Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

Ես` որ­պես ՀՀ քա­ղա­քա­ցի, հայ­տա­րա­րութ­յուն եմ տա­լիս ժա­մա­նա­կին հորդ կա­տա­րած հան­ցա­գոր­ծու­թ­յան մա­սին

Ես` որ­պես ՀՀ քա­ղա­քա­ցի, հայ­տա­րա­րութ­յուն եմ տա­լիս ժա­մա­նա­կին հորդ կա­տա­րած հան­ցա­գոր­ծու­թ­յան մա­սին
08.10.2019 | 00:15
ՀՀՇ-ն, ի դեմս իր հայտնի խմ­բա­կի, Հա­յաս­տա­նը ղե­կա­վա­րեց 1990 թվա­կա­նի օ­գոս­տո­սից մինչև 1998 թվա­կա­նի փետր­վա­րյան հայտ­նի դեպ­քե­րը, երբ Հա­յաս­տա­նում Վազ­գեն Սարգ­սյան, Ռո­բերտ Քո­չա­րյան, Սերժ Սարգ­սյան ե­ռյա­կը խայ­տա­ռակ ձևով իշ­խա­նազր­կեց ՀՀՇ-ի զոռ­բա­նե­րին, մեզ ա­զա­տեց հան­ցա­վոր այդ խմ­բա­կի ութ տար­վա ող­բա­լի կա­ռա­վա­րու­մից, ո­րը եր­կի­րը հասց­րել էր կա­տաստ­րո­ֆիկ վի­ճա­կի: Հա­նուն ճշ­մար­տու­թյան պետք է նշել նաև, որ ժո­ղո­վուր­դը այդ նույն ժա­մա­նակ պատ­վով էր դուրս ե­կել Հա­յաս­տան(Ղա­րա­բաղ)-Ադր­բե­ջան պա­տե­րազ­մից: Չա­ռանձ­նաց­նեմ ա­նուն­ներ, ո­րով­հետև հիմ­նա­կան հե­րո­սը հայ ժո­ղո­վուրդն էր: Բայց հա­նուն ճշ­մար­տու­թյան պի­տի փաս­տել. «Զին­վորն ա­ռանց խե­լոք հրա­մա­նա­տա­րի ոչ­խա­րի հոտ է»,- ե­թե չեմ սխալ­վում, Նա­պո­լեոնն է ա­սել. «Ա­վե­լի լավ է ոչ­խա­րի հո­տը ա­ռյու­ծի գլ­խա­վո­րու­թյամբ, քան ա­ռյու­ծի հո­տը՝ ոչ­խա­րի»: Փա՜ռք Աստ­ծո, այդ պա­տե­րազ­մում ո՛չ մեր բա­նա­կն է ոչ­խա­րի հոտ ե­ղել, ո՛չ էլ այդ բա­նա­կը ղե­կա­վա­րել են ոչ­խար­նե­րը:
Այ­սօր չկա ՎԱԶ­ԳԵՆ ՍԱՐԳ­ՍՅԱ­ՆԸ, բայց կա նրա ա­նու­նը:
ՌՈ­ԲԵՐՏ ՔՈ­ՉԱ­ՐՅԱՆ: Այ­սօր նա մե­ղադ­րյա­լի ա­թո­ռին է: Ես այս­տեղ ինչ-որ ող­բեր­գու­թյուն չեմ տես­նում: Աշ­խար­հում հա­րյու­րա­վոր օ­րի­նակ­ներ կա­րե­լի է բե­րել, որ երկ­րի ա­ռա­ջին դեմ­քը հե­րո­սից վե­րած­վել է հա­կա­հե­րո­սի: Չեմ փոր­ձի վեր­լու­ծել այդ կեր­պա­րա­նա­փո­խու­թյու­նը, բայց կա­րող եմ ա­սել, որ Քո­չա­րյա­նին մեղ­սագր­վող ա­րար­քը հնա­րա­վոր չէ: Բո­լոր դեպ­քե­րում, նա հաղ­թա­նա­կած երկ­րի նա­խա­գահն է ե­ղել և միան­գա­մայն ճիշտ է նրա վեր­ջին հայ­տա­րա­րու­թյու­նը՝ ե­թե փախ­չող մարդ լի­նեի, ադր­բե­ջան­ցի­ներն այ­սօր Ստե­փա­նա­կեր­տում թեյ կխ­մեին: Վի­րա­վո­րա­կան է, որ կռ­ված մար­դուն նշա­վա­կում են ա­մե­նաայ­լան­դակ բա­ռե­րով, ո­րից ա­մե­նա­վի­րա­վո­րա­կա­նը՝ թուր­քի լա­մուկ, թուրք և այլն: Եվ այդ հե­րո­սա­կան մար­դը Հա­յաս­տա­նում աս­տի­ճա­նա­բար վե­րած­վեց հա­կա­հե­րո­սի:
