Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

«Մարդ­կանց փա­ռա­բա­նե­լը, սր­բե­րի շար­քում դա­սե­լը, հայ­հո­յե­լը, սև ու սպի­տա­կի բա­ժա­նե­լը 2018-ի ապ­րիլ-մա­յիս­յան ի­րա­դար­ձու­թ­յուն­նե­րի ժա­մա­նա­կից են սկիզբ ա­ռել ու չեն լքում մեզ»

«Մարդ­կանց փա­ռա­բա­նե­լը, սր­բե­րի շար­քում դա­սե­լը, հայ­հո­յե­լը, սև ու սպի­տա­կի բա­ժա­նե­լը 2018-ի ապ­րիլ-մա­յիս­յան ի­րա­դար­ձու­թ­յուն­նե­րի ժա­մա­նա­կից են սկիզբ ա­ռել ու չեն լքում մեզ»
17.03.2020 | 00:10

Այն, ինչ այ­սօր կա­տար­վում է քա­ղա­քա­կան ու հա­սա­րա­կա­կան տի­րույ­թում, հետևանք է հե­ղա­փո­խու­թյան ժա­մա­նակ ներ­դր­ված ոչ դրա­կան պրակ­տի­կա­յի: Մարդ­կանց, սո­ցիա­լա­կան ցան­ցե­րի օգ­տա­տե­րե­րի ու, առ­հա­սա­րակ, քա­ղա­քա­ցի­նե­րի վե­րա­բեր­մուն­քը քա­ղա­քա­կան երևույթ­նե­րի, դեմ­քե­րի նկատ­մամբ, այն է՝ նրանց փա­ռա­բա­նե­լը, սր­բե­րի շար­քում դա­սե­լը, հայ­հո­յե­լը, սև ու սպի­տա­կի բա­ժա­նե­լը 2018-ի ապ­րիլ-մա­յի­սյան ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի ժա­մա­նա­կից են սկիզբ ա­ռել ու չեն լքում մեզ: «Ի­րա­տե­սի» հետ զրույ­ցում նման տե­սա­կետ հայտ­նեց «Լու­սա­վոր Հա­յաս­տան» խմ­բակ­ցու­թյան պատ­գա­մա­վոր Ա­ՆԻ ՍԱՄ­ՍՈ­ՆՅԱ­ՆԸ:

-Նախ­կին­նե­րին մեր­ժե­լու հա­մար է­մո­ցիո­նալ այն­պի­սի սուր դաշտ էր պետք, ո­րը ձեռն­տու էր գոր­ծող իշ­խա­նու­թյա­նը: Բնա­կա­նա­բար երկ­րում տե­ղի ու­նե­ցած քա­ղա­քա­կան գոր­ծըն­թաց­նե­րից հե­տո մարդ­կանց մի խումբ սկիզբ դրեց այն­պի­սի գոր­ծըն­թաց­նե­րի, որ դուր չէին գա­լիս մեկ այլ խմ­բի, ու սա բե­րեց առ­ճա­կատ­ման: Իշ­խա­նու­թյան այն պն­դու­մը, թե սի­րո ու հան­դուր­ժո­ղա­կա­նու­թյան հե­ղա­փո­խու­թյու­նից հե­տո երկ­րում հա­մե­րաշ­խու­թյան մթ­նո­լորտ է, մար­դիկ, փո­ղո­ցում ի­րար տես­նե­լով, գր­կում են, բո­լո­րը մեկ­մե­կու սի­րում են, զուտ հայ­տա­րա­րու­թյուն­ներ մնա­ցին: Ի­րա­կա­նում իշ­խա­նու­թյու­նը խրա­խու­սում է երկ­րում ստեղծ­ված ա­տե­լու­թյան մթ­նո­լոր­տի ձևա­վո­րու­մը, ու խրա­խու­սում է, ո­րով­հետև, այդ ա­տե­լու­թյու­նը մի ծայ­րով ուղղ­ված է ընդ­դեմ իշ­խա­նու­թյան, մի ծայ­րով պաշտ­պա­նում է իշ­խա­նա­վոր­նե­րին: Հետևա­բար ես այլ կերպ չեմ կա­րող մեկ­նա­բա­նել մեր գոր­ծըն­կեր­նե­րի վար­քա­գի­ծը, երբ իշ­խա­նու­թյան քա­ղա­քա­կան հա­կա­ռա­կորդ­նե­րին, ընդ­դի­մա­խոս­նե­րին հայ­հո­յում են հենց ի­րենց պա­տի տակ, վի­րա­վո­րում, նվաս­տաց­նում, պատ­վի ու ար­ժա­նա­պատ­վու­թյան հետ են խա­ղում, իսկ նրանք քայ­լեր չեն ձեռ­նար­կում: Ես դրան այլ ան­վա­նում չեմ կա­րող տալ, քան ա­տե­լու­թյան մթ­նո­լոր­տի խրա­խու­սումն է,- ա­սում է նա:
-«Իմ քայ­լը» խմ­բակ­ցու­թյան պատ­գա­մա­վոր­նե­րը, ի դեպ, ա­սում են, որ ե­թե «Լու­սա­վոր Հա­յաս­տա­նի» պատ­գա­մա­վոր­նե­րը փո­ղոց դուրս գան ու շփ­վեն քա­ղա­քա­ցի­նե­րի հետ, ա­պա կտես­նեն, որ ի­րենց հաս­ցեին միայն սո­ցիա­լա­կան ցան­ցե­րում չէ, որ վատ են ար­տա­հայտ­վում:
-Ինձ հա­մար զվար­ճա­լի է, երբ Facebook-ով եր­կիր կա­ռա­վա­րող իշ­խա­նու­թյան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներն ընդ­դի­մու­թյա­նը կոչ են ա­նում դուրս գալ փո­ղոց ու շփ­վել քա­ղա­քա­ցի­նե­րի հետ: Դրանք մեր խոր­հուրդ­ներն են ե­ղել իշ­խա­նու­թյա­նը, մենք ենք ա­սել, որ դուրս ե­կեք Facebook-յան ի­րա­կա­նու­թյու­նից: Ե­թե սո­ցիա­լա­կան ցան­ցե­րի փո­խա­րեն նրանք դուրս գան փո­ղոց, կհաս­կա­նան, որ այն, ինչ կա­տար­վում է մեր դեմ, այն ա­տե­լու­թյու­նը, որ գե­նե­րաց­վում է մե­զա­նից յու­րա­քան­չյու­րի նկատ­մամբ, գե­նե­րաց­վում է Facebook-ում: Բայց մյուս կող­մից՝ այդ ա­մենն ազ­դում է նաև մարդ­կանց ի­րա­կան կյան­քի, պա­հե­լաձևի ու վար­քի վրա: Դա է պատ­ճա­ռը, որ ա­հա­զան­գում ենք՝ հար­գե­լի՛ իշ­խա­նու­թյուն, պատ­գա­մա­վոր­ներ ու գոր­ծա­դի­րի ան­դամ­ներ, ե­թե այս­պես շա­րու­նա­կեք, ա­պա այդ մթ­նո­լոր­տը սո­ցիա­լա­կան ցան­ցե­րից դուրս է գա­լու և ար­դեն իսկ դուրս է ե­կել: Մար­դիկ տար­բեր ի­րա­վի­ճակ­նե­րում՝ ըն­կեր­նե­րը մի­մյանց հետ զրու­ցե­լիս, հարևան­նե­րը բա­կում սուրճ խմե­լիս, բա­րե­կամ­նե­րը հար­սա­նիք­նե­րի կամ խն­ջույք­նե­րի ժա­մա­նակ, քա­ղա­քա­կան վի­ճա­բա­նու­թյան են բռն­վում, ին­չը ծեծ­կռ­տու­քի է վե­րած­վում: Սա բնավ միս­տի­կա­յի ժան­րից չէ, նման դեպ­քե­րի մա­սին լսել ենք ար­դեն:
-Տի­կին Սամ­սո­նյան, ինչ­պե՞ս եք վե­րա­բեր­վում մետ­րո­յում տե­ղի ու­նե­ցած մի­ջա­դե­պին, երբ աղ­ջի­կը վար­չա­պե­տի մեկ­նած բուկ­լե­տը պատ­ռել, այ­նու­հետ նե­տել էր նրա վրա: «Իմ քայ­լի» ձեր գոր­ծըն­կեր­նե­րը սա հա­մա­րում են վուլ­գար, 1000 տար­վա պատ­մու­թյուն ու­նե­ցող ազ­գին ոչ հա­րիր պահ­վածք:
