Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

Գու­ցե Վա­նե­ց­յա­նը դառ­նա այն այ­լընտ­րան­քը, ո­րի շուր­ջը կա­րող են հա­մախմբ­վել շատ ու­ժեր

Գու­ցե Վա­նե­ց­յա­նը դառ­նա այն այ­լընտ­րան­քը, ո­րի շուր­ջը կա­րող են հա­մախմբ­վել շատ ու­ժեր
20.09.2019 | 00:22
Այս­պես կոչ­ված թավ­շյա հե­ղա­փո­խու­թյու­նից հե­տո ՀՀ վար­չա­պետ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նին, ինչ­պես ինքն է բազ­միցս խոս­տո­վա­նել, ա­մե­նա­շա­տը մտա­հո­գում էր իշ­խա­նու­թյան ներ­սում այն­պի­սի հա­մա­կար­գի ձևա­վո­րու­մը, ո­րը կկան­խի տուր­բու­լենտ փու­լում հնա­րա­վոր կո­լապս­նե­րը, ո­րոնք կա­րող էին լուրջ դժ­գո­հու­թյուն­նե­րի և ան­կա­յու­նու­թյան պատ­ճառ դառ­նալ, ին­չի հետևան­քով Փա­շի­նյանն ինչ­պես հեշտ հայ­տն­վել էր իշ­խա­նու­թյան ղե­կին, նույն հեշտ ու ա­րագ ձևով կա­րող էր դուրս մղ­վել իշ­խա­նու­թյու­նից։
Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նին նախ և ա­ռաջ մտա­հո­գում էր ֆի­նան­սա­կան, հար­կա­բյու­ջե­տա­յին, բան­կա­յին հա­մա­կար­գե­րի կա­յու­նու­թյու­նը, սա­կայն ոչ պա­կաս ան­հան­գս­տաց­նող էին նաև ու­ժա­յին կա­ռույց­նե­րը՝ պաշտ­պա­նու­թյան ո­լոր­տը, ԱԱԾ-ն, ոս­տի­կա­նու­թյու­նը, ար­տա­կարգ ի­րա­վի­ճակ­նե­րի նա­խա­րա­րու­թյու­նը։ Եվ քա­նի որ իշ­խա­նա­փո­խու­թյան սկզբ­նա­կան ա­միս­նե­րին ար­դիա­կան էր այս ո­լորտ­նե­րում կա­յու­նու­թյունն ա­պա­հո­վե­լու խն­դի­րը, Նի­կոլ Փա­շի­նյանն այն ժա­մա­նակ սթափ մտա­ծե­լու ու­նա­կու­թյուն դրսևո­րեց և այդ բնա­գա­վառ­նե­րում չգ­նաց կադ­րա­յին փոր­ձար­կում­նե­րի ու դրանց ղե­կա­վա­րու­մը չվս­տա­հեց իր հետ փո­ղոց­ներ փա­կած ան­փորձ քայ­լա­կան­նե­րին՝ թի­մա­կից­նե­րին գոր­ծու­ղե­լով այն ո­լորտ­ներ, ո­րոնք, իր կար­ծի­քով, օ­պե­րա­տիվ ա­ռու­մով ռազ­մա­վա­րա­կան նշա­նա­կու­թյուն և վտանգ չեն պա­րու­նա­կում։ Իսկ թե այդ ո­լորտ­նե­րին ինչ վնաս հասց­րին հե­ղա­փո­խա­կան չպատ­րաստ­ված կադ­րե­րը, այլ հարց է։
Պետք է նշել, որ կարևո­րա­գույն և ռազ­մա­վա­րա­կան նշա­նա­կու­թյուն ու­նե­ցող նա­խա­րա­րու­թյուն­նե­րում ղե­կա­վա­րող պաշ­տո­նյա­նե­րին հա­ջող­վեց ա­մե­նա­բարդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նում, նաև ան­փորձ ու անգ­րա­գետ կադ­րե­րի հետ հա­կա­մար­տու­թյուն­նե­րում, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, պահ­պա­նել ի­րենց վս­տահ­ված բնա­գա­վառ­նե­րի կա­յու­նու­թյու­նը։