Հա­նուն ճշ­մար­տու­թյան պի­տի ա­սել նաև, որ Լևո­նից սկ­սած այ­լան­դակ սե­փա­կա­նաշ­նոր­հու­մը էլ ա­վե­լի այ­լան­դակ դրսևո­րում է ստա­ցել Քո­չա­րյա­նի օ­րոք: Կա­ռա­վա­րու­թյու­նը ո­րո­շել է, նա­խա­գա­հը հաս­տա­տել է: Չբա­ցեմ փա­կագ­ծե­րը, ո­րով­հետև իմ ա­սե­լի­քը բո­լո­րո­վին ու­րիշ է:
ՍԵՐԺ ՍԱՐԳ­ՍՅԱՆ: Նրա մա­սին խո­սելն ա­վե­լորդ է: Ա­սա­ծիս վառ ա­պա­ցույցն են հենց նրա իսկ բա­ռե­րը. «Նի­կո­լը ճիշտ է, ես՝ սխալ»: Այ­սինքն՝ այդ նա­խա­դա­սու­թյամբ նա ոչ միայն իր վրա խաչ քա­շեց, այլև մի ամ­բողջ երկ­րի... Սա­կայն այս ի­րո­ղու­թյու­նը ներ­կա հրա­պա­րակ­ման թե­ման չէ:
Ինձ հու­զող թե­ման է` ո՞վ թքեց Սահ­մա­նադ­րու­թյան վրա և դա­տա­րա­նի ո­րո­շում տվեց Քո­չա­րյա­նին, որ նա տա­սը տա­րի ե­ղել է ՀՀ քա­ղա­քա­ցի, և մեր երկ­րում ճա­նա­պարհ բա­ցեց երկ­րորդ հեր­թի այ­լան­դա­կու­թյուն­նե­րի (ա­ռա­ջին այ­լան­դա­կու­թյուն­նե­րի հիմ­քը դրել է Լևո­նը) շա­րա­նի հա­մար, ո­րը շա­րու­նակ­վում է մինչ օրս:
Դա­տա­րա­նի այդ այ­լան­դակ վճ­ռի հիմ­նա­դի­րը դա­տա­վոր ՄՀԵՐ ԽԱ­ՉԱՏ­ՐՅԱՆՆ է, ՀՔԾ ներ­կա­յիս պետ Սա­սուն Խա­չատ­րյա­նի հա­րա­զատ պա­պան:
Այ­սինքն, Մհեր Խա­չատ­րյա­նը այն ե­զա­կի մարդ­կան­ցից է, որ, նե­րո­ղու­թյուն ար­տա­հայ­տու­թյանս` թքել է ՀՀ Սահ­մա­նադ­րու­թյան վրա:
ՍԱ­ՍՈՒՆ ԽԱ­ՉԱՏ­ՐՅԱՆ, քեզ հի­շեց­նում եմ այդ մա­սին, մնա­ցա­ծը դու գի­տես: Բայց որ­պես­զի քեզ հա­մար ա­մեն ինչ ա­վե­լի հս­տակ լի­նի, պատ­մեմ հորդ պատ­մու­թյունն այս ա­ռի­թով:
Նախ ա­սեմ` նրա ու­սա­նողն եմ ե­ղել: Իմ դիպ­լո­մի ղե­կա­վա­րը ևս նա է ե­ղել: Նրա հետ ու­նե­ցել եմ ազ­նիվ, մարդ­կա­յին հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ, ան­գամ այն բա­նից հե­տո, երբ նա պատ­վեր կա­տա­րեց և Ար­դա­րա­դա­տու­թյան խոր­հր­դի նիս­տին 1996 թվա­կա­նին դեմ քվեար­կեց ինձ, և ես` որ­պես ոչ պի­տա­նի, դուրս մնա­ցի դա­տա­խա­զու­թյան աշ­խա­տող­նե­րի պի­տա­նիու­թյան ցու­ցա­կից: 2,5 տա­րի հե­տո վե­րա­կան­գն­վե­ցի: Դա չէ կարևո­րը: Ես հորդ հարց­րի.
