Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

«Նիկոլը պատ­մու­թ­յան մեջ մնա­լու է որ­պես պե­տա­կան հա­մա­կար­գը քան­դող մարդ»

«Նիկոլը պատ­մու­թ­յան մեջ մնա­լու է որ­պես պե­տա­կան հա­մա­կար­գը քան­դող մարդ»
10.09.2019 | 00:51

Ա­մուլ­սա­րը դար­ձել է այս իշ­խա­նու­թյան «ճի­տին պարտ­քը», չգի­տեն ինչ­պես վար­վել, ինչ ո­րո­շում ըն­դու­նել: Ե­րեկ Փա­շի­նյա­նը հայ­տա­րա­րեց, որ Ա­մուլ­սար տա­նող ճա­նա­պարհ­նե­րը պետք է ա­պաշր­ջա­փա­կել, իսկ մինչ այդ մեզ հետ զրույ­ցում ՀՀԿ խոս­նակ, ԱԺ նախ­կին փոխ­խոս­նակ

Է­ԴՈՒԱՐԴ ՇԱՐ­ՄԱ­ԶԱ­ՆՈ­ՎԸ վս­տա­հեց­րել էր, որ վաղ, թե ուշ այս իշ­խա­նու­թյու­նը հան­քը շա­հա­գոր­ծե­լու թույ­լտ­վու­թյու­նը տա­լու է:

-Ա­մուլ­սա­րը, Ստամ­բու­լյան կոն­վեն­ցիա­յի թե­մա­նե­րը մաս­նա­տում են «Իմ քայ­լը» խմ­բակ­ցու­թյու­նը։ ՔՊ-ի նիս­տերն անպ­տուղ են անց­նում, ին­չու՞ է այս­քան ա­րագ քայ­քայ­վում մեկ տա­րին նոր բո­լո­րած, ժա­մա­նա­կին 80 տո­կոս վս­տա­հու­թյուն ու­նե­ցող քա­ղա­քա­կան ու­ժը:
-Մեծ ցան­կու­թյան դեպ­քում ան­գամ դժ­վար է «իշ­խա­նա­կան մե­ծա­մաս­նու­թյուն» եզ­րույ­թը գոր­ծա­ծել, ո­րով­հետև Հա­յաս­տա­նում կա մեկ ան­ձի պաշ­տա­մունք, ինչ­պես անգ­լիա­ցի­ներն են ա­սում՝ մի դե­րա­սա­նի թատ­րոն կամ շոու: Այդ մեկ մարդն ինչ ու­զում, ա­նում է և իշ­խա­նա­կան մե­ծա­մաս­նու­թյունն էլ բու­տա­ֆո­րիա­յի, ֆա­սա­դի դեր է կա­տա­րում, ըն­դա­մե­նը կնոպ­կա սեղ­մող­ներ են: Ինչ­պես Կա­լի­գու­լան իր ձիուն դարձ­րեց սե­նա­տոր, ո­րո­շա­կի բա­ցա­ռու­թյամբ էլ, Փա­շի­նյանն իր հետ քայ­լող­նե­րին կամ ծա­փա­հա­րող­նե­րին բե­րեց խոր­հր­դա­րան: Այս խոր­հր­դա­րա­նի «Իմ քայ­լը» խմ­բակ­ցու­թյան ան­դամ­նե­րը քա­ղա­քա­կան ան­մեղ­սու­նա­կու­թյան կրող­ներ են: Չկա քա­ղա­քա­կան հա­մա­կարգ, մե­ծա­մաս­նու­թյուն խոր­հր­դա­րա­նում, կա Փա­շի­նյա­նի ցան­կու­թյուն:
-Սա­կայն մենք խոր­հր­դա­րա­նա­կան կա­ռա­վար­ման հա­մա­կարգ ու­նե­ցող եր­կիր ենք, և վար­չա­պե­տի ցան­կու­թյու­նը չպետք է ա­ռաջ­նա­յին դի­տարկ­վի, ո­րո­շողն ԱԺ մե­ծա­մաս­նու­թյունն է:
-Երբ ա­սում եմ, թե եր­կի­րը ող­բեր­գա­կան վի­ճա­կում է, նկա­տի ու­նեմ հենց այն, որ երկ­րի խոր­հր­դա­րա­նից ո­չինչ կախ­ված չէ: Փա­շի­նյա­նը մեկ ո­րո­շում է դա­տա­րան­ներ շր­ջա­փա­կել, ու իր պատ­գա­մա­վոր­նե­րը չգի­տեն ինչ­պես ար­ձա­գան­քել, Ա­մուլ­սա­րի հար­ցում մեկ շա­բա­թում 3 ան­գամ կար­ծիք փո­խեց, նրա թիմն այս ռե­ժի­մին չի կա­րող