Ծաղկունյաց լեռների զարդը

Քաղաքները հնի ու նորի, պատմության ու ապագայի կրողներն են, որոնցով էլ դառնում են գրավիչ հատկապես հյուրերի համար: Այդպիսի քաղաքներից է Կոտայքի մարզի Ծաղկաձոր քաղաքը, որը դեռ վաղնջական ժամանակներից հայտնի է որպես գավառ: Քաղաքի անվանումը կապված է Ծաղկունյաց լեռների անվան հետ: Ավանդույթի համաձայն քաղաքը ծաղիկներով է պատել Աստղիկ աստվածուհին՝ թաքնվելու համար աժդահայից, որը թփուտներում թաքնված հետևել է աստվածուհուն։ Երբ աժդահան փորձել է հասնել աստվածուհուն և դիպչել նրան, Աստղիկը գետնին է գցել իր ծաղկազարդ թիկնոցը, որից հետո դաշտը պատվել է ծաղիկներով։ Հետագայում տարածքն անվանվել է Ծաղկաձոր։ Հնում գավառը կոչվել է նաև Ծաղկոցաձոր: Վաղ միջնադարում այն հանդիսացել է Արշակունիների որսատեղի: 6-7 դարերում գավառն արդեն անցել է Կամսարականների նշանավոր նախարարական տանը: 10-րդ դարում Կամսարականներին փոխարինել են Պահլավունիները: Գրիգոր Մագիստրոս Պահլավունին 1033 թ. եկեղեցի է կառուցել Կեչառույքում՝ այն անվանելով Գրիգոր Լուսավորչի անվամբ և հիմք դնելով հռչակավոր Կեչառիս վանական համալիրին: 1051 թ. նա կառուցել է երկրորդ եկեղեցին` Սբ Նշանը: Ծաղկունյաց գավառը տնտեսական և մշակութային նոր վերելք է ապրել 13-14-րդ դարերում` Զաքարյանների իշխանության ժամանակ: Ծաղկոցաձորին այդ դարերում տիրել են Խաղբակյան, այնուհետև Պռոշյան իշխանական տոհմերը: Վասակ Խաղբակյանը 1203-1214 թվականներին Կեչառիսում կատարում է մեծ ծավալի վերանորոգումներ` Սբ Նշան եկեղեցու կողքին կառուցելով Սբ Կաթողիկեն: Վեցիկ ճարտարապետի ձեռքով կառուցված այս եկեղեցին իր հարդարանքներով Կեչառիսի վանքի եկեղեցիներից ամենաշքեղն է: Այս շրջանում է կառուցվել է նաև Սբ Հարություն եկեղեցին:

17-րդ դարի հիշատակարաններում նշվում է, որ դեռևս կանգուն էին վանքի բոլոր եկեղեցիներն ու մատուռները: Կեչառիսի վանքի բոլոր գմբեթները 1828-ի ավերիչ երկրաշարժից հետո փլվել են, վանքը 1830-ականներին որոշ չափով մաքրվել և բարեկարգվել է: Մինչ խորհրդային կարգերի հաստատումը Ծաղկաձորը համարվել է Երևանի նահանգի առողջարանային կենտրոն, որտեղ իրենց ամառային հանգիստն էին անցկացնում նահանգի բաձրաստիճան պաշտոնյաները: Այդ ընթացքում քաղաքը վերաբնակեցվել է ազգությամբ ռուս բնակիչներով: Խորհրդային տարիներին գործում էին շուրջ երեք տասնյակի հասնող պիոներական ճամբարներ և հանգստյան տներ: 1967 թ. քաղաքում կառուցվում է ԽՍՀՄ գլխավոր մարզաբազան, որը մեծ ճանաչում և հռչակ է բերում Ծաղկաձորին: 1969 թ. Թեղենիսի լանջին կառուցվում է բազկաթոռային ճոպանուղին, որը դառնում է քաղաքի այցետոմսը` ձմեռային հանգիստը դարձնելով ավելի հրապուրիչ:

Հետխորհրդային տարիներին Ծաղկաձորը պահպանեց և զարգացրեց առողջարանային կենտրոնի ավանդույթները: Բազմաթիվ շենքեր, որ կառուցվել էին Երևանի և Թիֆլիսի առևտրաարդյունաբերական, բուրժուական բարձր խավի կողմից, որպես ամառանոցներ ազգայնացվեցին: Ծաղկաձորը քաղաքի կարգավիճակ ստացավ 1984-ին: Անկախության հռչակումից հետո քաղաքն ապրեց դժվարին օրեր, սակայն 2000-ից սկսվեց նրա նոր վերելքը, և այն ստացավ նոր շուք ու նկարագիր:

ԾԱՂԿԱՁՈՐՆ ԻՆՉՊԵՍ ՈՐ ԿԱ
Ծաղկաձորում փաստացի գրանցված 2700 բնակչից ներկայումս ապրում է 2000-ը: Բնակչության զբաղվածության հարցը լուծվում է ի հաշիվ քաղաքապետարանի, դպրոցի, մանկապարտեզի, մի շարք առևտրային կենտրոնների, բազմաթիվ հյուրանոցային համալիրների և հյուրատների:
Ծաղկաձորը դուրս է համայնքների խոշորացման ծրագրից, որպես զբոսաշրջության կենտրոն այն համարվում է առանձին միավոր: Քաղաքի բյուջեն 150 միլիոն դրամ է, ներառյալ պետության հատկացրած 7 մլն դրամը:
«Մեր հիմնական եկամուտները գոյանում են գույքահարկից, հողի հարկից, ծխախոտի, խմիչքի գովազդերի տուրքերից: Քաղաքի զարգացման հեռանկարային ծրագրում առաջարկ կա եկամուտների հավաքագրման համար ընդգրկել նաև մեկ զբոսաշրջիկից գանձվող հարկը՝ մեկ դոլարի չափով, որպեսզի կարողանանք լիարժեք լուծել նաև աղբահանության հարցը,- մեզ հետ զրույցում ասաց Ծաղկաձորի քաղաքապետ ԱՐԹՈՒՐ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԸ:
Քաղաքն ապահովված է շուրջօրյա ջրամատակարարմամբ, Ծաղկաձոր գետի հունից 3,5 կմ խողովակաշարով քաղաքի տարբեր թաղամասեր հասցված ջուրը ոռոգում է բնակիչների հողամասերը: Սակայն դեռևս լուծված չէ կոյուղագծերի և ջրահեռացման համակարգի հարցը: Լեռներով շրջափակված քաղաքի փողոցները գարնանը ողողվում են ձնհալից գոյացած ջրերով:

Ծաղկաձորն ունի 48 հյուրանոցային համալիր և 3700 հյուրանոց ու հյուրատուն: Քաղաքը հարուստ է մշակութային արժեքների ցանկում ընդգրկված հնաոճ մասնավոր տներով, որոնք, Արթուր Հարությունյանի փոխանցմամբ, քաղաքապետարանը նախատեսում է գնել: Ի դեպ, համայնքային զարգացման ծրագիրը ներառում է նոր պուրակների, ժամանցային գոտիների կառուցում, ծրագրվում է համայնքը դարձնել միջազգային չափանիշներին համապատասխանող զբոսաշրջային կենտրոն, ինչը ֆինանսական մեծ ներդրումներ է պահանջում:
«Ծրագրված է քաղաքն ապահովել որակյալ հոսանքով, աշխատանքներ են տարվում քաղաքային լուսավորության համակարգի արդիականացման ուղղությամբ՝ ստորգետնյա մալուխային համակարգով: Նախատեսում ենք համայնքում ավարտին հասցնել LED լամպերով լուսավորության ցանցի ապահովումը: Կարևորում եմ նաև համայնքի հանգստի և ժամանցի նոր կենտրոնի կառուցումը, որը կլուծի բնակչության և զբոսաշրջիկների ազատ ժամանցի խնդիրն ու կստեղծի նոր աշխատատեղեր»,- ասում է Արթուր Հարությունյանն ու հավելում, որ 2019 թվականին քաղաքային զբոսայգու գլխավոր ճեմուղու հարակից տարածքում նախատեսված է կառուցել դիտակենտրոն, թանգարան, ամֆիթատրոն և սահադաշտ: Ժամանցի նոր կենտրոնների ստեղծմանը զուգահեռ քաղաքապետը չի մոռանում համայնքի բնակիչների և երեխաների, ինչպես նաև հյուրերի հանգստի անցկացման հարմարավետության մասին: Ծրագրի շրջանակում նախատեսվում է կատարել մանկապարտեզի հարակից տարածքի բարեկարգում:

2007-ի օգոստոսին ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի հնագիտական ջոկատը հետախուզական պեղումներ իրականացրեց Ծաղկաձորի բարձունքներից մեկի վրա գտնվող «Խաչեր» կոչվող հնավայրում և քաղաքի հյուսիսային մասում գտնվող դամբարանադաշտում։ «Խաչեր» հնավայրից 2-3 կմ դեպի արևելք գտնվում է նաև «Բերդի գլուխ» հնավայրը։ Քաղաքապետի համոզմամբ՝ հետագայում այս տարածքների շրջակայքում կառուցվող զբոսայգին կհամալրի Ծաղկաձորի հանգստի գոտիների ցանկը:
Ծաղկաձորի զբոսաշրջային եռուզեռը պահպանելու նպատակով արդեն ավանդույթ է դարձել զանազան փառատոների անցկացումը: Ծաղկաձորում 2016 թվականի դեկտեմբերին պաշտոնապես բացվեց «ԶիփԼայն Արշավներ Ակումբը», որը բավականին գրավիչ ժամանցային սպորտաձև է և հետաքրքրում է զբոսաշրջիկներին:
Բացի Ծաղկաձորի այցեքարտը դարձած ճոպանուղուց, այստեղ կարելի է օգտվել շուրջ 30 կմ երկարությամբ սահուղիներից, որտեղ ձմռան ամիսներին զվարճանում են լեռնադահուկային սպորտի՝ տեղացի և արտասահմանցի հազարավոր սիրահարներ: Ի դեպ, 2013 թ. Ծաղկաձորն արժանացավ «Տարվա բոլոր եղանակներին լավագույն պայմաններ ապահովելու, տուրիզմի զարգացումը խթանելու» հանրապետական մրցանակին:

Քաղաքի անցուդարձին քաջատեղյակ 78-ամյա Համո պապի համար կյանքը Ծաղկաձորում շատ է փոխվել: «Առաջ մեր գյուղի անունը Դարաչիչակ էր, կյանքը հողագործի համար դժվար էր, հիմա էլ հեշտ չի: Էն ժամանակ էլ հարուստներն էին հանգստանում ու վայելում բնությունը, հիմա էլ: Էս հողի վրա աշխատում եմ մինչև հիմա, աչքիս առաջ Դարաչիչակը դարձավ քաղաք, ուրախանում եմ, ինչի՞ չուրախանամ: Հազար տեսակի մարդ ենք տեսնում, աշխարհին հայտնի ենք: Աստված կամենա՝ Ծաղկաձորն ավելի ծաղկի, աշխատանք լինի, թոռներս էլ Ռուսաստանից գան կուշտս»:

Անուշ ՆԵՐՍԻՍՅԱՆ

Լուսանկարներ

Հեղինակի նյութեր

• ՈՍԿԵՊԱՐ. այդ քաղցր բառը՝ խաղաղություն
• «Արվեստագետն ու գիտնականը պիտի համոզվեն, որ թիկունքում պետություն կա»
• «Արհ­միու­թ­յուն-գոր­ծա­տու հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թ­յու­նից կշա­հեն թե՛ աշ­խա­տո­ղը, թե՛ գոր­ծա­տուն ու իր բիզ­նե­սը»
• «Ներ­կա­յիս կա­ռա­վար­ման հա­մա­կար­գը ոչն­չով չի տար­բեր­վում նախ­կին իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րի վա­րած տն­տե­սա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թ­յու­նից»
• Երա­նի թե հայ գյու­ղա­ցու բո­լոր օ­րե­րի լու­սա­բացն ու մայ­րա­մուտն ա­վարտ­վեն խին­դով և ու­րա­խու­թ­յամբ
• Գոր­ծա­տուն պար­տա­վոր է հար­գել աշ­խա­տո­ղի աշ­խա­տան­քա­յին ի­րա­վուն­քը` ա­ռանց գոր­ծա­դու­լա­վո­րի պար­տադր­ման
• «Անհ­րա­ժեշտ է կան­խել գյուղն­շա­նա­կութ­յան հո­ղե­րի դեգ­րա­դա­ցու­մը»
• Ահագ­նա­ցող աշ­խա­տան­քա­յին միգ­րա­ցիան եր­կի­րը «դա­տար­կեց» ո­րա­կ­յալ մաս­նա­գետ­նե­րից
• Ոչ միայն ե­րա­զանք, այլև ի­րա­կա­նու­թ­յուն
• Տու­րիզ­մով զբաղ­վե­լու հա­մար նախ պետք է սի­րել հայ­րե­նի­քը
• Գառ­նա­ռիճ՝ ե­րեք պե­տու­թ­յուն­նե­րի խաչ­մե­րու­կում ապ­րող գյու­ղը
• «Վա­յել չէ թա­գա­վո­րի և իշ­խա­նի հա­մար գո­ղեր և ա­վա­զակ­ներ ու­նե­նալ, այլ միայն լր­տես­ներ, որ հե­տա­խույզ­ներ են»
• «Արհ­միու­թ­յուն­նե­րի հան­դեպ վս­տա­հու­թ­յան վե­րա­կանգ­նու­մը պետք է սկ­սել զրո­յից»
• Աշխա­տո­ղը պետք է ստա­նա այն­քան աշ­խա­տա­վարձ, որ այն բա­վա­րա­րի ոչ թե գո­յատևե­լու, այլ ապ­րե­լու հա­մար
• «ԵՊՀ ռեկտորի պաշտոնակատարը չկարողացավ լուծել ԵՊՀ արհմիության հետ կոլեկտիվ պայմանագիրը»
• Գա­զա­տար խո­ղո­վակ­նե­րը կան, բայց բնա­կի­չը գե­րա­դա­սում է փայ­տը
• Դի­լի­ջանն իր ռե­սուրս­նե­րով կա­րող է ապ­րել
• Մեղ­րի ե­կո­ղը, դեռ չմեկ­նած, մտա­ծում է հա­ջորդ այ­ցի մա­սին
• Տաշ­տու­նը 160 ծուխ ու­ներ, այ­սօր մնա­ցել է 22-ը՝ 60 բնակ­չով
• Անտառ­նե­րով շր­ջա­պատ­ված բնա­կա­վայրն իր ջե­ռուց­ման հար­ցը լու­ծել չի կա­րո­ղա­նում, օ­րեն­քը թույլ չի տա­լիս

Մեկնաբանություններ