-Ըն­կեր Խա­չատ­րյան, այդ ո՞նց հա­ջո­ղաց­րիր Քո­չա­րյա­նին դարձ­րիր ՀՀ քա­ղա­քա­ցի:
Նա ժպ­տա­լով, ան­գամ հպար­տո­րեն ա­սաց.
- Իմ ձե­ռը չի՞, ոնց նպա­տա­կա­հար­մար էր, այն­պես էլ ա­րե­ցի:
Հաս­կա­ցա, որ Էդ­վարդ Ե­գո­րյա­նից, Գա­գիկ Ջհան­գի­րյա­նից, Մհեր Խա­չատ­րյա­նից սկ­սած բո­լորն էլ ի­րա­վա­բա­նու­թյա­նը նա­յել են ոչ թե որ­պես ար­դա­րա­դա­տու­թյան, մար­դու ի­րա­վունք­նե­րի, նրանց քա­ղա­քա­ցիա­կան, հա­սա­րա­կա­կան, քա­ղա­քա­կան, տն­տե­սա­կան շա­հե­րի ո­լոր­տը կար­գա­վո­րող կարևոր գի­տու­թյան, այլ որ­պես նպա­տա­կա­հար­մա­րու­թյու­նից բխող գի­տու­թյուն: Այ­սօր էլ շա­րու­նակ­վում է նույ­նը: Վառ օ­րի­նակ. Վա­հե Գրի­գո­րյա­նը ՍԴ-ի ան­դամ է, բայց ի­րեն հռ­չա­կում է դա­տա­րա­նի նա­խա­գահ, և իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը լռում են, ո­րով­հետև այդ­պես նպա­տա­կա­հար­մար է: Մինչև ու՞ր եր­թալ, հա՛յ հա­սա­րա­կու­թյուն:
Սոկ­րատ ՀՈՎ­ՍԵ­ՓՅԱՆ
Հ. Գ. Մհեր Խա­չատ­րյա­նը ա­պօ­րի­նի ծա­ռա­յու­թյուն մա­տու­ծեց Ռո­բերտ Քո­չա­րյա­նին: Փաս­տո­րեն դա­տա­վոր Խա­չատ­րյա­նը իր ա­պօ­րի­նու­թյամբ կան­խո­րո­շեց Ռո­բերտ Քո­չա­րյա­նի հե­տա­գա բա­ցա­սա­կան քայ­լե­րը: Ա­սեմ, որ ա­ռանց հա­մա­պա­տաս­խան «դոբ­րո­յի» Մհեր Խա­չատ­րյա­նը նման քայ­լի չէր գնա: Գնաց և երևի ակն­կա­լում էր, որ այդ ծա­ռա­յու­թյու­նը պի­տի գնա­հատ­վի Քո­չա­րյա­նի կող­մից, և ին­քը պի­տի դառ­նա ՀՀ-ի ի­րա­վա­կան հիե­րար­խիա­յի գլ­խին նս­տած ի­րա­վա­կան ան­ձը: Բայց չդար­ձավ: Ին­չու՞: Ե­թե սխալ կլի­նեմ իմ դա­տո­ղու­թյուն­նե­րում, ա­պա հայ­ցում եմ բո­լո­րի նե­րո­ղամ­տու­թյու­նը: Ա­սեմ` որ­պես ի­րա­վա­բան Մհեր Խա­չա­տա­րյա­նը գրա­գետ էր: Քո­չա­րյա­նը նրան հանձ­նա­րա­րեց ար­դա­րաց­նել մի օ­լի­գար­խի, ո­րի կեն­սագ­րու­թյան մեջ կար մի սև էջ «Ծանր հան­ցա­գոր­ծու­թյան մե­ղադ­րան­քով»: Քա­նի որ Խա­չատ­րյա­նը և նրա նման­նե­րը գոր­ծել են «պրոբ­լեմ չկա, շեֆ» , սկզ­բուն­քով` ան­ցավ գոր­ծի: Եվ այդ օ­լի­գար­խը ար­դա­րաց­վեց:
Հ. Գ. 2. Ար­դա­րաց­ման կա­պակ­ցու­թյամբ, ժա­մա­նա­կին այդ գոր­ծը քն­նած ՀԿԳ քն­նիչ Վար­դան Մար­տի­րո­սյա­նը, որն ար­դեն աշ­խա­տում էր ՀՀ գլ­խա­վոր դա­տա­խա­զու­թյան քնն­չա­կան վար­չու­թյու­նում (հե­տա­գա­յում այդ վար­չու­թյու­նը վե­րան­վան­վեց նա­խաքն­նու­թյան, հե­տաքն­նու­թյան նկատ­մամբ վե­րահս­կո­ղա­կան վար­չու­թյան) զան­գա­հա­րեց Մհեր Խա­չատ­րյա­նին և բա­ռա­ցիո­րեն ա­սաց հետևյա­լը.