Երկ­րի ֆի­նան­սատն­տե­սա­կան և ու­ժա­յին կա­ռույց­նե­րի լծակ­նե­րը փոր­ձա­ռու մաս­նա­գետ­նե­րի ձեռ­քում գտն­վե­լը բա­վա­կա­նին լուրջ դի­մադ­րու­թյան էր ար­ժա­նա­նում, և իշ­խա­նու­թյան քա­ղա­քա­ցիա­կան հատ­վա­ծը, որն ուղ­ղա­կիո­րեն սե­րում էր Սո­րո­սի ու այլ կաս­կա­ծե­լի հիմ­նադ­րամ­նե­րից, ա­նընդ­հատ պա­հանջ­ներ էր դնում այդ լծակ­ներն ի­րեն հանձ­նե­լու հա­մար։ Դա էր պատ­ճա­ռը, որ սո­րո­սա­կան­նե­րի կող­մից ֆի­նան­սա­վոր­վող մա­մու­լում պար­բե­րա­բար վար­կա­բե­կիչ, կեղծ լու­րեր էին տա­րա­ծում՝ փոր­ձե­լով ստեղ­ծել ան­վս­տա­հու­թյան մթ­նո­լորտ ու ճն­շում գոր­ծադ­րել ան­ձամբ վար­չա­պե­տի վրա։
Այս պայ­ման­նե­րում Փա­շի­նյա­նը եր­կար ժա­մա­նակ փոր­ձում էր հա­վա­սա­րակշ­ռու­թյուն պա­հել իր իշ­խա­նու­թյան քա­ղա­քա­կան թևի, իշ­խա­նու­թյան մեջ ներգ­րավ­ված Լևոն Տեր-Պետ­րո­սյա­նի կլա­նի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի և սո­րո­սա­կան թի­մի միջև։ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի քա­ղա­քա­կան հե­տագ­ծին ծա­նոթ փոր­ձա­գետ­ներն ա­միս­ներ ա­ռաջ կար­ծիք էին հայտ­նում, թե այ­նուա­մե­նայ­նիվ, ՀՀ վար­չա­պե­տը, չնա­յած իշ­խա­նու­թյան ձևա­վոր­ման սկզ­բունք­նե­րի շուրջ ե­ղած ստ­վե­րա­յին պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն­նե­րին, հե­տա­գա­յում ինչ-որ թևեր, այս­պես ա­սած, գցե­լու է։ Այ­սօր մենք հա­սել ենք մի հան­գր­վա­նի, երբ տես­նում ենք, որ ըստ էու­թյան վար­չա­պե­տը սկ­սում է ա­զատ­վել այն ու­ժա­յին­նե­րից, ո­րոնք ա­պա­հո­վել են իր իշ­խա­նու­թյան կա­յու­նու­թյու­նը հե­ղա­փո­խու­թյու­նից հե­տո ա­ռա­ջին 1,5 տար­վա ըն­թաց­քում։ Սա ի­հար­կե պա­տա­հա­կան չէ, և ու­նի բազ­մա­թիվ ներ­քին ու ակն­հայ­տո­րեն նաև ար­տա­քին քա­ղա­քա­կան պատ­ճառ­ներ։
ԱԱԾ տնօ­րեն Ար­թուր Վա­նե­ցյա­նի բա­վա­կա­նին աղմ­կա­հա­րույց և զգա­յուն հրա­ժա­րա­կա­նը բա­ցա­հայ­տում է Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի շատ ծրագ­րեր։ Նախ և ա­ռաջ պետք է նշել, որ այս հրա­ժա­րա­կա­նի մա­սին խոս­վում էր բա­վա­կա­նին եր­կար ժա­մա­նակ, և հիմ­նա­կա­նում ա­ռաջ էր քաշ­վում քա­ղա­քա­կան խան­դի վար­կա­ծը, ին­չը հիմն­ված էր այն փաս­տի վրա, թե ԱԱԾ ղե­կա­վա­րի և պաշտ­պա­նու­թյան նա­խա­րա­րի վար­կա­նի­շը շատ ա­վե­լի բարձր է քան վար­չա­պե­տի՝ օր օ­րի ան­կում ապ­րող վար­կա­նի­շը։ Սա, բնա­կա­նա­բար, Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի տի­պի խառն­վածք ու­նե­ցող գործ­չի հա­մար բա­վա­կա­նին լուրջ փաս­տարկ է, լուրջ հար­ված նրա ինք­նա­սի­րու­թյանն ու նկր­տում­նե­րին։ Այս նուրբ թե­լի վրա շատ հմ­տո­րեն խա­ղում էր հենց սո­րո­սա­կան թևը, որն իր լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րով, սոց­ցան­ցե­րով ա­նընդ­հատ ար­ծար­ծում էր այս թե­ման։ Սա­կայն ի­րա­կա­նում տա­րա­ձայ­նու­թյուն­նե­րը շատ ա­վե­լի խոր հիմք ու­նեին։ Փա­շի­նյա­նը, ինչ-որ մի փու­լից սկ­սած, սկ­սեց հաս­կա­նալ, որ իր ներ­կա քա­ղա­քա­կան թի­մը, որ հե­ղա­փո­խու­թյու­նից հե­տո ձևա­վոր­վել է տար­բեր շեր­տե­րից, իր հա­մար թի­կունք չէ, և ին­քը չի կա­րող հեն­վել դրա վրա։ ՈՒս­տի պետք է ընտ­րու­թյուն կա­տա­րի՝ ում հետ շա­րու­նա­կել իշ­խա­նա­վա­րու­մը՝ փորձ­ված պրո­ֆե­սիո­նալ­նե­րի՞, թե՞ այս­պես կոչ­ված սո­րո­սա­կան թի­մի հետ։ Այս­տեղ էր, որ սո­րո­սա­կան­նե­րը նա­խա­ձեռ­նե­ցին բա­վա­կա­նին լուրջ գրոհ՝ ստա­նա­լով շատ լավ ա­ռիթ՝ Ա­մուլ­սա­րի հան­քի շուրջ ստեղծ­ված ի­րա­վի­ճա­կը։ Ըստ էու­թյան, օգ­տա­գոր­ծե­լով ի­րա­կան բնա­պահ­պան­նե­րի և ջեր­մուկ­ցի­նե­րի մի մա­սի ան­հան­գս­տու­թյու­նը, ինչ­պես սո­վո­րա­բար լի­նում է, սո­րո­սա­կան կլա­նը մտավ խա­ղի մեջ և մինչ այժմ փոր­ձում է իր շա­հե­րին ծա­ռա­յեց­նել ի­րա­կան բնա­պահ­պան­նե­րի և ո­րոշ շեր­տե­րի կող­մից փոքր-ինչ ուռ­ճաց­ված ան­հան­գս­տու­թյուն­նե­րը։ Սա լավ ա­ռիթ էր, որ­պես­զի ցույց տան կա­ռա­վա­րու­թյան ղե­կա­վա­րին ի­րենց ու­ժը փո­ղո­ցում և հաս­կաց­նեն, թե ինչ կա­րող է լի­նել, ե­թե սո­րո­սյան թի­մը կանգ­նի ոչ թե Փա­շի­նյա­նի կող­քին, այլ գոր­ծի նրա դեմ։ Կա­ռա­վա­րու­թյան ղե­կա­վարն ակն­հայ­տո­րեն տե­ղի տվեց այդ ճն­շում­նե­րին. նախ՝ տե­ղի էին ու­նե­նում ստ­վե­րա­յին հան­դի­պում­ներ, տա­րած­վում ա­սե­կո­սե­ներ, թե Հա­յաս­տա­նի վար­չա­պետն ի­րա­կա­նում «Բաց հա­սա­րա­կու­թյան ինս­տի­տու­տի» հա­յաս­տա­նյան մաս­նա­ճյու­ղի ղե­կա­վար Լա­րի­սա Մի­նա­սյանն է, հե­տո ար­դեն սկ­սե­ցին բա­ցա­հայտ հան­դի­պում­նե­րը վար­չա­պե­տի և «Սաս­նա ծռե­րի» միջև։ «Սաս­նա ծռե­րի» հետ հան­դի­պու­մը խո­սում էր նաև այն մա­սին, որ Փա­շի­նյա­նը նոր խա­ղի կա­նոն­ներ է ցան­կա­նում հաս­տա­տել սո­րո­սա­կան­նե­րի և այս ու­ժի ռազ­մա­կան թև հան­դի­սա­ցող «Սաս­նա ծռե­րի» հետ։ Բո­լո­րին հայտ­նի է, թե ինչ պայ­ման­նե­րում տե­ղի ու­նե­ցավ այդ հան­դի­պու­մը, և կա­ռա­վա­րու­թյունն ու Սաս­նա ծռերն ինչ­պի­սի մեծ քա­րոզ­չա­կան ակ­ցիա ի­րա­կա­նաց­րին շար­քա­յին այս հան­դի­պումն ուռ­ճաց­նե­լու, հան­րայ­նաց­նե­լու և պե­տա­կան մա­կար­դա­կի ի­րա­դար­ձու­թյուն դարձ­նե­լու հա­մար։ Պարզ էր, որ այդ քն­նարկ­ման շր­ջա­նակ­նե­րում