Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

Ռազ­մա­կան պատ­րաս­տու­թ­յուն­նե­րի և փո­խա­դարձ սպառ­նա­լիք­նե­րի ե­ռուն շր­ջան աշ­խար­հում

Ռազ­մա­կան պատ­րաս­տու­թ­յուն­նե­րի և փո­խա­դարձ սպառ­նա­լիք­նե­րի ե­ռուն շր­ջան աշ­խար­հում
26.05.2020 | 00:23
Հա­րա­վա­յին Ա­մե­րի­կա­յում ԱՄՆ-ի քա­ղա­քա­կա­նու­թյունն անս­պա­սե­լիո­րեն իս­կա­կան նոկ­դաուն, գու­ցե նաև թեթևա­կի նո­կա­ուտ է ստա­ցել։ Վե­նե­սուե­լա­յի նա­խա­գահ Նի­կո­լաս Մա­դու­րոն լրագ­րող Խոր­խե Խես­տո­սո­յին ա­սել է, որ ԱՄՆ-ի ու Վե­նե­սուե­լա­յի երկ­խո­սու­թյու­նը լիո­վին դա­դա­րել է՝ բա­ցատ­րե­լով, թե ին­չու։ Պարզ­վում է, որ մա­յի­սի 3-ին Վե­նե­սուե­լա­յի ՆԳՆ ղե­կա­վար Նես­տոր Ռևե­րո­լը հայտ­նել է, որ իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը կան­խել են «կո­լում­բիա­ցի զի­նյալ­նե­րի» ծո­վա­յին ներ­խու­ժու­մը։ Բայց Մա­դու­րոն հայ­տա­րա­րել է, որ ձեր­բա­կալ­ված­նե­րից եր­կուսն ա­մե­րի­կա­ցի են, «ԱՄՆ-ի նա­խա­գա­հի անձ­նա­կան թիկ­նա­զո­րի աշ­խա­տա­կից­ներ», իսկ ներ­խուժ­ման նպա­տա­կը ե­ղել է ի­րեն սպա­նե­լը։ VTV հե­ռուս­տաա­լի­քով Մա­դու­րոն ցու­ցադ­րել է ԱՄՆ-ի նա­խա­գա­հի հրա­մա­նով Վե­նե­սուե­լա ներ­խու­ժե­լու պայ­մա­նա­գի­րը։ Ըստ Մա­դու­րո­յի, հենց Թրամփն է «այդ ներ­խուժ­ման ուղ­ղա­կի կազ­մա­կեր­պի­չը»։ «Ձեր­բա­կալ­ված­նե­րից մեկն ա­ռա­ջին ցուց­մունք­նե­րում հայտ­նել է, որ ներ­խուժ­ման խմ­բում ե­ղել է ԱՄՆ-ի եր­կու քա­ղա­քա­ցի, ո­րոնք ԱՄՆ-ի նա­խա­գա­հի թիկ­նա­զո­րի աշ­խա­տա­կից­ներ են»,- ա­սել է Մա­դու­րոն։ Ձեր­բա­կալ­ված­նե­րից մեկ ու­րի­շը տե­սա­նյու­թում ա­սել է, որ ա­մե­րի­կա­ցի­ներն ի­րեն հայտ­նել են, որ գոր­ծում են ի­րենց նա­խա­գա­հի հրա­մա­նով։
Ձեր­բա­կալ­ված ա­մե­րի­կա­ցի­ներն են Լյուկ Ա­լեք­սանդր Դեն­մա­նը և Ա­հա­րոն Բե­րին։ Մա­դու­րոն ցույց է տվել նրանց մոտ հայտ­նա­բեր­ված փաս­տաթղ­թե­րը։ Դեն­մա­նը խոս­տո­վա­նել է, որ վարձ­կան­նե­րը պետք է գրա­վեին օ­դա­նա­վա­կա­յա­նը և այն­տեղ բե­րեին Մա­դու­րո­յին, հե­տո նրան տե­ղա­փո­խեին ԱՄՆ։ Ներ­խուժ­ման փոր­ձի կազ­մա­կերպ­ման պա­տաս­խա­նատ­վու­թյունն իր վրա է վերց­րել Ֆլո­րի­դա­յի հա­տուկ ծա­ռա­յու­թյան նախ­կին աշ­խա­տա­կից Ջոր­դան Գուդ­րոն, որն այժմ «Silvercorp USA» պա­հա­կա­յին ըն­կե­րու­թյան ղե­կա­վարն է։ Ըստ նրա, Դեն­մանն ու Բե­րին