-Ես որևէ բնո­րո­շում չեմ տա այդ երևույ­թին: Կա­սեմ միայն, որ մար­դիկ ըն­դօ­րի­նա­կում են ի­րեն­ցից հե­ղի­նա­կու­թյուն ներ­կա­յաց­նող մարդ­կանց կամ այն ան­ձանց, որ հա­սա­րա­կա­կան վար­քագ­ծի կա­նոն­ներ են թե­լադ­րում: Այդ մարդ­կան­ցից է նաև վար­չա­պետ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը, հե­ղա­փո­խու­թյու­նից ա­ռաջ նա նույն­պես վար­վել է այդ­պես, նման օ­րի­նակ է ցույց տվել: Հի­մա ե­թե մար­դիկ ո­րո­շեն փչաց­նել տե­սախ­ցիկ­նե­րը, ա­րա­գա­չա­փե­րը կամ տա­րա­տե­սակ բա­ներ կպց­նեն դրանց վրա, ու՞մ են մե­ղադ­րե­լու, քա­ղա­քա­ցու՞ն, ում պետք է Facebook-ում նվաս­տաց­նեն, թե՞ վար­չա­պե­տին ու նրա հա­մա­խոհ­նե­րին, ով­քեր նման վար­քա­գիծ են դրսևո­րել: Ընդ ո­րում, ե­թե ա­րա­գա­չա­փեր փա­կե­լուց հե­տո այ­սօր­վա իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը վե­րաց­նեին դրանք, ես կհաս­կա­նա­յի այդ ա­րար­քը, բայց ե­թե նման քայ­լի չեն գնա­ցել ու չեն վե­րաց­րել, նշա­նա­կում է, որ ե­թե մար­դիկ ու­զե­նան ի­րենց բո­ղո­քը նույն կերպ ար­տա­հայ­տել, որևէ մե­կը քն­նա­դա­տե­լու ի­րա­վունք չու­նի:
-Ար­դեն երկ­րորդ դեպքն է գրանց­վել, որ քա­ղա­քա­ցի­նե­րը, այս­պես ա­սած, «ոչ»-ի թա­ղում են կազ­մա­կեր­պել: Իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը բա­վա­րար­վել են հայ­տա­րա­րե­լով միայն, թե դա «ա­յո»-ի հետ որևէ կապ չու­նի:
-Խոր­հր­դա­րա­նի նա­խորդ նս­տաշր­ջա­նի ժա­մա­նակ մեր գոր­ծըն­կեր­ներն ա­սում էին, որ ե­թե նման դեպք տես­նեն, ա­պա դա­տա­պար­տե­լու են, հի­մա կտես­նենք, թե ինչ­պես են դա­տա­պար­տե­լու կամ չե­զո­քաց­նե­լու: Թող գնան, մարդ­կանց սո­վո­րեց­նեն, որ դա ճիշտ չէ, որ դա ա­տե­լու­թյան քա­րոզ է, որ այդ­պես չեն մր­ցակ­ցում քա­ղա­քա­կան հա­կառա­կորդ­նե­րի հետ: Այս հար­ցում մեծ ա­նե­լիք ու­նեն:
-Հե­տաձգ­ված հան­րաք­վեի քա­րո­զար­շա­վի ժա­մա­նակ, երբ վար­չա­պե­տը Լո­ռու մարզ էր այ­ցե­լել, աս­ֆալտ­նե­րի ո­րա­կից էր խո­սում: Տպա­վո­րու­թյուն էր, թե գնա­ցել էր կա­տար­ված աշ­խա­տան­քը ստու­գե­լու, բայց դա այն դեպ­քում, երբ այդ ժա­մա­նակ ար­ձա­կուր­դում էր գտն­վում