ո­րո­շա­կի պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն­ներ են ձեռք բեր­վել։ Մաս­նա­վո­րա­պես, են­թադր­վում էր, որ «Սաս­նա ծռերն» Ա­մուլ­սա­րի հար­ցում նա­հան­ջե­լու են։ Կյան­քը ցույց է տա­լիս, որ հենց այդ­պես էլ տե­ղի ու­նե­ցավ։ Փո­խա­րե­նը դրա դի­մաց նրանք ա­մե­նայն հա­վա­նա­կա­նու­թյամբ կա­ռա­վա­րու­թյան ղե­կա­վա­րից պա­հան­ջում էին իշ­խա­նու­թյունից հե­ռաց­նել այն ու­ժա­յին ղե­կա­վար­նե­րին, ո­րոնք 2016 թ. հու­լի­սին մաս­նակ­ցել էին ռազ­մա­կան այդ խմ­բի վնա­սա­զերծ­ման աշ­խա­տանք­նե­րին։ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը հաս­կա­նում էր, որ հան­դի­պե­լով ա­հա­բեկ­չա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն ի­րա­կա­նաց­րած կազ­մա­կեր­պու­թյան պա­րագ­լուխ­նե­րի հետ՝ մեծ հար­ված է հասց­նում ու­ժա­յին կա­ռույց­նե­րին, բայց քա­նի որ ո­րո­շումն ար­դեն կա­յաց­ված էր, Փա­շի­նյա­նը գնաց վա բանկ։ Հաս­կա­նա­լի է, որ Օ­սի­պյա­նից, Վա­նե­ցյա­նից ա­զատ­վելն ըն­դա­մե­նը ժա­մա­նա­կի խն­դիր է։ Փա­շի­նյա­նը, այս­պի­սով, նա­խընտ­րու­թյու­նը տվեց իշ­խա­նու­թյան սո­րո­սյան թևին, իսկ ու­ժա­յին­նե­րից ա­զատ­վե­լու հա­մար ըն­դա­մե­նը մեկ-եր­կու տեխ­նի­կա­կան հարց էր պա­կա­սում։ Այս էր պատ­ճա­ռը, որ վեր­ջին շր­ջա­նում վար­չա­պե­տը ոս­տի­կա­նա­պե­տի, ԱԱԾ տնօ­րե­նի առջև այն­պի­սի պա­հանջ­ներ էր դնում, ո­րոնք, ինչ­պես Վա­նե­ցյանն էր նշել հրա­ժա­րա­կա­նից հե­տո իր հայ­տա­րա­րու­թյու­նում, ան­հա­մա­տե­ղե­լի են սպա­յի ու­սա­դիր­նե­րի և պատ­վի հետ։ ՈՒս­տի շատ ա­վե­լի ռա­ցիո­նալ ու պատ­վա­բեր է հրա­ժա­րա­կան տա­լը, քան աշ­խա­տել մի ղե­կա­վա­րի հետ, որն այն­պի­սի հանձ­նա­րա­րա­կան­ներ է տա­լիս, որ ոչ ի­րենց գոր­ծա­ռույ­թի մեջ է մտ­նում, ոչ էլ օ­րեն­քից է բխում։
Դա­տե­լով ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի ըն­թաց­քից՝ կա­րե­լի է եզ­րա­կաց­նել, որ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը փո­խում է երկ­րի թե՛ ներ­քին, թե՛ ար­տա­քին քա­ղա­քա­կան կուր­սը։ Այ­սինքն՝ ե­թե ժա­մա­նա­կին վար­չա­պետն ա­սում էր, թե ար­տա­քին քա­ղա­քա­կան դաշ­տում որևէ ռևերս չի լի­նե­լու, այժմ ի­րա­կան լծակ­նե­րը փո­խան­ցե­լով սո­րո­սյան թի­մին՝ տրա­մա­բա­նա­կան է, որ Հա­յաս­տա­նի ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նում սկս­վում է ռևեր­սի շր­ջա­նը։ Սա ի­հար­կե հղի է բա­վա­կա­նին լուրջ վտանգ­նե­րով ա­ռա­ջին հեր­թին ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թյան