նույն­պես նախ­կին զին­ծա­ռա­յող­ներ են. միա­սին ծա­ռա­յել են Ի­րա­քում և Աֆ­ղանս­տա­նում։ Հայտ­նի է նաև, որ մա­յի­սի 6-ին Թրամփն ան­ձամբ է պա­տաս­խա­նել Վե­նե­սուե­լա­յի նա­խա­գա­հին, թե ԱՄՆ-ը չի մաս­նակ­ցել Վե­նե­սուե­լա­յում հե­ղաշ­րջ­ման փոր­ձին։ Քիչ ա­վե­լի ուշ նման հայ­տա­րա­րու­թյուն է ա­րել Պեն­տա­գո­նի ղե­կա­վար Մարկ Էս­փե­րը. «ԱՄՆ-ի կա­ռա­վա­րու­թյու­նը որևէ ընդ­հա­նուր բան չու­նի Վե­նե­սուե­լա­յում վեր­ջին մի քա­նի օ­րը տե­ղի ու­նե­ցա­ծի հետ»։ Ճիշտ է, ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րը հա­մես­տո­րեն լռում են ներ­խուժ­ման այն պայ­մա­նագ­րի մա­սին, ո­րը ցու­ցադ­րել էր Մա­դու­րոն։ Պարզ է, որ Վե­նե­սուե­լա­յում ոչ ոք չի հա­վա­տում Թրամ­փին և Էս­փե­րին։
Մա­յի­սի 6-ին հայ­տա­րա­րու­թյուն ա­րեց նաև ՌԴ ԱԳՆ-ն, ո­րից հայտ­նի դար­ձավ որ Մոսկ­վան էլ չի հա­վա­տում մաս­նակ­ցու­թյուն չու­նե­նա­լու մա­սին ԱՄՆ-ի հա­վաս­տիա­ցում­նե­րին։ ՌԴ ԱԳՆ-ն ան­հան­գս­տու­թյուն է հայտ­նել Կա­րա­կա­սից 30 կմ-ի վրա գտն­վող Լա Գուայ­րա նա­վա­հան­գս­տա­յին քա­ղա­քի վրա վարձ­կան­նե­րի այն խմ­բի հար­ձակ­ման կա­պակ­ցու­թյամբ, ո­րի մեջ ե­ղել են նաև ա­մե­րի­կա­ցի­ներ։ ՌԴ ԱԳՆ-ն հի­շեց­րել է, որ ա­մե­րի­կյան հա­տուկ ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րի հետ են­թադ­րյալ կապ ու­նե­ցող ա­հա­բե­կիչ­նե­րը փոր­ձել են ափ ել­նել Վե­նե­սուե­լա­յի ղե­կա­վա­րու­թյան դեմ ա­հա­բեկ­չա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­ներ կա­տա­րե­լու հա­մար։ Ընդ ո­րում, ռու­սա­կան կող­մը նշել է, որ հար­ձակ­ման կազ­մա­կեր­պիչ­նե­րը չեն էլ փոր­ձել չք­մե­ղա­նալ և գրո­հի ման­րա­մաս­նե­րը ներ­կա­յաց­րել են «Նյու Յորք թայմ­սի» լրագ­րող­նե­րին։ «Վարձ­կան­նե­րի գոր­ծո­ղու­թյուն­ներն ար­ժա­նի են վճ­ռա­կան դա­տա­պարտ­ման։ Ար­դեն զար­մանք չեն հա­րու­ցում այն փաս­տե­րը, երբ Վե­նե­սուե­լա­յի օ­րի­նա­կան նա­խա­գա­հին իշ­խա­նու­թյու­նից հե­ռաց­նե­լու խնդ­րի վրա կենտ­րո­նա­ցած լի­նելն ու քա­ղա­քա­կան ան­հե­ռա­տե­սու­թյու­նը ո­րոշ եր­կր­նե­րի թույլ չեն տա­լիս ճիշտ գնա­հա­տել ի­րադ­րու­թյու­նը հա­մաշ­խար­հա­յին նոր պայ­ման­նե­րում»,- աս­վում է ՌԴ ԱԳՆ-ի մեկ­նա­բա­նու­թյան մեջ։ Միա­ժա­մա­նակ Մոսկ­վան ըն­դգ­ծել է, որ չի հա­վա­տում տվյալ մար­տա­կան գոր­ծո­ղու­թյա­նը մաս­նակ­ցու­թյուն չու­նե­նա­լու