-Ա­յո, հա­մա­կար­ծիք եմ այդ տե­սա­կե­տին, ա­վե­լին՝ կա­րող ենք դի­տար­կել, որ նա վար­չա­կան ռե­սուրս է չա­րա­շա­հում, փոր­ձում է մեկ­տե­ղել աշ­խա­տանքն ու քա­րո­զար­շա­վը, որ­պես­զի այդ հար­ցով շատ խո­ցե­լի չլի­նի, կամ, այս­պես ա­սած աս­ֆալ­տի ո­րա­կից խո­սե­լով՝ հան­րաք­վե է քա­րո­զում: Ի­հար­կե, ես հաս­կա­նում եմ տո­ղա­տա­կը, որ աշ­խա­տանք ենք կա­տա­րել ու շա­րու­նա­կե­լու ենք կա­տա­րել, այն­պես որ «ա­յո» քվեար­կեք, բայց հան­րաք­վեի բո­վան­դա­կու­թյու­նը կար­ծես բո­լոր­վին այլ բա­նի մա­սին է: Չնա­յած ին­չի մա­սին է խոս­քը, ե­թե «Իմ քայ­լը» խմ­բակ­ցու­թյան պատ­գա­մա­վոր­նե­րից մեկն ա­սել էր, թե աս­ֆալ­տի ո­րա­կը շատ ու­ղիղ կապ ու­նի սահ­մա­նադ­րա­կան փո­փո­խու­թյուն­նե­րի հան­րաք­վեի հետ:
-Նո­րից Լո­ռու մար­զի այ­ցից. Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը նե­րո­ղու­թյուն է խնդ­րել կուր­թան­ցի տղա­յից՝ ա­սե­լով, թե գե­րագ­նա­հա­տել է իր՝ մար­դու ա­ռող­ջա­կա­նին նկա­րա­գիր տա­լու հատ­կու­թյու­նը։ Բայց սրան զու­գա­հեռ ար­դա­րաց­րել է, թե ին­չու է այդ­պես վար­վել։ Ան­կե՞ղծ էր վար­չա­պե­տը, մի­գու­ցե դա տակ­տի­կա­կան քա՞յլ էր հան­րաք­վեին ըն­դա­ռաջ:
-Սա ար­դեն երկ­րորդ դեպքն է, որ ՀՀ վար­չա­պե­տը քա­ղա­քա­ցու նկատ­մամբ կո­պիտ վե­րա­բեր­մունք է ցու­ցա­բե­րում։ Կի­սում եմ այն մո­տե­ցու­մը, որ յու­րա­քան­չյու­րը պետք է ա­րա­րի, ստեղ­ծի, կա­ռու­ցի սե­փա­կան ջան­քե­րով, պե­տու­թյու­նից պա­հան­ջի միայն այն, ինչ պե­տու­թյու­նը պար­տա­վոր է տալ։ Սա­կայն խն­դիրն այս­տեղ այլ է։ Հա­յաս­տա­նում սո­ցիալ-տն­տե­սա­կան վի­ճա­կը բար­վոք չէ, տա­րի­նե­րի ըն­թաց­քում խո­րա­ցել է աղ­քա­տու­թյու­նը, որն իր հեր­թին ա­ռա­ջաց­րել է հո­գե­բա­նա­կան, ա­ռող­ջա­կան և կախ­վա­ծու­թյան այլ խն­դիր­ներ։ Մար­դիկ տե­սել են պա­տե­րազմ, երկ­րա­շարժ, բազ­մա­թիվ զր­կանք­ներ, և այս ի­րո­ղու­թյուն­նե­րից ել­նե­լով՝ անհ­րա­ժեշտ է ցու­ցա­բե­րել նր­բան­կա­տու­թյուն և ան­հա­տա­կան մո­տե­ցում։ Կար­ծում եմ՝ ան­ձի վի­ճա­կի մա­սին ա­ռանց պատ­շաճ տե­ղե­կատ­վու­թյուն ու­նե­նա­լու հան­րա­յին իշ­խա­նու­թյան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը պետք է ձեռն­պահ մնան հրա­պա­րա­կայ­նո­րեն նման մո­տե­ցում ցու­ցա­բե­րե­լուց նրա նկատ­մամբ։ Դրա փո­խա­րեն կա­րե­լի է պար­զա­պես հանձ­նա­րա­րա­րել հա­պա­տաս­խան կա­տա­րող­նե­րին, որ­պես­զի ու­սում­նա­սի­րեն հար­ցը և ըստ այդմ հաս­կա­նան՝ քա­ղա­քա­ցին պե­տու­թյան ա­ջակ­ցու­թյան կա­րիքն ու­նի՞, թե՞ ոչ։
