Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

Հե­ռա­կա զրույց` Փա­րա­վո­նի հետ

Հե­ռա­կա զրույց` Փա­րա­վո­նի հետ
10.01.2020 | 01:21
«Հա­մոզ­ված էի 1991-ին, հա­մոզ­ված եմ նաև այ­սօր` 2019-ին, որ ՀՀ ա­ռա­ջին նա­խա­գահ Լևոն Տեր-Պետ­րո­սյա­նը կո­պիտ սխալ թույլ տվեց` ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան միու­թյուն­նե­րը պահ­պա­նե­լով որ­պես հա­սա­րա­կա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյուն­ներ։
Մյուս սխա­լը ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ար­վես­տա­նոց­նե­րի սե­փա­կա­նաշ­նոր­հումն էր. նկա­րիչ­նե­րը, ա­յո, դար­ձան ար­վես­տա­նոց­նե­րի տեր, բայց ո­մանք չկա­րո­ղա­ցան դրանք պահ­պա­նել։ Եվ միու­թյու­նը կորց­րեց իր ար­վես­տա­նո­ցա­յին ֆոն­դը»։
Փա­րա­վոն ՄԻՐ­ԶՈ­ՅԱՆ,
ՀՀ ժո­ղովր­դա­կան նկա­րիչ
ԱԶ­ՆԻՎ ՄԵ­ՏԱ­ՂԸ` ԹՈՒ­ՋԵ ՇՐ­ՋԱ­ՆԱ­ԿՈՒՄ
Հար­գար­ժան բա­րե­կամ Փա­րա­վոն Միր­զո­յան, ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ար­վես­տա­նոց­նե­րը պահ­պա­նե­լով որ­պես հա­սա­րա­կա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյուն, 3-րդ հան­րա­պե­տու­թյան 1-ին նա­խա­գա­հը էա­պես վրի­պեց։ Լիո­վին կի­սում եմ մտա­հո­գու­թյունդ և փոր­ձում եմ մեր մտա­հո­գու­թյու­նը վե­րա­ծել գոր­ծըն­թա­ցի, այն է` ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան միու­թյուն­նե­րի գոր­ծու­նեու­թյու­նը հա­մա­կար­գել «Ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան միու­թյուն­նե­րի մա­սին» օ­րեն­քի տի­րույ­թում։ Սա­կայն օ­րեն­քի ստեղ­ծու­մը միայն երկ­րի ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան միու­թյուն­նե­րի ղե­կա­վար ա­տյան­նե­րի նա­խա­ձեռ­նու­թյամբ կա­րող է կյան­քի կոչ­վել։ Սպա­սենք նրանց ար­ձա­գան­քին։ Ինձ մնում է հի­շեց­նել, որ ՀՀ նախ­կին խոր­հր­դա­րան­նե­րը խն­դի­րը վար­պե­տո­րեն խց­կել են փա­կու­ղի. շուրջ տա­սը տա­րի Հա­յաս­տա­նի ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան միու­թյուն­նե­րի ղե­կա­վար­նե­րի նա­խա­ձեռ­նու­թյամբ ստեղծ­ված օ­րեն­քի նա­խա­գի­ծը փո­շե­պատ­վում էր այս և այն պատ­գա­մա­վո­րի կաղ­նե­փայտ գրա­սե­ղա­նի գզ­րո­ցում։ Նա­խա­գիծն այդ­պես էլ չար­ժա­նա­ցավ լու­սար­ձակ­ման, այն է` ան­գամ չներ­կա­յաց­վեց քն­նարկ­ման։ Զու­գա­հեռ ըն­թաց­քով նկա­րիչ­նե­րին, կոմ­պո­զի­տոր­նե­րին, գրող­նե­րին, ճար­տա­րա­պետ­նե­րին, թա­տե­րա­կան գոր­ծիչ­նե­րին, կի­նե­մա­տոգ­րա­ֆիստ­նե­րին և ժուռ­նա­լիստ­նե­րին միա­վո­րող միու­թյուն­նե­րը հայ­տն­վե­ցին դեղ­նա­ցոլք ո­րոշ լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րի կա­տա­ղի գրոհ­նե­րի թի­րա­խում։ «Ար­դյոք պե՞տք են ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան միու­թյուն­նե­րը» ա­նար­խիս­տա­կան կո­չի