դի­մա­նալ, դրա հա­մար, շա­ռից հե­ռու, ոչ մի բան չեն ա­սում: Խոր­հր­դա­րա­նա­կան մե­ծա­մաս­նու­թյու­նից այս ըն­թաց­քում մի քա­ղա­քա­կան պա­տաս­խա­նա­տու հայ­տա­րա­րու­թյուն լսե՞լ եք: Քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը նախ և ա­ռաջ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն է, սրանք չեն հաս­կա­նում, որ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն կրե­լը քա­ղա­քա­կան գործ­չի հա­մար ա­ռաջ­նա­յին է: Նի­կոլ Փա­շի­նյանն ան­կան­խա­տե­սե­լի գոր­ծիչ է, մի շա­բաթ­վա ըն­թաց­քում Ա­մուլ­սա­րի հետ կապ­ված 7 ան­գամ տե­սա­կետ է փո­խում: Հա­մոզ­ված եմ, որ այս հար­ցում նրա վրա ճն­շու­մը մե­ծա­ցել է, և հան­քը միան­շա­նակ աշ­խա­տեց­նե­լու է: Մյուս կող­մից էլ գրան­տա­կեր կամ արևմտյան ու­ժե­րի հո­վա­նա­վո­րու­թյունն ու­նե­ցող ու­ժե­րի հետ գոր­ծար­քի է գնում, «Սաս­նա ծռեր»-ից սկ­սած մինչև իոան­նի­սյան­ներ և սա­նա­սա­րյան­ներ: Նրանց, ով­քեր բնա­պահ­պա­նա­կան դաշ­տում ակ­տիվ են, կա­շա­ռում է, 34 մլն դրամ է տա­լիս՝ Ար­ցա­խի ընտ­րու­թյուն­նե­րը դի­տար­կե­լու հա­մար: Հա­մոզ­ված եմ` Դա­վիթ Սա­նա­սա­րյա­նին «հե­տո­ղոր­մյա» է ա­նե­լու, բայց այս­տեղ այլ հարց կա: Մենք չենք մո­ռա­ցել դա­տա­խա­զու­թյան և ԱԱԾ-ի հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րը: Ընտ­րու­թյու­նը Սո­րո­սի և ու­ժա­յին կա­ռույց­նե­րի միջև այս փու­լում Փա­շի­նյա­նը հօ­գուտ սո­րո­սա­կան­նե­րի է լու­ծում, ո­րով­հետև Ա­մուլ­սա­րի հար­ցում աղմ­կող­նե­րը սո­րո­սա­կան­ներն են: Դրա հա­մար վեր­ջին­նե­րիս սի­րա­շա­հում է: «Սաս­նա ծռե­րին» էլ կան­չել, խո­սել է: Փա­շի­նյա­նը որևէ ռազ­մա­վա­րա­կան, հա­մա­կար­գա­յին լուծ­ման չի գնում: «Մու­տի­լով­չիկ» լրագ­րո­ղից, որ ի­րա­վի­ճա­կա­յին գոր­ծեր է միշտ ա­րել և «իզմ»-եր չու­նի, չի կա­րե­լի հա­մա­կար­գա­յին լու­ծում­ներ պա­հան­ջել: «Իզմ»-եր չու­նե­ցող մար­դը նման է նրան, ով հայ­տա­րա­րում է, թե կրոն չու­նի, կարևորն Աստ­վածն է, այ­սօր բուդ­դիստ եմ, վա­ղը` քրիս­տո­նյա, մյուս օ­րը՝ մու­սուլ­ման: Նրա թի­մը մեծ «դիա­պա­զոն» ու­նի՝ տրանս­գեն­դեր­նե­րի և գո­միկ­նե­րի քա­րո­զիչ Լա­րա Ա­ռա­քե­լյա­նից մինչև ա­վան­դա­պաշտ Սա­սուն Մի­քա­յե­լյան: Հի­մա այս թի­մի «իզ­մը» ո՞րն է:
-Ան­գա­ղա­փար ու ա­ռանց հա­մա­խո­հու­թյան այս թի­մը որ­քա՞ն կա­րող է մնալ իշ­խա­նու­թյան:
