1937-ին Խաչիկ Դաշտենցը Մոսկվայի օտար լեզուների ինստիտուտի ուսանող էր, երբ սոսկումով լսեց սիրելի ուսուցչի՝ իր իսկ բնորոշմամբ՝ «ըղձյալ այգաբացի երգչի» մահվան բոթը: Չարենցի կորստով աշխարհը կարծես դատարկվում է. խոժոռ ներկան ավելի է պատվում մռայլով, իսկ գալիքը անհուսորեն անորոշ էր...

Օրերս Ամստերդամի Prinsengracht-ի De Duif եկեղեցական սրահում գեղեցիկ ու հուզիչ համերգային ծրագիր մատուցեցին մեր հայրենակիցները՝ հայտնի թավջութակահար Սևակ Ավանեսյանը, խոստումնալից սոպրանո՝ Միլենա Բեգլարյանը և դաշնակահար՝ Աննա Եդիգարյանը:

Աշխարհը փոքրիկ էր ու կոկիկ, ամեն բան՝ իր տեղում, բնական, մի հայր էր, մի մայր էր, մի երկինք, մի Երկիր՝ ամպախոհ, իսկական...

Հեռախոսազանգ գիշերակեսին – Նա է՝ ծպտվածը վերջին օրերի,- խոսում է դժկամ ու անհրապույր՝ պարապ գիշերվա խոսնակի նման․․․

Հենվում եմ անցյալի վրա՝ հերոսներ խոնարհ, մի փշուր հաց ու մի ափ ջուր: Ոտքերս խրվում են կեղտի մեջ, երբ ուզում եմ ներկա ժամանակ կերտել...

Ասում էր. « Մի այցելիր ինձ, չեմ ուզում ինձ անկողնում տեսնես»:

Կինը տղամարդու կողից ստեղծվեց: Ո՛չ ոտքից, որպեսզի նվաստացվի:

Ես համրաքայլ, տխուր հեռանում եմ հաղթանակից նախկին, որ սակարկվեց․ գլխիկոր եմ․ կամա՜ց մոռանում եմ, թե անցյալը ինչպես տեղում դոփեց...

Կա՛ այդպիսի արձակ, որը չի պարտադրում սիրել, գովաբանել, վատաբանել կամ հավատալ իր հերոսին, չի պարտադրում կամ մղում քննարկելու նրա վարքը, միջավայրը, հարցից մի ուրիշ հարցի գնալ, բացել նրա կյանքի շուրջը խճճված թելերը։ Ամեն ինչ քո աչքի առջև խոսում է ինքն իր մասին, մնում է, որ կայանա հանդիպումն ընթերցողի հետ, որից հետո վերջինս խոստովանելու է, որ հանդիպումն ազնիվ էր, որովհետև իրավիճակն ու միջավայրը հենց այն է, որի մասին մարդիկ սովոր են ասել՝ «Դե, կյանք է, ամեն ինչ կարող է պատահել», կամ՝ «Այսպիսին է կյանքը, ի՞նչ կարող ես անել» և այլն։ Ասում են ու սիրում այդ կյանքը՝ իր բոլոր դրսևորումներով հանդերձ։

Ժամանակն այս - ինչպես Հին եգիպտական սարկոֆագում փակված փարավոնի մումիա,- կարող է արթնանալ ու իրարանցում սարքել, եթե անսխալ արտասանեն հմայության խրթին դարձվածքները:-