տե­սա­կե­տից։ Հաս­կա­նա­լի է, որ թե՛ Ռու­սաս­տա­նը, թե՛ Ի­րա­նը, թե՛ Թրամ­փի վար­չա­կազ­մը բա­վա­կա­նին բա­ցա­սաբար են վե­րա­բեր­վում այն ու­ժե­րին, ո­րոնց իշ­խա­նու­թյան է բե­րում Փա­շի­նյա­նը։ Ռո­բերտ Քո­չա­րյա­նի շուրջ ստեղծ­ված ի­րա­վի­ճա­կը, Սահ­մա­նադ­րա­կան դա­տա­րա­նի ո­րոշ­ման ան­տե­սու­մը նույն­պես ցույց են տա­լիս, որ ըստ էու­թյան Փա­շի­նյա­նը գնում է վա բանկ ԵԱՏՄ երևա­նյան գա­գաթ­նա­ժո­ղո­վից ա­ռաջ, ո­րին պետք է որ մաս­նակ­ցեն ՌԴ նա­խա­գահ Վլա­դի­միր Պու­տինն ու Ի­րա­նի նա­խա­գահ Ռո­հա­նին։ Սա­կայն հա­յաս­տա­նյան զար­գա­ցում­նե­րը, իշ­խա­նա­կան վե­րա­դա­սա­վո­րում­ներն ու ար­տա­քին քա­ղա­քա­կան շր­ջա­դար­ձե­րը կա­րող են բա­վա­կա­նին լուրջ փո­փո­խու­թյուն­ներ մտց­նել նաև ԵԱՏՄ հան­դիպ­ման ձևա­չա­փում. ո­րոշ ա­ռաջ­նորդ­նե­րի մաս­նակ­ցու­թյան հար­ցը հնա­րա­վոր է վե­րա­նայ­վի։
Հա­յաս­տա­նում ստեղծ­ված պայ­ման­նե­րում հնա­րա­վոր է ցան­կա­ցած զար­գա­ցում, քա­նի որ իշ­խա­նու­թյու­նը չու­նի ներ­քին կա­յու­նաց­ման ռե­սուրս։ Իշ­խա­նու­թյու­նը 1,5 տար­վա ըն­թաց­քում այդ­պես էլ չկա­րո­ղա­ցավ իր հա­մար ստեղ­ծել տն­տե­սա­կան, քա­ղա­քա­կան, ու­ժա­յին, սո­ցիա­լա­կան, ար­տա­քին հե­նա­րան­ներ։ Այս ա­ռու­մով մուտք ենք գոր­ծում բա­վա­կա­նին լուրջ տուր­բու­լեն­տու­թյան գո­տի։ Եվ հեն­վե­լով աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան զար­գա­ցում­նե­րի տար­բեր օ­րի­նակ­նե­րի (մաս­նա­վո­րա­պես ՈՒկ­րաի­նա­յի, Վրաս­տա­նի) վրա՝ կա­րող ենք հե­տա­գա ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի կան­խա­տե­սում­ներ ա­նել։
Վե­րա­դառ­նա­լով Ար­թուր Վա­նե­ցյա­նի հրա­ժա­րա­կա­նին՝ պետք է նկա­տենք, որ դա­տե­լով վեր­ջի­նիս հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րից՝ ԱԱԾ նախ­կին տնօ­րե­նը քա­ղա­քա­կա­նու­թյուն մուտք գոր­ծե­լու հայտ է ներ­կա­յաց­րել։ Իր բա­վա­կա­նին բարձր ու կա­յուն վար­կա­նի­շով, մեծ կա­պե­րով, ռե­սուրս­նե­րով Վա­նե­ցյա­նը կա­րող է հե­ռան­կա­րա­յին քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ դառ­նալ։ Նա նաև հս­տակ տա­րան­ջատ­վեց նախ­կին­նե­րից ու ներ­կա­նե­րից, և ա­մե­նայն հա­վա­նա­կա­նու­թյամբ կձևա­վոր­վի այ­լընտ­րան­քա­յին նոր բևեռ։ Եվ գու­ցե Ար­թուր Վա­նե­ցյա­նը դառ­նա այն այ­լընտ­րան­քը, ո­րի շուր­ջը կա­րող են հա­մախ­մբ­վել շատ ու­ժեր։ Չի բա­ցառ­վում, որ այս ա­մե­նը մոտ ա­պա­գա­յում ա­վարտ­վի նոր կու­սակ­ցու­թյան ստեղծ­մամբ։
Ա­րամ Վ. ՍԱՐԳ­ՍՅԱՆ
Դիտվել է՝ 6827

Մեկնաբանություններ