-Գու­ցե ի­րա­վի­ճա­կա­յին ո­րո­շա­կի հա­ջո­ղու­թյուն­ներ լի­նեն, բայց Փա­շի­նյա­նի իշ­խա­նու­թյունն ա­մե­նա­խայ­տա­ռակ ձևով է իշ­խա­նու­թյու­նից հե­ռա­նա­լու: Նա հան­րու­թյան մեջ մեծ սպա­սում­ներ է ստեղ­ծել, բայց ի­րա­վի­ճա­կը չի փոխ­վում: Գա­գիկ Խա­չատ­րյա­նի ձեր­բա­կա­լու­մը, Սա­շի­կին բռ­նե­լը էլ չեն աշ­խա­տում: Նա ու­նի մեկ «փամ­փուշտ» ՝ Սերժ Սարգ­սյա­նին ձեր­բա­կա­լել: Մենք գի­տեինք, որ սրա հա­մար քա­ղա­քա­կան ո­րո­շում կա­յաց­վել էր, այդ մա­սին հայ­տա­րա­րե­ցինք, և հան­կար­ծա­կիու­թյան գոր­ծո­նը չաշ­խա­տեց: Մենք նաև հայ­տա­րա­րել էինք, որ նույ­նիսկ այդ ճգ­նա­ժա­մա­յին ի­րա­վի­ճա­կում ՀՀԿ-ն պատ­րաստ էր աշ­խա­տե­լու, պայ­քա­րե­լու: Ցույց տվե­ցինք, որ ե­թե ու­զում ես դրա­նով մեզ վա­խեց­նել, մենք վա­խե­ցո­ղը չենք: Մի օր բռ­նե­լու էիր, մի օր էլ ու­զած-չու­զած բաց էիր թող­նե­լու: Ե­թե քեզ պես ան­հա­ջող քա­ղա­քա­կան գոր­ծի­չը նս­տել, դուրս է ե­կել, հաս­տատ Շար­մա­զա­նո­վը, Ա­շո­տյա­նը, Սերժ Սարգ­սյա­նը կնս­տեն ու դուրս կգան, ա­մեն ինչ տղա­մար­դու հա­մար է: Ե­թե դու «իզմ»-եր չու­նե­նա­լով ես պայ­քա­րում, մենք ու­նենք ու այդ «իզմ»-ե­րի հա­մար ենք պայ­քա­րում: Հի­մա Փա­շի­նյա­նի առջև եր­կու կարևոր հարց է դր­ված՝ Ա­մուլ­սա­րը և Ստամ­բու­լյան կոն­վեն­ցիան, եր­կուսն էլ ի­րա­գոր­ծե­լու է, բայց միա­սին չի կա­րող մար­սել, դրա հա­մար ստամ­բու­լյանն ա­ռայժմ հետ է գցել: Բայց այս­քան ժա­մա­նակ դուք լսե՞լ եք Փա­շի­նյա­նից մի խոսք այդ կոն­վեն­ցիա­յի դեմ, հա­կա­ռա­կը. Հա­յաս­տա­նի միակ կա­ռա­վա­րու­թյունն է, ո­րի ան­դամ­նե­րից ո­մանք բա­ցա­հայտ կողմ են խո­սել այդ կոն­վեն­ցիա­յին: Ա­ռայժմ Ա­մուլ­սա­րի շա­հա­գոր­ծու­մը թույլ կտա, բայց այդ խն­դիրն իր հա­մար տրո­յա­կան ձիու պես մի բան է լի­նե­լու: Նա իր ողջ քա­ղա­քա­կան ար­շա­վը կա­ռու­ցել է նախ­կին­նե­րի վար­կա­բեկ­ման վրա, Ե­թե Ա­մուլ­սա­րը բա­ցում է, նշա­նա­կում է, փաս­տում է՝ կո­ռուպ­ցիոն ոչ մի սկան­դալ չի ե­ղել: Ի­րեն էլ պի­տի հարց­նել. «Այ, խե­լոք վար­չա­պետ, էդ որ ավ­տոդ ծա­խում ես ու փո­ղը դրա­մով ես պա­հում բան­կում, լավ ես ա­նում, բայց ժա­մա­նա­կին մեզ մե­ղադ­րում էիր, ա­սում էիր «նի­սյա» ու­նե­ցող տա­տիկ-պա­պիկ­նե­րին օգ­նեք, բա ին­չու՞ դու չես օգ­նում»: Մեզ ա­սում էիր, թե ամ­բողջ օ­րը հար­սա­նիք­նե­րի եք, ու­տել-խմե­լու, բայց հի­մա ոնց որ դու ես ամ­բողջ օ­րը դրա­նով զբաղ­ված, թե մենք մեկ հո­գով էինք գնում, դու՝ 6: Փա­շի­նյանն ուշ, թե շուտ հն­ձե­լու է այն, ինչ ցա­նել է: Ա­մուլ­սա­րը