ներ­քո միու­թյուն­ներն ու նրանց ղե­կա­վար­նե­րը են­թարկ­վում էին «թավ­շե» ող­ջա­կիզ­ման։ Շուրջ եր­կու տաս­նա­մյակ այդ­պես էլ չհն­չեց որևէ ա­ռողջ, կա­ռու­ցո­ղա­կան քն­նա­դա­տա­կան խոսք, չներ­կա­յաց­վեց որևէ հան­րա­յին և գե­ղար­վես­տա­կան պա­հանջ, ո­րոնց կա­րիքն ու­նեին վե­րոն­շյալ միու­թյուն­նե­րը։ Երկ­րի քրեաօ­լի­գար­խիկ հա­մա­կար­գը, ան­վե­րա­պա­հո­րեն գտն­վե­լով ար­տա­քին ու­ժե­րի հրահ­րում­նե­րի տակ, սկ­սեց հա­մաշ­խար­հա­յին պատ­մու­թյան մեջ ե­զա­կի խա­չակ­րաց ար­շա­վանք ընդ­դեմ միու­թյուն­նե­րի։ Այս ա­մե­նը քաջ հայտ­նի էր, նաև ան­հայտ չէ, որ մեր ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան միու­թյուն­նե­րը հա­մաշ­խար­հա­յին վե­րահս­կիչ կա­ռույց­նե­րը դի­տար­կում էին խոր­հր­դա­յին մնա­ցուկ, ո­րոնք ան­հա­պաղ անհ­րա­ժեշտ էր հե­ռաց­նել ա­զա­տա­կան քա­ղա­քատն­տե­սա­կան շր­ջապ­տույտ­նե­րում խո­տոր­վող երկ­րի թա­րա­խա­պա­լար­նե­րով պատ­ված ու տան­ջա­հար­ված մարմ­նից։ Չհա­ջող­վեց։ Սա­կայն անվ­րեպ հա­ջո­ղու­թյամբ Հա­յաս­տա­նի յոթ ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան միու­թյուն­նե­րը հայ հան­րու­թյան և հա­մայն հա­յու­թյան մտա­պատ­կե­րում կեր­պա­վոր­վե­ցին թշ­նա­մու նկա­րագ­րով։ Այս ա­մենն ար­ձա­նագր­վել է մեր նո­րան­կախ պատ­մու­թյան տա­րեգր­քում և հի­շե­ցում է նոր­հա­յաս­տա­նյան իշ­խա­նու­թյուն­նե­րին` ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան միու­թյուն­նե­րը միա­վո­րում են ար­վես­տի և մշա­կույ­թի շուրջ 5 հա­զար մշակ­նե­րի, այ­սինքն` հան­րա­պե­տու­թյան մշա­կու­թա­յին գրե­թե ողջ նե­րու­ժը։ ՈՒ­րեմն չե­ղար­կեք ձեր հռ­չա­կած նա­խորդ հա­կամ­շա­կու­թա­յին («հին­հա­յաս­տա­նյան») փա­կու­ղա­յին քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը` ձևա­վո­րե­լով ազ­գա­յին մշա­կույ­թի և ար­վես­տի պահ­պան­ման ու զար­գաց­ման ռազ­մա­վա­րա­կան ծրա­գիր։
Ըստ իս, ստեղծ­վե­լիք օ­րեն­քը պետք է սահ­մա­նի, որ պե­տու­թյու­նը (այն է` իշ­խա­նու­թյու­նը, ի դեմս գոր­ծող ԱԺ-ի) ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան միու­թյուն­նե­րը սկզ­բուն­քո­րեն զա­տում է հան­րա­պե­տու­թյու­նում գոր­ծող բազ­մա­հա­զար հա­սա­րա­կա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյուն­նե­րից։ Զատ­ման բա­նա­կան և բա­րո­յա­կան մի նա­խադ­րյալ եմ հրամց­նում ԱԺ-ին. եր­կու-ե­րեք նա­խան­ձախն­դիր քա­ղա­քա­ցի­ներ, դի­ցուք, կա­մե­նում են դյու­րաց­նել թա­փա­ռաշր­ջիկ շնե­րի կյան­քը և ստեղ­ծում են «Չոր­քո­տա­նի քա­ղա­քա­ցի» ՀԿ-ն։ Սույն ՀԿ-ն իր կա­նո­նադ­րու­թյամբ սահ­մա­նում է թա­փա­ռաշր­ջիկ շնե­րի ի­րա­վունք­ներն ու պար­տա­կա­նու­թյուն­նե­րը և գոր­ծի է անց­նում, դրա­մաշ­նորհ է շա­հում, մամ­լո ա­սու­լիս­ներ է կազ­մա­կեր­պում, հրա­տա­րա­կում