մա­սին Սպի­տակ տան հա­վաս­տիա­ցում­նե­րին. «Քա­ղա­քա­կան տա­րա­ձայ­նու­թյուն­ներն ու­ժա­յին մե­թոդ­նե­րով լու­ծե­լու ա­նըն­դու­նե­լիու­թյան մա­սին իր դիր­քո­րո­շու­մը Ռու­սաս­տա­նը հս­տա­կո­րեն է ձևա­կեր­պել։ Այ­սու­հետև էլ կա­նենք ա­մեն ինչ, որ Վե­նե­սուե­լա­յի ժո­ղո­վուր­դը հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նե­նա խն­դիր­ներն ինք­նու­րույն, խա­ղաղ ձևով, հա­սա­րա­կա­կան լայն երկ­խո­սու­թյամբ, ա­ռանց թե­լադ­րան­քի, վերջ­նագ­րե­րի ու պատ­ժա­մի­ջոց­նե­րի լու­ծե­լու»։
Այս­պես, թե այն­պես, բայց Վե­նե­սուե­լա­յի ՊՆ-ն լիա­կա­տար մար­տա­կան պատ­րաս­տու­թյան է բե­րել երկ­րի բո­լոր զո­րա­մա­սե­րը, իսկ նա­խա­գահ Մա­դու­րոն հրա­մա­յել է «Բո­լի­վա­րյան վա­հան» զո­րա­վար­ժու­թյուն­նե­րի նոր փուլ սկ­սել։ Գրե­թե 25 հազ. զին­վո­րա­կան­ներ ու կա­մա­վոր­ներ են ներգ­րավ­վել փա­խուս­տի դի­մած 4 վարձ­կան­նե­րին ո­րո­նե­լու և ձեր­բա­կա­լե­լու հա­մար, և մա­յի­սի 8-ին հա­ղորդ­վել է, որ ե­րե­քը ձեր­բա­կալ­ված են, իսկ մեկն սպան­վել է զին­ված դի­մադ­րու­թյան ժա­մա­նակ։ Ի­րա­վի­ճակն ակն­հայ­տո­րեն հի­շեց­նում է Կու­բա­յի դեմ 1961 թ. Կո­չի­նոս ծո­ցում ա­մե­րի­կյան հա­տուկ ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րի «Սա­պա­տա» գոր­ծո­ղու­թյու­նը. այն ժա­մա­նակ էլ ԱՄՆ-ի կա­ռա­վա­րու­թյունն իբր «ան­մաս­նա­կից» էր, թեև գեր­ված կու­բա­ցի վտա­րան­դիր­ներն ուղ­ղա­կիո­րեն վկա­յում էին, որ ի­րենց պատ­րաս­տու­թյու­նը ղե­կա­վա­րել են ԱՄՆ-ի ԿՀՎ-ի հաս­տի­քա­յին աշ­խա­տա­կից­նե­րը և ա­մե­րի­կա­ցի զին­վո­րա­կան­նե­րը։ Ա­վե­լի ուշ նույն տա­րում պաշ­տո­նա­թող ե­ղավ ԿՀՎ-ի տնօ­րեն Ա­լեն Դա­լե­սը՝ խոս­տո­վա­նե­լով, որ ԿՀՎ-ն չպետք է ղե­կա­վա­րի մար­տա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը։ ԿՀՎ-ի փոխտ­նօ­րեն, ներ­խու­ժումն ան­մի­ջա­կա­նո­րեն պլա­նա­վո­րած Ռի­չարդ Բի­սե­լը ձա­խող­ման ողջ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյու­նը դրեց ԱՄՆ-ի քա­ղա­քա­կան ղե­կա­վա­րու­թյան վրա։ Իսկ այժմ արևմտյան ԶԼՄ-նե­րը նշում են, որ ա­մե­րի­կյան ագ­րե­սիան խա­փա­նե­լու գոր­ծում Վե­նե­սուե­լա­յին օգ­նել են մաս­նա­վոր ռազ­մա­կան ըն­կե­րու­թյուն­նե­րում աշ­խա­տող ռուս նախ­կին զին­վո­րա­կան­նե­րը։ Սա­կայն, ըստ այլ տե­ղե­կու­թյուն­նե­րի, Վե­նե­սուե­լա­յում ԱՄՆ-ի սադ­րան­քի