Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

Իրա­վա­կան հար­թու­թ­յան վրա գո­յութ­յուն չու­նի Լի­լիթ Մար­տի­րո­ս­յան՝ որ­պես ի­գա­կան սե­ռի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ

Իրա­վա­կան հար­թու­թ­յան վրա գո­յութ­յուն չու­նի Լի­լիթ Մար­տի­րո­ս­յան՝ որ­պես ի­գա­կան սե­ռի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ
12.06.2020 | 02:29

(խոս­քը հայտ­նի տրանս­գեն­դե­րի մա­սին է, ո­րի մեր դեմ ուղղ­ված հայ­ցը դա­տա­րա­նը մեր­ժեց)

Երևան քա­ղա­քի ընդ­հա­նուր ի­րա­վա­սու­թյան դա­տա­րա­նը (նա­խա­գա­հու­թյամբ`դա­տա­վոր Զա­րու­հի Նախշ­քա­րյա­նի), ինչ­պես ար­դեն տե­ղե­կաց­րել ենք, ՀՀ օ­րեն­սդ­րու­թյան պա­հանջ­նե­րից և ար­դա­րա­դա­տու­թյան հրա­մա­յա­կա­նից բխող ս. թ. հու­նի­սի 2-ի իր վճ­ռով, ա­ռա­վել քան բա­վա­րար հիմ­նա­վո­րում­նե­րով մեր­ժեց «Ի­րա­տես» թեր­թը հրա­տա­րա­կող «Տե­սա­կետ» ՍՊԸ-ի դեմ ի­րեն տրանս­գեն­դեր կին հա­մա­րող Լի­լիթ Մար­տի­րո­սյա­նի հայ­ցը: Գոր­ծի քն­նու­թյամբ դա­տա­րա­նի կա­տա­րած վեր­լու­ծու­թյու­նը շատ ծա­վա­լուն է, հետևա­բար կաշ­խա­տենք այն հնա­րա­վո­րինս սեղմ ներ­կա­յաց­նել:
ՀՀ քա­ղա­քա­ցիա­կան օ­րենս­գր­քի 1087.1-րդ հոդ­վա­ծի 2-րդ մա­սի հա­մա­ձայն, սույն օ­րենս­գր­քի ի­մաս­տով` վի­րա­վո­րան­քը խոս­քի, պատ­կե­րի, ձայ­նի, նշա­նի կամ այլ մի­ջո­ցով պա­տի­վը, ար­ժա­նա­պատ­վու­թյու­նը կամ գոր­ծա­րար համ­բա­վը ա­րա­տա­վո­րե­լու նպա­տա­կով կա­տար­ված հրա­պա­րա­կա­յին ար­տա­հայ­տու­թյունն է: Ինչ­պես նշ­ված է դա­տա­րա­նի վճ­ռում, սույն օ­րենս­գր­քի ի­մաս­տով` հրա­պա­րա­կա­յին ար­տա­հայ­տու­թյու­նը տվյալ ի­րա­վի­ճա­կում և իր բո­վան­դա­կու­թյամբ կա­րող է չհա­մար­վել վի­րա­վո­րանք, ե­թե այն հիմն­ված է ստույգ փաս­տե­րի վրա (բա­ցա­ռու­թյամբ բնա­կան ա­րատ­նե­րի) կամ պայ­մա­նա­վոր­ված է գե­րա­կա հան­րա­յին շա­հով:
Ըստ ընդ­հա­նուր ի­րա­վա­սու­թյան դա­տա­րա­նի նույն վճ­ռի, ու­շադ­րու­թյան է ար­ժա­նի այս հիմ­նախ­նդ­րի առն­չու­թյամբ Սլո­վե­նիա­յի Սահ­մա­նադ­րա­կան դա­տա­րա­նի 10.09.2009 թ. ո­րոշ­ման մեջ ար­տա­հայտ­ված հետևյալ ի­րա­վա­կան դիր­քո­րո­շու­մը. «Հա­մե­մա­տե­լով ար­տա­հայտ­վե­լու ա­զա­տու­թյու­նը` մի կող­մից, և անձ­նա­կան ար­ժա­նա­պատ­վու­թյան ի­րա­վուն­քը` մյուս կող­մից, դա­տա­րան­նե­րը նշ­ված ի­րա­վունք­նե­րի միջև հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը չեն կար­գա­վո­րել այն­պես, որ ար­տա­հայտ­վե­լու ի­րա­վունքն ան­հա­մա­չա­փո­րեն սահ­մա­նա­փակ­վի: Ի­րենց աշ­խա­տանքն ի­րա­կա­նաց­նե­լիս, լրագ­րող­ներն օգտ­վում են ար­տա­հայտ­վե­լու ա­զա­տու­թյան ի­րա­վուն­քի պաշտ­պա­նու­թյան լայն շր­ջա­նա­կից, ին­չը պայ­մա­նա­վոր­ված է հա­սա­րա­կու­թյան մեջ նրանց ու­նե­ցած դե­րով»:


Ըստ Սլո­վե­նիա­յի Սահ­մա­նադ­րա­կան դա­տա­րա­նի հի­շյալ ո­րոշ­ման, լրագ­րող­նե­րի ար­տա­հայտ­վե­լու ա­զա­տու­թյու­նը պաշտ­պան­վում է, ե­թե նրանք գոր­ծում են ի­րենց «ա­ռա­քե­լու­թյան շր­ջա­նակ­նե­րում»:
Միա­ժա­մա­նակ, ինչ­պես նշ­ված է ընդ­հա­նուր ի­րա­վա­սու­թյան դա­տա­րա­նի հի­շյալ վճ­ռում, ՀՀ Սահ­մա­նադ­րա­կան դա­տա­րա­նը դեռևս իր ՍԴՈ-278 ո­րոշ­ման մեջ փաս­տե­լով, որ Մար­դու ի­րա­վունք­նե­րի և հիմ­նա­կան ա­զա­տու­թյուն­նե­րի պաշտ­պա­նու­թյան մա­սին 1950 թ. կոն­վեն­ցիան, Քա­ղա­քա­ցիա­կան և քա­ղա­քա­կան ի­րա­վունք­նե­րի մա­սին 1966 թ. մի­ջազ­գա­յին դաշ­նա­գի­րը և մի­ջազ­գա­յին մյուս հա­մա­պա­տաս­խան փաս­տաթղ­թե­րը յու­րա­քան­չյու­րի` ա­զա­տո­րեն ար­տա­հայտ­վե­լու, այդ թվում սե­փա­կան կար­ծիք ու­նե­նա­լու, տե­ղե­կու­թյուն­ներ և գա­ղա­փար­ներ ստա­նա­լու և տա­րա­ծե­լու ա­զա­տու­թյունն ամ­րագ­րե­լով, դրա ի­րա­կա­նաց­ման կարևոր ե­րաշ­խիք են դի­տում պե­տա­կան մար­մին­նե­րի մի­ջամ­տու­թյան բա­ցա­ռու­մը, ար­ձա­նագ­րել է, որ օ­րեն­քով նա­խա­տես­վող հնա­րա­վոր սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րը պետք է լի­նեն հա­մա­չափ և բխեն ինչ­պես մի­ջազ­գա­յին ի­րա­վուն­քի, այն­պես էլ ազ­գա­յին օ­րեն­սդ­րու­թյան ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան սկզ­բունք­նե­րի էու­թյու­նից, չպետք է լի­նեն այն­պի­սին, ո­րոնք վտան­գեն մար­դու ի­րա­վունք­նե­րի հիմ­նա­կան բո­վան­դա­կու­թյու­նը։


Բեր­ված մո­տե­ցում­նե­րի, ինչ­պես նաև եվ­րո­պա­կան եր­կր­նե­րի այլ դա­տա­րան­նե­րի ի­րա­վա­կան դիր­քո­րո­շում­նե­րի հա­մե­մա­տա­կան վեր­լու­ծու­թյու­նը մաս­նա­վո­րա­պես վկա­յում է, որ կարևո­րե­լով խոս­քի ու ար­տա­հայտ­վե­լու ա­զա­տու­թյան ի­րա­վուն­քի ե­րաշ­խա­վո­րու­մը ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան հա­սա­րա­կու­թյան հա­մար, այն չի կա­րող ան­հա­մա­չա­փո­րեն սահ­մա­նա­փակ­վել` վտան­գե­լով սե­փա­կան կար­ծիք ու­նե­նա­լու, տե­ղե­կու­թյուն­ներ ու գա­ղա­փար­ներ ստա­նա­լու և տա­րա­ծե­լու ա­զա­տու­թյու­նը:
Երկ­րորդ. գործ­նա­կան խն­դիրն ա­ռա­վե­լա­պես ոչ թե օ­րեն­քով ի­րա­վա­չափ սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րի կամ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյան մի­ջոց­նե­րի նա­խա­տես­ման մեջ է, այլ վե­րա­բե­րում է դրանց հա­մա­չա­փու­թյան ա­պա­հով­մանն ու դա­տա­կան պրակ­տի­կա­յում դրա ե­րաշ­խա­վոր­մա­նը՝ որ­պես պե­տու­թյան ան­մի­ջա­կան պար­տա­կա­նու­թյուն: Վեր­ջինս պետք է հեն­վի այն ե­լա­կե­տա­յին սկզ­բուն­քի վրա, որ հան­րա­յին շա­հի գե­րա­կա­յու­թյան տե­սան­կյու­նից լրատ­վա­մի­ջո­ցի կան­խար­գե­լիչ ու հա­կակշ­ռող նշա­նա­կու­թյունն ա­վե­լին է, քան նյու­թա­կան մի­ջոց­նե­րով սխալն ուղ­ղե­լու անհ­րա­ժեշ­տու­թյու­նը:


Դա­տա­րա­նը կի­րա­ռե­լով ՀՀ Վճ­ռա­բեկ դա­տա­րա­նի վե­րը նշ­ված նա­խա­դե­պա­յին ո­րոշ­մամբ ամ­րագր­ված վա­վե­րա­պայ­ման­նե­րը, ար­ձա­նագ­րել է, որ սույն գոր­ծով պա­տաս­խա­նո­ղի ա­ռար­կու­թյուն­նե­րի փաս­տարկ­նե­րը վե­րա­բե­րել են «գե­րա­կա հան­րա­յին շահ» վկա­յա­կոչ­մա­նը, ինչ­պես նաև «գնա­հա­տող դա­տո­ղու­թյուն» կա­տա­րե­լու ԶԼՄ-ի ի­րա­վուն­քին: Դա­տա­րա­նը խո­րու­թյամբ քն­նել է` ար­դյոք irates.am կայ­քում լույս տե­սած վե­րոն­շյալ հոդ­վա­ծում առ­կա ար­տա­հայ­տու­թյուն­նե­րը դրանք հրա­պա­րա­կե­լու պա­հին անհ­րա­ժեշտ ե­ղե՞լ են ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան հա­սա­րա­կու­թյու­նում:
Թե՛ հայց­վո­րի, և թե՛ պա­տաս­խա­նո­ղի կող­մից դա­տա­րա­նին ներ­կա­յաց­վել են մի շարք հրա­պա­րա­կում­ներ, ո­րոնք վկա­յում են խնդ­րո ա­ռար­կա հար­ցի և, մաս­նա­վո­րա­պես, ԱԺ-ում Լի­լիթ Մար­տի­րո­սյա­նի հի­շյալ ե­լույ­թի` հա­սա­րա­կու­թյան մեջ լայն հն­չե­ղու­թյուն ստա­նա­լու և ու­շադ­րու­թյան ու քն­նարկ­ման կենտ­րո­նում լի­նե­լու մա­սին: Ճիշտ եզ­րա­հան­գում­ներ կա­տա­րե­լու հա­մար դա­տա­րանն անհ­րա­ժեշտ է հա­մա­րել ու­սում­նա­սի­րել հայց­վո­րի կող­մից որ­պես վի­րա­վո­րանք ներ­կա­յաց­վող ար­տա­հայ­տու­թյուն­նե­րը` ներ­կա­յաց­ված նյու­թի հա­մա­տեքս­տում:
Եվ­րո­պա­կան դա­տա­րա­նի և ՀՀ Վճ­ռա­բեկ դա­տա­րա­նի հա­մա­պա­տաս­խան ո­րո­շում­նե­րի լույ­սի ներ­քո դա­տա­րա­նը եզ­րա­կաց­րել է, որ հայ­ցի ա­ռար­կա ար­տա­հայ­տու­թյուն­նե­րը պետք է ըն­կա­լել տվյալ պա­հին ՀՀ-ում Եվ­րո­պա­կան դա­տա­րա­նի կող­մից օգ­տա­գործ­վող «հա­սա­րա­կա­կան խիստ անհ­րա­ժեշ­տու­թյուն» եզ­րույ­թի հա­մա­տեքս­տում, մաս­նա­վո­րա­պես, խնդ­րո ա­ռար­կա երևույթ­նե­րի նկատ­մամբ գա­ղա­փար­նե­րի և տե­ղե­կատ­վու­թյան անհ­րա­ժեշ­տու­թյուն ար­դյոք առ­կա՞ է հա­սա­րա­կու­թյան մոտ, թե՞ ոչ, և պա­տաս­խա­նո­ղի կող­մից հրա­պա­րակ­ված նյու­թում առ­կա ու հայց­վո­րի կող­մից որ­պես վի­րա­վո­րանք ներ­կա­յաց­վող ար­տա­հայ­տու­թյուն­ներն ար­դյոք հա­մա­չա՞փ են ե­ղել հե­տապ­նդ­վող նպա­տա­կին, այն է՝ «գե­րա­կա հան­րա­յին շա­հին»:


2019 թ. ապ­րի­լի 9-ին հրա­պա­րա­կած հոդ­վա­ծում հե­ղի­նակն անդ­րա­դար­ձել է Լի­լիթ Մար­տի­րո­սյա­նի` ԱԺ ամ­բիո­նից վե­րոն­շյալ ե­լույ­թին, ո­րը հա­մադ­րել է ՀՀ քա­ղա­քա­կան, հա­սա­րա­կա­կան միա­վո­րում­նե­րի, կրո­նա­կան, ա­ռան­ձին հան­րա­յին գոր­ծիչ­նե­րի ար­տա­հայ­տած դիր­քո­րո­շում­նե­րի հետ, ներ­կա­յաց­րել է իր տե­սա­կե­տը տրանս­գեն­դեր­նե­րի գոր­ծու­նեու­թյան, ի­րա­վունք­նե­րի, քա­րոզ­չու­թյան հար­ցե­րի շուրջ: Ըստ դա­տա­րա­նի վճ­ռի, հոդ­վա­ծի ու­սում­նա­սի­րու­թյու­նից ակն­հայտ է, որ հոդ­վա­ծում հե­ղի­նակն ա­ռա­ջար­կել է ըն­թեր­ցո­ղին քն­նարկ­ման ա­ռար­կա դարձ­նել ոչ թե անձ­նա­պես հայց­վո­րի ան­հա­տա­կան հատ­կա­նիշ­նե­րը, այլ ու­շադ­րու­թյուն է հրա­վի­րել սե­ռա­փո­խու­թյա­նը և հա­մա­սե­ռա­կա­նու­թյա­նը՝ որ­պես ներ­կա­յիս հա­յաս­տա­նյան հա­սա­րա­կու­թյան շր­ջա­նում առ­կա երևույթ­նե­րի:
Ընդ ո­րում, ինչ­պես վե­րը հի­շա­տակ­ված նյու­թե­րով, այն­պես էլ տվյալ ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում ԶԼՄ աղ­բյուր­նե­րի ու­սում­նա­սի­րու­թյունն ակն­հայ­տո­րեն ցույց է տվել, որ 05.04.2019 թ. ու­ղիղ հե­ռար­ձակ­վող ե­լույ­թից հե­տո այդ թե­մա­նե­րին անդ­րա­դար­ձել են հա­յաս­տա­նյան, ա­ռանց բա­ցա­ռու­թյան, բո­լոր զանգ­վա­ծա­յին լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րը, մեծ թվով քա­ղա­քա­կան, հա­սա­րա­կա­կան և կրո­նա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյուն­ներ և ան­հատ գոր­ծիչ­ներ, ին­չը վկա­յում է այն մա­սին, որ տվյալ ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում ե­լույթն ա­ռա­ջաց­րել է հա­սա­րա­կա­կան բարձր հե­տաք­րք­րու­թյուն և ակ­տիվ քն­նար­կում:


Վճ­ռա­բեկ դա­տա­րանն անդ­րա­դառ­նա­լով նշ­ված ի­րա­վադ­րույ­թում ամ­րագր­ված «գե­րա­կա հան­րա­յին շահ» եզ­րույ­թին, նշել է, որ յու­րա­քան­չյուր դա­տա­կան գոր­ծի քն­նու­թյան շր­ջա­նակ­նե­րում անհ­րա­ժեշտ է պար­զել` ար­դյոք ներ­կա­յաց­ված փաս­տա­ցի տվյալ­նե­րը տվյալ ի­րա­վի­ճա­կում և ի­րենց բո­վան­դա­կու­թյամբ բխե՞լ են գե­րա­կա հան­րա­յին շա­հից, որն ան­մի­ջա­կա­նո­րեն պայ­մա­նա­վոր­ված է հա­սա­րա­կու­թյան տե­ղե­կաց­ված լի­նե­լու ի­րա­վուն­քի շա­հով, ար­դյոք հան­րու­թյան հա­մար այդ տե­ղե­կատ­վու­թյու­նը զգա­լիո­րեն անհ­րա­ժե՞շտ է ե­ղել, ար­դյոք հա­սա­րա­կու­թյու­նը հետևե՞լ է այդ տե­ղե­կու­թյուն­նե­րի տա­րած­ման ըն­թաց­քին և սպա­սել դրանց հե­տա­գա հրա­պա­րակ­մա­նը: «Գե­րա­կա հան­րա­յին շա­հը» գնա­հա­տե­լիս վե­րոն­շյալ հար­ցե­րին պա­տաս­խա­նե­լու անհ­րա­ժեշ­տու­թյու­նը բխում է նրա­նից, որ զանգ­վա­ծա­յին լրատ­վու­թյան մի­ջոց­նե­րի վրա է դր­ված հա­սա­րա­կա­կան հե­տաք­րք­րու­թյուն ներ­կա­յաց­նող ո­լորտ­նե­րի և հար­ցե­րի վե­րա­բե­րյալ տե­ղե­կատ­վու­թյան, այդ թվում` գա­ղա­փար­նե­րի տա­րած­ման պար­տա­կա­նու­թյուն: ԶԼՄ-նե­րի այդ գոր­ծա­ռույ­թին (պար­տա­կա­նու­թյա­նը) զու­գորդ­վում (հա­մա­պա­տաս­խա­նում) է հա­սա­րա­կու­թյան կող­մից տե­ղե­կատ­վու­թյուն ստա­նա­լու ի­րա­վուն­քը:


«Գե­րա­կա հան­րա­յին շահ» եզ­րույ­թում օգ­տա­գործ­վող «գե­րա­կա» ա­ծա­կա­նը բնու­թագ­րում է հրա­պա­րակ­վող տե­ղե­կատ­վու­թյան հրա­տա­պու­թյու­նը, այդ տե­ղե­կատ­վու­թյան սո­ցիա­լա­կան անհ­րա­ժեշ­տու­թյու­նը: Հետևա­բար` դա­տա­րան­նե­րը նշ­ված եզ­րույ­թը գնա­հա­տե­լիս օգտ­վում են ո­րո­շա­կի հա­յե­ցո­ղու­թյու­նից և կոնկ­րետ դեպ­քում պետք է ո­րո­շեն, թե ար­դյոք այս կամ այն տե­ղե­կատ­վու­թյու­նը պայ­մա­նա­վոր­վա՞ծ է ե­ղել սո­ցիա­լա­կան անհ­րա­ժեշ­տու­թյամբ, թե՞ այն զուտ մաս­նա­վոր բնույթ է կրել: Անհ­րա­ժեշ­տա­բար պետք է ըն­դգ­ծել, որ մա­մու­լում հրա­պա­րակ­վող ցան­կա­ցած տե­ղե­կու­թյուն չի կա­րող բա­վա­րա­րել ու չի բա­վա­րա­րում այս պայ­մա­նին, քա­նի որ տե­ղե­կու­թյուն­նե­րը հա­ճախ կրում են մաս­նա­վոր բնույթ և չու­նեն հան­րա­յին լայն հե­տաք­րք­րու­թյուն:


Տվյալ դեպ­քում դա­տա­րանն ար­ձա­նագ­րել է, որ հայց­վո­րի 05.04.2019 թ. ու­ղիղ հե­ռար­ձակ­վող ե­լույ­թից հե­տո հա­սա­րա­կու­թյու­նում քն­նարկ­ման ա­ռար­կա է դար­ձել ինչ­պես տվյալ ե­լույ­թը, այն­պես էլ հա­մա­սե­ռա­կա­նու­թյու­նը՝ որ­պես երևույթ, և պա­տաս­խա­նո­ղի հե­ղի­նա­կու­թյամբ քն­նարկ­վող հոդ­վածն ամ­բող­ջու­թյամբ հա­մա­պա­տաս­խա­նում է ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան սկզ­բունք­նե­րի հաշ­վառ­մամբ խոս­քի մա­տուց­ման լրագ­րո­ղա­կան ա­զա­տու­թյան թույ­լատ­րե­լի շր­ջա­նակ­նե­րին, հետևա­բար, դա­տա­րա­նը կար­ծում է, որ տվյալ հոդ­վա­ծը հրա­պա­րա­կե­լը տվյալ ի­րա­վի­ճա­կում և իր բո­վան­դա­կու­թյամբ պայ­մա­նա­վոր­ված է ե­ղել գե­րա­կա հան­րա­յին շա­հով։


Ար­թուր ՀՈՎ­ՀԱՆ­ՆԻ­ՍՅԱՆ

Դիտվել է՝ 18789

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