- Ա՛յ… էն չոր­սին (բռ­նա­բա­րու­թյու­նը կա­տա­րել էին հինգ հո­գով-Ս.Հ.) ին­չու՞ չար­դա­րաց­րիր: Ի՞նչ է, այդ օ­լի­գար­խը ըն­դա­մե­նը. .. է՞ր բռ­նել:
Մհեր Խա­չատ­րյա­նը հե­ռա­խոսն ան­ջա­տեց:
Հ. Գ. 3. Ես չգի­տեմ այդ օ­լի­գար­խը նյու­թա­կան վե­րա­բեր­մունք ցույց տվե՞ց Խա­չատ­րյա­նին, թե՞ ոչ: Թե­պետ չար լե­զու­ներն ա­սում են, որ օ­լի­գար­խը պարտ­քի տակ մնա­ցող մարդ չէ, և չեմ էլ կա­րող ա­սել` Քո­չա­րյանն այդ մա­սին ի­մա­ցա՞վ ինչ-որ բան, թե՞ ոչ:
Իսկ ես հա­ճախ եմ մտա­ծել` ին­չու՞ Խա­չատ­րյա­նը չբարձ­րա­ցավ ի­րա­վա­կան հիե­րար­խիա­յի սան­դուղք­նե­րով:
Հ. Գ. 4. Սա­սուն Խա­չատ­րյան, ես` որ­պես ՀՀ քա­ղա­քա­ցի, հայ­տա­րա­րու­թյուն եմ տա­լիս ժա­մա­նա­կին հորդ կա­տա­րած հան­ցա­գոր­ծու­թյան մա­սին: Ար­ձա­գան­քի՛ր:
Հ. Գ. 5. Այ­սօր եր­կի­րը լց­ված է քրեա­կան գոր­ծե­րով: Չեմ կա­րող ա­սել, վար­չա­պե­տի ընտ­րած ճա­նա­պար­հը ճի՞շտ է, թե՞ սխալ: Հան­րու­թյան մեջ այն­քան մեծ է ա­տե­լու­թյու­նը նախ­կին­նե­րի նկատ­մամբ, որ մար­դիկ հիպ­նո­սի տակ ո­չինչ չեն ու­զում նկա­տել: Իսկ Նի­կո­լը դեռ մի հի­սուն տա­րի էլ կա­րող է նվա­գել (ի­հար­կե Աստ­ված չա­նի-խմբ.) այդ լա­րի վրա: Իսկ ժո­ղո­վուր­դը վրեժխ­նդ­րու­թյամբ լց­ված (վրե­ժը նման պա­րա­գա­նե­րում վատ խոր­հր­դա­տու է և չար ա­ռաջ­նորդ-խմբ.) կգո­ռա.
- Կեց­ցե՜ Նի­կո­լը:
Ես էլ եմ ա­սում.
- Կեց­ցե՜ս, Նի­կոլ, որ հա­ջող ես տի­րա­պե­տում կա­ռա­վար­ման գոր­ծի­քի միայն ՄԵԿ ԼԱ­ՐԻՆ:
Հ. Գ. 6. Ե­թե չեմ սխալ­վում, Մաք­սիմ Գոր­կին է ա­սել` ե­թե խս­տա­գույնս դա­տե­լու լի­նենք այն ա­մե­նը, ինչ ար­ժա­նի է դա­տի, ա­պա աշ­խար­հում ապ­րե­լու ի­րա­վունք ոչ ոք չի ու­նե­նա:
Իսկ Գոր­կուց հա­րյու­րա­վոր տա­րի­ներ ա­ռաջ մեր հան­ճարն է ա­սել` հո­գիս էու­թյամբ մեղք է մա­կարդ­ված:
Հ. Գ. 7. Նի­կոլ, շնոր­հա­կա­լու­թյուն նախ­կին­նե­րին տա­պա­լեու, երկ­րին նոր լիցք հա­ղոր­դե­լու հա­մար: Բայց թույլ տուր հարց­նել` երբևէ կըն­դու­նե՞ս, որ Նա­րե­կա­ցու խոս­քե­րը նաև քեզ են վե­րա­բեր­վում, թե՞…
Դիտվել է՝ 53739

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