ձա­խող­ման մաս­նա­կից­ներն ա­վե­լի շատ են ե­ղել, ինչն ա­պա­ցու­ցում է նաև Ի­րա­նի հաս­ցեին ԱՄՆ-ի պետ­քար­տու­ղար Մայքլ Փոմ­փեո­յի անտ­րա­մա­բա­նա­կան մե­ղադ­րան­քը, ո­րում նա խո­սել է Վե­նե­սուե­լա­յի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րին «ի­րա­նա­կան ան­հայտ օգ­նու­թյուն» ցու­ցա­բե­րե­լու մա­սին և պա­հան­ջել դա­դա­րեց­նել Վե­նե­սուե­լա ի­րա­նա­կան «Mahan Air» ըն­կե­րու­թյան ինք­նա­թիռ­նե­րի թռիչք­նե­րը։ Հայտ­նի է նաև այս­պի­սի նր­բե­րանգ. ապ­րի­լի կե­սե­րին Պուեր­տո Ռի­կո­յից ա­մե­րի­կյան կա­լա­նիչ ինք­նա­թիռ­ներ են թռել Վե­նե­սուե­լա­յի ուղ­ղու­թյամբ։ Հենց որ նրանք մո­տե­ցել են Վե­նե­սուե­լա­յի սահ­ման­նե­րին, այն­տե­ղից հց-30 կոր­ծա­նիչ­ներ են բարձ­րա­ցել։ Ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րը փոր­ձել են չփո­խել ուղ­ղու­թյու­նը, բայց նա­խազ­գու­շա­կան կրա­կոց­նե­րից հե­տո շրջ­վել ու հետ են թռել։ Այդ առ­թիվ ԱՄՆ-ից որևէ մեկ­նա­բա­նու­թյուն չի ար­վել։ Ոչ ոք չի պն­դել, թե այդ հց-30-նե­րի օ­դա­չու­նե­րը ռուս­ներ են ե­ղել, բայց կարևո­րը Վե­նե­սուե­լա­յում այդ ինք­նա­թիռ­նե­րի առ­կա­յու­թյան փաստն է...
Կր­կին վե­րա­դառ­նանք Ի­րա­նի թե­մա­յին։ Ինչ­պես գրում են հենց ա­մե­րի­կյան ԶԼՄ-նե­րը, ԱՄՆ-ը «թեժ մար­տեր» է պատ­րաս­տում ՄԱԿ-ի Անվ­տան­գու­թյան խոր­հր­դում։ Մենք ար­դեն գրել ենք, թե ին­չի հետ է կապ­ված Վա­շինգ­տո­նի մի­ջազ­գա­յին-քա­ղա­քա­կան սադ­րան­քի հեր­թա­կան փոր­ձը. ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րը հա­մա­ռո­րեն ու­զում են (ակն­հայ­տո­րեն Իս­րա­յե­լից ե­կող հրա­մա­նով) եր­կա­րաձ­գել Ի­րա­նին զենք մա­տա­կա­րա­րե­լու վրա դր­ված ար­գել­քը։ Մինչ­դեռ Սպի­տակ տու­նը պար­տա­վոր էր նկա­տե­լու Ի­րա­նի ցա­մա­քա­յին զոր­քե­րի հրա­մա­նա­տար, բրի­գա­դա­յին գե­նե­րալ Քիո­մարս Հեյ­դա­րիի հայ­տա­րա­րու­թյու­նը, ո­րը մա­յի­սի 10-ին հայտ­նեց ի­րա­նա­կան տո­մա­րով նոր՝ 1399 թ. (սկս­վել է մար­տի 20-ին) տա­րա­տե­սակ ռազ­մա­կան տեխ­նի­կա­յի ար­տադ­րու­թյունն ա­վե­լաց­նե­լու պլան­նե­րի մա­սին՝ նշե­լով, որ Ի­րանն ինք­նու­րույ­նա­բար է ար­տադ­րում իր պաշտ­պա­նա­կան զենքն ու տեխ­նի­կան։ Իր ռազ­մար­դյու­նա­բե­րա­կան հա­մա­լի­րի գաղտ­նի ձեռ­նար­կու­թյուն­նե­րում գե­րա­զանց ռազ­մա­տեխ­նի­կա ար­տադ­րող և ռու­սա­կան նո­րա­գույն սպա­ռա­զի­նու­թյուն ստա­ցող Ի­րա­նը մի՞­թե այն եր­կիրն է, ո­րը պատ­րաստ չէ ար­ժա­նի հա­կա­հար­ված տա­լու և՛ Իս­րա­յե­լին, և՛ ԱՄՆ-ին։