է զա­նա­զան գու­նա­զարդ թեր­թիկ­ներ և այլն։ Մի գե­ղե­ցիկ օր այն յուր ա­ռա­քի­նի ա­ռա­քե­լու­թյունն ա­վար­տում է։ Հար­գար­ժան պատ­գա­մա­վոր­ներ-պատ­գա­մա­վո­րու­հի­ներ` նկա­րիչ­ներն ու դե­րա­սան­նե­րը, ճար­տա­րա­պետ­ներն ու կոմ­պո­զի­տոր­նե­րը, կի­նո­յի գոր­ծիչ­նե­րը և գրող­նե­րը, ի վեր­ջո` ժուռ­նա­լիստ­նե­րը, հա­սա­րա­կա­կան գոր­ծիչ­ներ չեն, նրանք տաս­նա­մյակ­ներ շա­րու­նակ (թե՛ խոր­հր­դա­յին, թե՛ ան­կա­խա­կան պատ­մա-քա­ղա­քա­կան շր­ջա­փու­լե­րում) պահ­պա­նել, զար­գաց­րել և, ին­չու չէ, հա­մաշ­խար­հայ­նաց­րել են ազ­գա­յին մշա­կույ­թը, գրա­կա­նու­թյու­նը, ար­վեստն ու կեր­պար­վես­տը։ Ի վեր­ջո (սա պատ­մա­կան ճշ­մար­տու­թյուն է), հիմ­նա­հա­տակ փլուզ­ված ար­դյու­նա­բե­րու­թյան և հա­մա­ճա­րակ­ված գյու­ղատն­տե­սու­թյան ներ­կա բնօր­րան 3-րդ հան­րա­պե­տու­թյան քար­շա­կը գի­տու­թյու­նը, մշա­կույ­թը և ար­վեստն են։ Այ­նինչ 2019-ին սան­ձա­զերծ­վեց նոր­հա­յաս­տա­նյան «խա­չակ­րաց ար­շա­վանք» երկ­րի դեմ, սո­րո­սյան մու­նե­տիկ­նե­րի գա­լա­րա­փո­ղե­րից պա­հան­ջա­տի­րա­կան ծծումբ էր ժայթ­քում` ՀՀ ԳԱԱ-ն զա­տել պե­տու­թյու­նից և վե­րա­ծել հա­սա­րա­կա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյան։
Մի խոս­քով, ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան միու­թյուն­ներն ազ­նիվ մե­տաղ են` ա­ռայժմ կա­ղա­պար­ված թու­ջե շր­ջա­նա­կում։
ՍԵ­ՓԱ­ԿԱ­ՆԱՇ­ՆՈՐՀ­ՄԱՆ  «Ա­ՔԻ­ԼԵ­ՍՅԱՆ ԳԱՐ­ՇԱ­ՊԱ­ՐԸ»
Ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ար­վես­տա­նոց­ներն ու­ղիղ 10 տա­րի, այս­պես ա­սած, ան­հայտ բա­ցա­կա­յող էին, սե­փա­կա­նաշ­նորհ­վել էին հան­րա­պե­տու­թյու­նով մեկ սփռ­ված փոքր օ­բյեկտ­նե­րը (հնա­կար­կատ­նե­րի կր­պակ­ներն ու վար­սա­հար­դար­ման սրահ­նե­րը, խա­նութ­ներն ու սր­ճա­րան­նե­րը) և լե­թար­գիկ քնի մեջ հայ­տն­ված ար­դյու­նա­բե­րա­կան ձեռ­նար­կու­թյուն­նե­րը վա­ճառ­վե­ցին նրանց աշ­խա­տա­վո­րա­կան կո­լեկ­տիվ­նե­րին։ Հիմ­նա­կա­նում, ի­հար­կե, տնօ­րեն­նե­րին և պե­տե­րին։ Այդ տա­րի­նե­րին ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ար­վես­տա­նոց­նե­րը Լևոն Տեր-Պետ­րո­սյա­նի հրա­մա­նագ­րով ան­հա­տույց նվի­րա­բեր­վե­ցին նկա­րիչ­նե­րին։ Զու­գա­հե­ռա­բար հան­րա­պե­տու­թյան բնակ­չու­թյա­նը նվի­րա­բեր­վեց պե­տա­կան բնա­կա­րա­նա­յին ֆոն­դը։ Այս­տեղ մի էա­կան նր­բու­թյուն կա, ո­րին ան­հա­պաղ անդ­րա­դառ­նում եմ։ Նկա­րիչ­նե­րը ի­րենց ար­վես­տա­նոց­նե­րի սե­փա­կա­նա­տե­րը չէին, նրանք ըն­դա­մե­նը վար­ձա­կա­լա­կան հի­մունք­նե­րով զբա­ղեց­նում էին ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան տա­րածք­նե­րը։