-Երկ­րում ար­տա­կարգ դրու­թյուն է հայ­տա­րար­վել կո­րո­նա­վի­րու­սի պատ­ճա­ռով։ ՈՒ­շա­ցա՞ծ էր, ա­վե­լի վա՞ղ պետք էր ար­տա­կարգ ռե­ժիմ հայ­տա­րա­րել։
- Ա­յո, ա­վե­լի վաղ էր պետք ար­տա­կարգ դրու­թյուն հայ­տա­րա­րել ու ստի­պել մարդ­կանց, որ զս­պեն հան­դի­պում­նե­րը, շփում­ներն ու գոր­ծու­նեու­թյան մի շարք տե­սակ­ներ։ Հույս դնել մարդ­կանց ինք­նա­գոր­ծու­նեու­թյան վրա անմ­տու­թյուն կլի­նի։ Ա­սել, թե ար­տա­կարգ դրու­թյուն մտց­նե­լու ո­րո­շու­մը շատ ու­շա­ցած էր, ճիշտ չի լի­նի, բայց տե­սանք թե մի շարք ո­րո­շում­նե­րի հա­պա­ղու­մը, օ­րի­նակ, Ի­րա­նի հետ սահ­ման չփա­կե­լը, Երևան-Մի­լան չվեր­թե­րը չչե­ղար­կելն ին­չի հան­գեց­րին։
- Նա­խա­րարն ա­սում էր, թե կո­րո­նա­վի­րու­սի հա­մար «շատ ա­ռանձ­նա­կի» քայ­լեր պետք չէր ա­նել, բայց, փաս­տո­րեն, պետք էին դրանք։
- Այն պա­հին, երբ աշ­խարհն ա­հա­զան­գում էր վի­րու­սի վտան­գա­վո­րու­թյան մա­սին, մեր կա­ռա­վա­րու­թյունն աում էր, թե այն վտա­նա­գա­վոր չէ, կամ «ում շունն է»։ Շա­րու­նա­կում էին ընտ­րար­շավ ու զանգ­վա­ծա­յին մի­ջո­ցա­ռում­ներ ի­րա­կա­նաց­նել, ինչն իր հետևանք­ներն ու­նե­ցավ։ Մար­դիկ, լսե­լով, որ դա վտան­գա­վոր չէ, շա­րու­նա­կե­ցին բնա­կա­նոն կյան­քով ապ­րել։ Բա­ցի այդ՝ ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան նա­խա­րա­րու­թյու­նը սկզ­բում ա­սում էր, թե ե­րե­խա­նե­րի՝ վի­րու­սով վա­րակ­վե­լու հա­վա­նա­կա­նու­թյու­նը քիչ է, միայն տա­րեց­նե­րի վրա է այն ազ­դում, բայց ար­դեն վա­րա­կա­կիր ե­րե­խա կա։ Կա­ռա­վա­րու­թյունն իր ան­լուրջ վե­րա­բեր­մուն­քը պետք է մի կողմ թող­նի ու դա­սեր քա­ղի այս ա­մե­նից։
-Փաս­տո­րեն չե­ղարկ­վում է նաև հան­րաք­վեն, իշ­խա­նու­թյու­նը ցան­կու­թյուն կու­նե­նա՞ հե­տա­գա­յում նո­րից հան­րաք­վե նշա­նա­կե­լու։
-Կչե­ղարկ­վի հան­րաք­վեն, թե կհե­տաձգ­վի, չեմ կա­րող ա­սել, բայց քա­ղա­քա­կան ցան­կա­ցած օ­րա­կարգ, որ են­թադ­րում է զանգ­վա­ծա­յին շփում­ներ, չպետք է գո­յու­թյուն ու­նե­նա։
Զրույ­ցը՝
Սևակ ՎԱՐ­ԴՈՒ­ՄՅԱ­ՆԻ

Դիտվել է՝ 11329

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