Իսկ ԻՀՊԿ օ­դա­տիե­զե­րա­կան ու­ժե­րի տիե­զե­րա­կան ստո­րա­բա­ժան­ման հրա­մա­նա­տար, բրի­գա­դա­յին գե­նե­րալ Ա­լի Ջա­ֆա­րա­բա­դին մա­յի­սի 11-ին հայ­տա­րա­րել է, որ կոր­պու­սը նա­խա­տե­սում է հա­սա­րա­կա­ծա­յին գեոս­տա­ցիո­նար ու­ղեծ­րով՝ 36 հազ. կմ բարձ­րու­թյամբ ռազ­մա­կան ար­բա­նյակ­նե­րի ար­ձա­կում։ Նա ա­սել է, որ այդ ու­ղեծ­րով ար­բա­նյա­կը շատ կարևոր է, քա­նի որ հե­ռուս­տա­հա­ղոր­դակ­ցա­կան և հե­ռուս­տա­տե­սա­յին ար­բա­նյակ­նե­րը տե­ղա­բաշխ­ված են այդ ու­ղեծ­րում, այդ ար­բա­նյա­կի ար­ձա­կու­մը շա­հա­վետ կլի­նի նաև երկ­րի տն­տե­սու­թյան հա­մար, ինչ­պես նաև կպաշտ­պա­նի Ի­րա­նի տիե­զե­րա­կան ակ­տիվ­նե­րը։ Իսկ ապ­րի­լին Ի­րանն ար­դեն «Նոոր» ար­բա­նյակ էր ար­ձա­կել տիե­զերք։
Ան­գամ գե­նե­րալ­ներ Հեյ­դա­րիի և Ջա­ֆա­րա­բա­դիի հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րը բա­վա­րար են հաս­կա­նա­լու հա­մար մի պարզ ճշ­մար­տու­թյուն, որ զեն­քի ու զի­նամ­թեր­քի ար­տադ­րու­թյան մեջ Ի­րա­նը վա­ղուց ինք­նա­բավ է, ա­վե­լին, Ի­րանն ար­դեն 10 տա­րի տիե­զե­րա­կան տե­րու­թյուն է, սե­փա­կան տիե­զե­րա­կա­յան­ներ ու­նի և այլն։ Իսկ այն, ին­չը դեռ ի վի­ճա­կի չէ ար­տադ­րե­լու, գնում է Ռու­սաս­տա­նից, ո­րը ՄԱԿ ԱԽ-ի շր­ջա­նակ­նե­րում Չի­նաս­տա­նի հետ ակն­հայ­տո­րեն հան­դես կգա ԱՄՆ-ի սադ­րան­քի դեմ։ Օ­րի­նակ, ե­թե ա­ռաջ Ի­րա­նը չէր հեր­քում, բայց և չէր հաս­տա­տում, որ ՌԴ-ի հետ ռազ­մա­տեխ­նի­կա­կան հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան գծով բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի օ­րա­կար­գում կան Ռու­սաս­տա­նից, օ­րի­նակ, C-400 ԶՀՀ-ներ, T-90 տան­կեր կամ ռու­սա­կան մար­տա­կան ա­վիա­ցիա ձեռք բե­րե­լու հար­ցեր, ա­պա հի­մա ի­րա­նա­կան աղ­բյուր­նե­րը չեն ժխ­տում, որ բա­նակ­ցու­թյուն­ներ ըն­թա­նում են, ընդ ո­րում՝ շատ հա­ջող։ Հի­շեց­նենք, որ նույ­նիսկ ան­ցյալ տա­րի Ի­րա­նը հաս­տա­տում էր, որ ՌԴ-ից կցան­կա­նար ձեռք բե­րել 5 մլրդ դո­լա­րի տեխ­նի­կա, այդ թվում, բա­ցի վե­րը նշ­վա­ծից, հց-30 հM կոր­ծա­նիչ­ներ, շԽ-130 ու­սում­նա-մար­տա­կան ինք­նա­թիռ­ներ ԾԼ-8 և ԾՌ-17 ուղ­ղա­թիռ­ներ, Խ-300կ «Բաս­տիոն»-կ ա­ռափ­նյա շար­ժա­կան