Բնա­կա­րան­նե­րը սե­փա­կա­նու­թյան վկա­յա­կա­նով դար­ձան բնա­կա­րա­նա­տե­րե­րի սե­փա­կա­նու­թյուն։ Ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ար­վես­տա­նոց­ներն օր­դե­րով ի պահ հան­ձն­վե­ցին նկա­րիչ­նե­րին։ Ա­հա նաև երկ­րորդ նր­բու­թյու­նը` հրա­մա­նա­գի­րը, ի տար­բե­րու­թյուն օ­րեն­քի, հե­տա­դարձ ուժ ու­նի և մեկ այլ հրա­մա­նագ­րով մի այլ նա­խա­գահ կա­րող էր ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ար­վես­տա­նոց­նե­րը պե­տա­կա­նաց­նել, տա­րածք­նե­րի մի մա­սը «գր­պա­նել» հա­նուն հա­սա­րա­կա­կան շա­հի և այլն։ Ի վեր­ջո, 2000-ին նա­խա­ձեռ­նե­ցի ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ար­վես­տա­նոց­նե­րի սե­փա­կա­նաշ­նորհ­ման գոր­ծը, նկա­րիչ­ներնց մե­կի դի­մու­մը հանձ­նե­լով Մա­լա­թիա-Սե­բաս­տիա հա­մայն­քից ըն­տր­ված ան­կախ պատ­գա­մա­վոր Սամ­վել Ա­վե­տի­սյա­նին։ Տիար Ա­վե­տի­սյա­նը խն­դի­րը ներ­կա­յաց­րեց քն­նարկ­ման և մինչև ար­վես­տա­նոց­նե­րի ան­հա­տույց սե­փա­կա­նաշ­նորհ­ման օ­րեն­քի ըն­դու­նու­մը սա­տա­րեց գոր­ծին։ Հա­վա­տար­մագր­ված էի ԱԺ-ում «Գոր­ծա­րար շա­բաթ» շա­բա­թա­թեր­թից և հըն­թացս զբաղ­վում էի օ­րեն­քի ըն­դուն­ման լոբ­բին­գով։ Օ­րեն­քի նա­խա­գի­ծը մշա­կե­ցին տիարք Վիկ­տոր Դալ­լա­քյա­նը և Վար­դան Բոս­տան­ջյա­նը։ Շուրջ 1 տա­րի օ­րեն­սդ­րա­կան շտ­կում­նե­րով էր զբաղ­ված Վար­դան Բոս­տան­ջյա­նը։ Օ­րեն­քի ըն­դուն­մա­նը կողմ էին շա­տե­րը, գոր­ծա­րար պատ­գա­մա­վոր­նե­րը, ՀՀԿ և ՀՅԴ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը, ի մաս­նա­վո­րի` տիարք Գա­լուստ Սա­հա­կյա­նը, ո­րը մշա­կույ­թի հանձ­նա­ժո­ղո­վի փոխ­նա­խա­գահն էր, և Դա­վիթ Լո­քյա­նը։ Ընդ­հա­նուր տրա­մա­բա­նու­թյու­նը ա­հա սա էր. «Ե­ղած-չե­ղա­ծը սե­փա­կա­նաշ­նորհ­ված է, մի բան էլ թող մեր նկա­րիչ­նե­րին հաս­նի»։ Հա­սավ։
Հար­գար­ժան Փա­րա­վոն, ա­յո՛, ՀՆՄ-ն կորց­րեց իր ար­վես­տա­նո­ցա­յին ֆոն­դը, բայց չէ՞ որ ՀՆՄ ան­դամ նկա­րիչ­նե­րը դար­ձան ի­րենց գույ­քի սե­փա­կա­նա­տե­րը։ Ին­չու ՀՆՄ նախ­կին ղե­կա­վար­նե­րը մինչև 2000 թվա­կանն ի զո­րու չե­ղան ար­վես­տա­նո­ցա­յին ֆոն­դը սե­փա­կա­նաշ­նոր­հե­լու Հա­յաս­տա­նի նկա­րիչ­նե­րի միու­թյա­նը։ Ի զո­րու չե­ղան, քան­զի անհ­նար էր ար­դեն նշ­ված քա­ղա­քա­կան պար­տադ­րան­քով, այն է` առ­հա­սա­րակ լու­ծար­քի են­թար­կել երկ­րի ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան միու­թյուն­նե­րը և տնօ­րի­նել նրանց պատ­կա­նող բա­վա­կա­նին պատ­կա­ռե­լի գույքն ու կայ­քը։
ՀԵՏԳ­ՐՈՑ
Հին ու ի­մաս­տուն մի խոսք կա. «Ցան­կա­նում ես լավ բան ա­նել և ան­պա­տի՞ժ մնալ»։ Ես կար­ծես թե «պատժ­ված» եմ։ Սա­կայն պատ­րաստ եմ մի նոր «ար­կա­ծախ­նդ­րու­թյան»` սա­տա­րել ՀՆՄ-ին ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ար­վես­տա­նո­ցա­յին տա­րածք ձեռք բե­րե­լու հար­ցում։
Վրեժ Ա­ՌԱ­ՔԵ­ԼՅԱՆ
Դիտվել է՝ 4371

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