Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

«Այս օ­րե­րի միակ ան­փո­փոխ բա­նը հաղ­թա­նա­կի սպա­սումն է»

«Այս օ­րե­րի միակ ան­փո­փոխ բա­նը հաղ­թա­նա­կի սպա­սումն է»
20.10.2020 | 00:57

Ար­ցա­խի Ազ­գա­յին ժո­ղո­վի «Ար­դա­րու­թյուն» խմ­բակ­ցու­թյան պատ­գա­մա­վոր ՄԵ­ՏԱՔ­ՍԵ ՀԱ­ԿՈ­ԲՅԱ­ՆԻՆ զար­մաց­նում ու զայ­րաց­նում է այն հար­ցը, թե ին­չու է այս օ­րե­րին շա­րու­նա­կում Ստե­փա­նա­կեր­տում մնալ: «Ի­րա­տե­սի» հետ զրույ­ցում սրտ­նե­ղեց՝ նույն պա­տաս­խա­նը տա­լուց ար­դեն հոգ­նել է, իսկ ու՞ր գնա, ե­թե իր տունն Ար­ցա­խում է: Պա­տե­րազ­մի ժա­մին, ա­սում է, ի­հար­կե, միշտ էլ վտանգ կա, բայց ի­րո­ղու­թյունն այն է, ինչ ու­նենք, հետևա­բար, ապ­րել ու ա­րա­րել է պետք: «Ֆի­զի­կա­պես եր­բեմն անհ­նա­րին է դառ­նում լսել տագ­նա­պի ձայ­նը, այն հա­ճախ ա­վե­լի սար­սա­փազ­դու է, քան հենց հր­թի­ռի կամ ռում­բե­րի ձայ­նը: Բայց դա էլ ար­դեն մեր կեն­ցա­ղի մի մասն է դար­ձել: Այս պա­հին ինձ միայն մի բան է ան­հան­գս­տաց­նում՝ այն­պես չլի­նի հան­կարծ, որ հար­մար­վենք պա­տե­րազմ հաս­կա­ցու­թյա­նը, այս չա­րի­քին հար­մար­վել պար­զա­պես չի կա­րե­լի»,- ա­սում է նա:


Պատ­գա­մա­վո­րը նկա­տել է՝ պա­տե­րազ­մի ա­ռա­ջին իսկ օր­վա­նից մարդ­կանց թե՛ մտա­ծո­ղու­թյան, թե՛ ապ­րե­լա­կեր­պի մեջ շատ բան է փոխ­վել, ու ե­թե ա­ռա­ջին օ­րե­րին բո­լո­րը վս­տահ էին, որ հաղ­թա­նակն ու խա­ղա­ղու­թյունն ա­րագ են տր­վե­լու, հետզ­հե­տե գի­տակ­ցե­ցին՝ եր­կա­րատև պայ­քա­րի հա­մար յու­րա­քան­չյուրն ի­րե­նից կախ­ված ա­մեն բան պետք է ա­նի: Այս օ­րե­րի միակ ան­փո­փոխ բա­նը հաղ­թա­նա­կի սպա­սումն է, ին­չին ա­մեն վայր­կյան են սպա­սում. «Պա­տե­րազ­մի կենտ­րո­նում գտն­վող մար­դու հա­մար միան­գա­մից շատ ար­ժեք­ներ են փոխ­վում: Երբ հի­մա ինձ հարց­նում եք՝ լա՞վ եք, չգի­տեմ՝ ինչ պա­տաս­խա­նել: Պա­տե­րազ­մի ժա­մա­նակ լավ ու վատ չկա: Օր­վա մեջ կա­րող է թվալ, թե ա­մեն բան կար­գին է, կյան­քը շա­րու­նակ­վում է, կա­րող ես ճա­շել, խո­հա­նո­ցա­յին գոր­ծե­րով տար­վել, ե­փել-թա­փել, լվա­նալ-մաք­րել, բայց րո­պե­ներ անց օ­դա­յին տագ­նա­պը բո­լոր­վին այլ ի­րո­ղու­թյուն է թե­լադ­րում: Մի խոս­քով, պա­տե­րազմն է ո­րո­շում մեր ա­ռօ­րյան, ապ­րե­լա­կեր­պը»:


Մե­տաք­սե Հա­կո­բյա­նի նման Ար­ցա­խում շա­տե­րը չեն լքել ի­րենց տնե­րը, ա­պաս­տա­րան­նե­րում են հիմ­նա­կա­նում լի­նում, քնում են, ճա­շում նկուղ­նե­րում, կեն­ցա­ղա­յին բո­լոր հար­մա­րու­թյուն­նե­րը ստեղ­ծել են: «Մենք ինք­նա­կազ­մա­կերպ­վող ազգ ենք, 20-30 հո­գու հա­մար կե­րա­կուր ենք պատ­րաս­տում, մեկ ըն­տա­նի­քի պես նս­տում, վեր կե­նում: Մեկ ըն­տա­նի­քի պես ու­րա­խա­նում ենք սահ­մա­նից ե­կող ու­րախ լու­րով, բո­լո­րով տխ­րում ող­բեր­գա­կան բո­թե­րից: Էլ չենք հարց­նում՝ ծա­նոթ է, ան­ծա­նոթ է, որ­տե­ղից էր. բո­լորն են մե­րը: Մայ­րը սգում է ու­րի­շի որ­դու մա­հը, չկա իմ ու քո որ­դի, բո­լորն էլ մեր հայ­րերն ու ա­մու­սին­նե­րը, եղ­բայր­ներն ու որ­դի­ներն են: Կա­նանց աչ­քե­րը չեն ցա­մա­քում, ու ա­մե­նա­սար­սա­փե­լին այն է, երբ տես­նում ես աժ­դա­հա տղա­մար­դու ար­ցուն­քը, որ հո­ղին է հանձ­նում իր կող­քին կռ­ված ու ըն­կած որ­դուն: Պա­տե­րազմն իր դա­ժան կնի­քը թող­նում է, այն մահ ու կո­րուստ է: Բայց, գի­տե՞ք, երևի «հա­յի ո­գի» աս­վա­ծը, իս­կա­պես, ի­րենն ա­նում է: Մենք ող­բում ենք, սգում ենք, գո­ռում ենք, բայց չենք ըն­կճ­վում, ո­րով­հետև հաս­կա­նում ենք՝ ե­թե ընճ­վենք, ու­րեմն պարտ­վել ենք: Այս­տեղ բո­լո­րը գի­տեն՝ հաղ­թա­նակն ու խա­ղա­ղու­թյու­նը պետք է պար­տադ­րել թշ­նա­մուն: Բո­լո­րը գի­տակ­ցում են՝ մեծ կո­րուստ­նե­րով, բայց սա մեր վեր­ջին կռի­վը պետք է լի­նի»,- ա­սում է մեր զրու­ցա­կի­ցը:


Ար­ցախ­ցի պատ­գա­մա­վորն ա­վե­լաց­նում է նաև՝ Ար­ցա­խում բո­լորն այժմ մեկ «պաշ­տոն» ու­նեն՝ հող-հայ­րե­նին չլ­քող ու հայ­րե­նիքն ա­մեն գնով պաշտ­պա­նող քա­ղա­քա­ցի: Չկա պատ­գա­մա­վոր, նա­խա­րար, պաշ­տո­նյա բա­ժա­նու­մը, բո­լո­րը մեկ են: Ապ­րում ու ա­րա­րում են ինք­նա­կազ­մա­կերպ­ված՝ հաս­կա­նա­լով՝ ով, որ­տեղ ու ին­չով օգ­տա­կար կլի­նի հայ­րե­նի­քին. «Մենք պա­տե­րազմ չենք ու­զում, ե­րա­զում ենք խա­ղաղ կյան­քի մա­սին, մեր ե­րե­խա­ներն աշ­խար­հի ցան­կա­ցած այլ պե­տու­թյան ե­րե­խա­նե­րի նման ի­րա­վունք ու­նեն խա­ղա­ղու­թյան մեջ մե­ծա­նա­լու, ապ­րե­լու ու կրթ­վե­լու: Օր­վա մեջ ան­պայ­ման ժա­մա­նակ եմ գտ­նում Ստե­փա­նա­կեր­տում քայ­լե­լու: Սիրտս ճմլ­վում է՝ տես­նե­լով ա­վե­րա­ծու­թյուն­նե­րը, ա­մեն քար ու թուփ թանկ է ինձ հա­մար: Ա­նի­րավ ո­սոխն ի՜նչ ան­սր­տու­թյամբ է ու­զում հո­ղին հա­վա­սա­րեց­նել մեր քափ-քր­տին­քով կա­ռու­ցա­ծը: Բայց, տեր Աստ­ված, մտա­ծում եմ՝ միայն թե ա­վարտ­վի պա­տե­րազ­մը, այլևս զո­հեր չու­նե­նանք, ու աշ­խար­հը կտես­նի՝ ի՜նչ Ստե­փա­նա­կերտ ենք կա­ռու­ցե­լու: Թե՛ մար­տի դաշ­տում, թե՛ թի­կուն­քում ա­մուր ենք, մեր ո­գին չի կոտր­վում ու չի կոտր­վե­լու: Ար­ցա­խը մեր հայ­րե­նիքն է, այս երկ­րի տե­րը մե՛նք ենք»:


Սևակ ՎԱՐ­ԴՈՒ­ՄՅԱ­Ն

Դիտվել է՝ 10727

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