հր­թի­ռա­յին հա­մա­լիր­ներ, ո­րոնք զին­ված են գեր­ձայ­նա­յին հա­կա­նա­վա­յին «շւՏվՑ» հր­թի­ռով, վերջ­րյա ֆրե­գատ­ներ, դի­զել-է­լեկտ­րա­կան սու­զա­նա­վեր և այլն։ Հաս­կա­նա­լի է, որ Ի­րա­նը և ՌԴ-ն սպա­սում են 2020 թ. հոկ­տեմ­բե­րին, երբ ու­ժը կկորց­նի 2010 թ. ՄԱԿ ԱԽ-ի ըն­դու­նած՝ Ի­րա­նին զենք մա­տա­կա­րա­րե­լու ար­գել­քը։
Ի­րանն ինք­նավս­տահ է, և դա երևում է Ի­րա­նի ԶՈՒ շտա­բի պետ, գե­նե­րալ-մա­յոր Հո­սեյն Բա­կե­րիի և Ի­րա­նի ԱԳՆ-ի մա­մու­լի քար­տու­ղար Աբ­բաս Մու­սա­վիի հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րից։ Գե­նե­րալ Բա­կե­րին, մա­յի­սի 9-ին Թեհ­րա­նում ե­լույթ ու­նե­նա­լով զին­վո­րա­կան հա­վա­քույ­թում, ա­սել է, որ ԻՀՊԿ-ի կող­մից Ի­րա­նի պատ­մու­թյան մեջ ա­ռա­ջին բազ­ման­պա­տակ ռազ­մա­կան ար­բա­նյա­կի դուրս­բե­րումն ու­ղե­ծիր, հու­սա­լի գի­տա­կան ու տեխ­նի­կա­կան ա­ջակ­ցու­թյամբ, խե­լա­միտ պլա­նա­վոր­ման ակ­նա­ռու օ­րի­նակ է։ Նոր կո­րո­նա­վի­րու­սի հայ­տն­վե­լու ֆո­նին «Նոոր» ար­բա­նյա­կի ար­ձա­կու­մը ցույց է տա­լիս, որ թեև Ի­րա­նի ԶՈՒ-ն ո­րո­շա­կի դեր է խա­ղում Covid-19-ի դեմ պայ­քա­րում, բայց չի ան­տե­սել երկ­րի հզո­րու­թյան բարձ­րաց­ման ռազ­մա­վա­րու­թյու­նը։ Չէ՞ որ իր բե­ռը հա­ջո­ղու­թյամբ տիե­զերք հասց­րած հր­թի­ռը նաև երկ­րում ա­ռա­ջին ե­ռաս­տի­ճան կրող հր­թիռն է։ Իսկ պա­րոն Մու­սա­վին մա­յի­սի 10-ի ճե­պազ­րույ­ցում հեր­թա­կան ան­գամ ըն­դգ­ծել է. «Միայն Սի­րիա­յի ժո­ղո­վուրդն է ո­րո­շե­լու իր ա­պա­գան, կա­ռա­վա­րու­թյան տիպն ու կա­ռա­վա­րիչ­նե­րին։ Ի­րա­նը միշտ ա­ջակ­ցել է Սի­րիա­յի կա­ռա­վա­րու­թյանն ու ժո­ղովր­դին ա­հա­բեկ­չու­թյան դեմ պայ­քա­րում և դա շա­րու­նակ­վե­լու է հե­տա­գա­յում»։ Մո­սա­վիի ա­սա­ծը կապ­ված է այն բա­նի հետ, որ ԱՄՆ-ում և Թուր­քիա­յում հան­կար­ծա­կի տե­ղե­կատ­վա­կան-քա­րոզ­չա­կան ա­լիք է ծա­վալ­վել այն թե­մա­յով, թե իբր Վա­շինգ­տոնն ու Ան­կա­րան Սի­րիա­յի հար­ցով Ռու­սաս­տա­նի հետ «պայ­մա­նա­վոր­վում են» «Ա­սա­դին հանձ­նե­լու» պայ­ման­նե­րի մա­սին։ Ինչ­պես տես­նում ենք, Թեհ­րա­նը վա­ղօ­րոք զգու­շաց­րել է բո­լո­րին՝ ոչ ոք չի կա­րող ան­տե­սել Սի­րիա­յում Ի­րա­նի շա­հե­րը, ո­րոն­ցից մեկն էլ հա­վա­տա­կից­նե­րին և, բնա­կա­նա­բար, նա­խա­գահ Բա­շար Ա­սա­դին ա­ջակ­ցելն է։
