի հետ։ Բնա­կան է, որ իշ­խա­նու­թյան հա­մար պայ­քար միշտ է մղ­վում. պայ­քա­րում են թե՛ իշ­խա­նու­թյուն ու­նե­ցող­նե­րը, թե՛ դրա­նից զրկ­ված­նե­րը, թե՛ դրան հա­վակ­նող նո­րե­րը։ Դա քա­ղա­քա­կա­նու­թյան էու­թյունն է։
-Իշ­խա­նու­թյու­նը ցան­կա­նում է փո­խել ՍԴ կազ­մը, սրան զու­գա­հեռ օ­րերս տե­ղի ու­նե­ցավ Փա­շի­նյան-Ա­լիև նոր ձևա­չա­փի քն­նար­կու­մը: Ա­մեն դեպ­քում, գու­ցե սա ինչ-որ գոր­ծըն­թա­ցի սկի՞զբ է:
-Հակ­ված չեմ կար­ծե­լու, որ դրանք ի­րար հետ փոխ­կա­պակց­ված գոր­ծըն­թաց­ներ են, հատ­կա­պես, որ այս պա­հին դեռ հս­տակ չէ այն հար­ցի պա­տաս­խա­նը, թե ին­չի շուրջ են բա­նակ­ցում Հա­յաս­տանն ու Ադր­բե­ջա­նը և ար­դյոք բա­նակ­ցու՞մ են։
-Ի դեպ, Փա­շի­նյան-Ա­լիև հան­դիպ­ման ձևա­չա­փը շա­տե­րը քն­նա­դա­տե­ցին, ա­նըն­դու­նե­լի հա­մա­րե­ցին: Ինչ­պի­սի՞ն էին վար­չա­պե­տի մաս­ն­ակ­ցու­թյունն ու փաս­տարկ­նե­րը, ըստ Ձեզ, ար­ժա­նա­հա­վա՞տ էին:
-Խիստ լա­կո­նիկ ձևա­կեր­պեմ միտքս՝ հան­դիպ­ման ձևա­չա­փը ճիշտ չէր ըն­տր­ված։
-Իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը մեկ ան­գամ չէ, որ նշել են, թե Ար­ցա­խյան բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի շուրջ փաս­տա­թուղթ չկա սե­ղա­նին, բայց ե­թե նման փաս­տա­թուղթ չկա, ար­տա­քին գոր­ծե­րի նա­խա­րար­նե­րն ու Հա­յաս­տա­նի և Ադր­բե­ջա­նի ա­ռաջ­նորդ­ներն ին­չի՞ շուրջ են այդ­քան եր­կար բա­նակ­ցում:
-Ար­դեն նշե­ցի, որ այս հար­ցի շուրջ դժ­վար է ամ­բող­ջա­կան գնա­հա­տա­կան տալ, փո­խա­րե­նը տես­նում ենք ա­ռան­ձին դե­տալ­ներ, ո­րոն­ցից կա­րե­լի է ա­մե­նա­տար­բեր եզ­րա­հան­գում­ներ ա­նել։ Դե­տալ­ներ ա­սե­լով նկա­տի ու­նեմ այն հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րը, թե նա­խորդ­նե­րի թո­ղած բա­նակ­ցա­յին ժա­ռան­գու­թյու­նը պետք է մերժ­վի, ա­ռաջ քաշ­վի նոր մո­տե­ցում, ո­րը, սա­կայն, մինչև վերջ բաց­ված ու մեկ­նա­բան­ված չէ: Մի­ջազ­գա­յին մա­կար­դա­կում էլ տե­ղի է ու­նե­նում, այս­պես կոչ­ված, «Ղա­րա­բա­ղի ադր­բե­ջա­նա­կան հա­մայն­քի» լե­գի­տի­մա­ցիա, ու հայ­կա­կան կող­մից չկան բա­ցատ­րող պատ­շաճ մեկ­նա­բա­նու­թյուն­ներ, թե ին­չու է դա ար­վում:
Զրույցը՝ Սևակ ՎԱՐԴՈՒՄՅԱՆԻ

Դիտվել է՝ 8975

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