Այդ­պի­սի «են­թադ­րու­թյուն­նե­րի» պա­տաս­խա­նը մա­յի­սի 14-ին տվել է Ի­րա­նի ու Սի­րիա­յի հա­վա­տա­րիմ դաշ­նա­կի­ցը՝ լի­բա­նա­նյան «Հզ­բո­լահ» կու­սակ­ցու­թյան ղե­կա­վար, շեյխ Սե­յեդ Հա­սան Նաս­րա­լա­հը։ Լի­բա­նա­նյան «Ալ Մա­նար» հե­ռուս­տաա­լի­քի ու­ղիղ ե­թե­րում նա պատ­մել է 1996 թ. Լի­բա­նա­նում իս­րա­յե­լա­կան ագ­րե­սիա­յի ժա­մա­նակ զոհ­ված զո­րա­պետ Մուս­տա­ֆա Բադ­րե­դի­նի հետ շփ­ման և 2011 թ. սի­րիա­կան պա­տե­րազ­մի փոր­ձի մա­սին. «Սի­րիա­յում պա­տե­րազ­մի պատ­ճա­ռը կապ ու­նի ոչ թե Դա­մաս­կո­սի վար­չա­կար­գի, այլ ԱՄՆ-ի վե­րահս­կո­ղու­թյան տա­կից դուրս գա­լու հետ։ Մենք գի­տեինք, որ սի­րիա­կան պա­տե­րազ­մին «Հզ­բո­լա­հի» մաս­նակ­ցու­թյու­նը բա­ցա­սա­կան հետևանք­ներ կու­նե­նա, բայց միա­ժա­մա­նակ գի­տեինք, որ պար­տա­վոր ենք պաշտ­պա­նե­լու Սի­րիան ու Պա­ղես­տի­նը ԱՄՆ-ի պլան­նե­րից։ Սի­րիան հաղ­թող դուրս ե­կավ այդ պա­տե­րազ­մում։ Գե­րիշ­խող պե­տու­թյուն­նե­րը շա­րու­նա­կում են քա­ղա­քա­կան ճն­շում գոր­ծադ­րել, հո­գե­բա­նա­կան պա­տե­րազմ վա­րել և պատ­ժա­մի­ջոց­ներ կի­րա­ռել Սի­րիա­յի նկատ­մամբ նրա ռազ­մա­կան հաղ­թա­նա­կից հե­տո։ Սի­րիա­յի պատ­ճա­ռով Ռու­սաս­տա­նի և Ի­րա­նի հա­կա­մար­տու­թյան մա­սին լու­րե­րը Սի­րիա­յի և նրա դաշ­նա­կից­նե­րի դեմ հո­գե­բա­նա­կան պա­տե­րազ­մի մի մասն են։ Բնա­կան է, որ դաշ­նա­կից­նե­րի գնա­հա­տա­կան­նե­րը կա­րող են տար­բեր լի­նել, բայց նրանց միջև հա­կա­մար­տու­թյուն չկա»։
Այ­նու­հետև նա ա­սել է. «Իս­րա­յե­լի վար­չա­կազ­մը տագ­նա­պում է Սի­րիա­յից, ո­րով­հետև իս­րա­յե­լա­կան պաշ­տո­նյա­նե­րը հա­մա­րում են, որ Սի­րիան վտանգ է ներ­կա­յաց­նում սիո­նիս­տա­կան պե­տու­թյան հա­մար»։ Շեյխ Նաս­րա­լահն Իս­րա­յե­լի պաշտ­պա­նու­թյան նա­խա­րա­րին «ա­պուշ» է ան­վա­նել նրա այն ար­տա­հայ­տու­թյուն­նե­րի հա­մար, ո­րոնք նա ա­րել է Սի­րիա­յից մինչև 2020 թ. վեր­ջը Ի­րա­նի են­թադ­րյալ հե­ռա­նա­լու առ­թիվ. «Սի­րիա­յում «Հզ­բո­լա­հի» մար­տիկ­նե­րի թվի կր­ճա­տու­մը կապ­ված է այն­տեղ հաղ­թա­նա­կի հետ, ոչ թե Ի­րա­նին ու «Հզ­բո­լա­հին» սիո­նիս­տա­կան պաշ­տո­նյա­նե­րի հասց­րած կո­րուստ­նե­րի։ Իս­րա­յել­ցի­նե­րը պետք է ի­մա­նան, որ ի­րենց պաշ­տո­նյա­նե­րը ստում են, իսկ հրա­մա­նա­տար­նե­րը կա­րող են այն­պի­սի ա­պու­շու­թյուն ա­նել, ո­րը կա­րող է տա­րա­ծաշր­ջա­նում հա­մընդ­հա­նուր պա­տե­րազմ ա­ռա­ջաց­նել»։ Նաս­րա­լա­հը Սի­րիա­յի հետ կա­պե­րը վե­րա­կանգ­նե­լու կոչ է ա­րել. «Սի­րիան մեր դար­պասն է ա­րա­բա­կան մյուս եր­կր­նե­րի հա­մար։ Լի­բա­նան­ցի­նե­րի թիվ մեկ խն­դի­րը ֆի­նան­սատն­տե­սա­կան ի­րա­վի­ճակն է։ Սի­րիա­յի հետ կա­պե­րի վե­րա­կանգ­նու­մը միակ մի­ջոցն է լու­ծե­լու հիմ­նա­կան խն­դիր­նե­րը, այդ թվում՝ տն­տե­սա­կան։ Լի­բա­նա­նի և Սի­րիա­յի միջև մաք­սա­նեն­գու­թյու­նը հիմ­նա­կան խն­դիր­նե­րից մեկն է, որն անհ­նար է լու­ծել ա­ռանց սի­րիա­կան պե­տու­թյան հետ հա­մա­տեղ ջան­քե­րի։ Նրանց հա­մար, ով­քեր լի­բա­նա­նա-սի­րիա­կան սահ­մա­նի եր­կայն­քով ՄԱԿ-ի զոր­քեր տե­ղա­կա­յե­լու կո­չեր են ա­նում, դա 2006 թ. հու­լի­սյան պա­տե­րազ­մի գլ­խա­վոր նպա­տակ­նե­րից մեկն է։ Սի­րիա­յում հրա­մա­նա­տար Բադ­րե­դի­նի նա­հա­տակ­ման չոր­րորդ տա­րե­լի­ցին ես Դա­մաս­կո­սի հետ կա­պե­րը վե­րա­կանգ­նե­լու կոչ եմ ա­նում հա­նուն Լի­բա­նա­նի»։
Ինչ­պես տես­նում ենք, շեյխ Նաս­րա­լա­հի բո­լոր հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րը հաս­ցեագր­ված են նրանց, ով­քեր կաս­կա­ծի տակ են դնում սի­րիա­կան պա­տե­րազ­մի ել­քը և փոր­ձում են վի­ժեց­նել Ի­րա­նի և ՌԴ-ի հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյու­նը ողջ Մեր­ձա­վոր Արևել­քում, ո­րը խիստ մոտ է Հա­յաս­տա­նին։ Բայց նույ­նիսկ հի­շե­լով, որ Ի­րա­նի և Ռու­սաս­տա­նի կող­քին է նաև Չի­նաս­տա­նը, ընդ ո­րում, նույ­նիսկ Վե­նե­սուե­լա­յում, ի­րա­վի­ճա­կը չա­փա­զանց բարդ ու բազ­մա­շերտ է։ Ողջ շա­րադ­րանքն ստի­պում է մտա­ծել. ԱՄՆ-ը և Իս­րա­յե­լը, նրանց հե­տա­խու­զու­թյուն­նե­րը մեկ ան­գամ էլ սխալ­վե­ցին ինչ­պես զեն­քի ար­գել­քը եր­կա­րաձ­գե­լու, այն­պես էլ Սի­րիա­յի հար­ցե­րում, ինչ­պես զեն­քի ար­տադ­րու­թյան ո­լոր­տում Ի­րա­նի հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րի, այն­պես էլ այն հար­ցում, թե իբր «կո­րո­նա­վի­րու­սը կթու­լաց­նի Ի­րա­նը»։ Ա­վե­լին, ԱՄՆ-ը և Իս­րա­յե­լը հաշ­վի չեն առ­նում, որ նրանց գոր­ծա­կալ­նե­րը, այս կամ այն երկ­րում, ար­դեն հա­վաս­տի տե­ղե­կու­թյուն­ներ չեն մա­տա­կա­րա­րում Ա­մե­րի­կա­յի և Իս­րա­յե­լի ռազ­մա­վա­րա­կան կենտ­րոն­նե­րին Չի­նաս­տա­նի և Ռու­սաս­տա­նի մա­սին։ Եզ­րա­հան­գում­նե­րը թող­նում ենք մեր ըն­թեր­ցող­նե­րին։
Սերգեյ ՇԱՔԱՐՅԱՆՑ
Դիտվել է՝ 11797

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