հո­րով-մո­րով ա­նե­լուց հե­տո կանց­նի Ստամ­բու­լյան կոն­վեն­ցիա­յին, սա է նրա ծրա­գի­րը: Նիկոլը պատ­մու­թյան մեջ մնա­լու է որ­պես պե­տա­կան հա­մա­կար­գը քան­դող մարդ: Այ­սօր պե­տա­կան հա­մա­կար­գում աշ­խա­տող շատ մար­դիկ էլ փաս­տում են, որ Փա­շի­նյա­նի մի ժամ ա­վե­լի իշ­խա­նու­թյան մնա­լը սպառ­նա­լիք է պե­տու­թյան հա­մար: Ե­թե պե­տու­թյան ղե­կա­վա­րը բա­նու­գոր­ծը թո­ղած, սել­ֆի­ներ է ա­նում, տու­րիստ­նե­րի է ման տա­լիս, լայ­վեր ա­նում, ու­զում ես հաս­կա­նալ՝ այդ­քան պա­րա՞պ է: Չի կա­րող հաց տալ, տե­սա­րան­ներ է ա­պա­հո­վում, բայց ան­վերջ տե­սա­րան­նե­րով չես կա­րող ժո­ղովր­դին զբա­ղեց­նել: Տե­սա­րան­ներն ար­դեն չեն աշ­խա­տում, Փա­շի­նյա­նի վար­կա­նի­շը կտ­րուկ նվա­զել է:
-Ա­սում եք, թե քան­դում է պե­տա­կան հա­մա­կար­գը, մինչ­դեռ վեր­ջերս Փա­շի­նյա­նը խո­սեց 2014-ին պատ­րաստ­ված գաղտ­նի զե­կույ­ցի մա­սին՝ վս­տա­հեց­նե­լով` դա փաս­տում է, որ Հա­յաս­տա­նում ոչ մի ինս­տի­տուտ չի աշ­խա­տել: Սա ի՞նչ է նշա­նա­կում:
-Ես չգի­տեմ, թե դա ինչ փաս­տա­թուղթ է, հնա­րա­վոր է դա փոր­ձա­գի­տա­կան որևէ խմ­բի կազ­մած փաս­տա­թուղթ է, ո­րը վեր­ջին ճշ­մար­տու­թյու­նը չէ: Փաստն այն է, որ այ­սօր էլ Հա­յաս­տա­նը ի­ներ­ցիոն գո­յատևում է դեռ մեր ստեղ­ծած հա­մա­կար­գով: Նույ­նիսկ Փա­շի­նյա­նի իշ­խա­նու­թյան քիչ թե շատ լա­վա­գույն կադ­րե­րը մեր իշ­խա­նու­թյու­նից «ժա­ռան­գած» կադ­րերն են: Բա ե­թե մեր ժա­մա­նակ կաթ­վա­ծա­հար էին ինս­տի­տուտ­նե­րը, ին­չու՞ ես հեն­վում մեր իշ­խա­նու­թյան կադ­րե­րի վրա: Տա­րիու­կես է ար­դեն վար­չա­պետ է, բա­ցի քան­դե­լուց ոչ մի բան չի ա­րել: Կանգ­նում, ա­սում է, թե տն­տե­սու­թյու­նը թռիչ­քա­յին զար­գա­ցում է ապ­րե­լու, ա­ռա­ջին կի­սա­մյա­կում 6,8 տն­տե­սա­կան աճ է ե­ղել, իսկ մեր ժա­մա­նակ ե­ղել է 8,7: Սրա ի՞նչն է թռիչ­քա­յին, բո­լոր ցու­ցա­նիշ­նե­րով այս կա­ռա­վա­րու­թյու­նը զի­ջում է մեզ: Մեր միջ­նա­ժամ­կետ ծրագ­րե­րը նա­յեք ու ի­րե­նը: Դու ա­սել ես քիչ-քի՞չ պի­տի լավ լի­նի, ա­սել ես՝ ՀՀԿ-ն չլի­նի, շատ լավ է լի­նե­լու: Շոու­ներ է ա­նում, հե­սա մի շոու էլ Լոս Ան­ջե­լե­սում կա­նի: Նժ­դեհն ա­սում էր, թե ա­մե­նա­վատ բա­նը գի­նետ­նա­յին հայ­րե­նա­սի­րու­թյունն է: Էն որ հայ­րե­նի­քի հա­մար ոչ մի բան չեն ա­նում, ԱՄՆ-ում բա­ժակ են վերց­նում ու ա­սում, թե ա­մեն ինչ հայ­րե­նի­քի հա­մար է: Ինձ հա­մար հայ­րե­նա­սե­րը նա է, ով այս­տեղ ապ­րում է, ով իր գե­րեզ­մա­նին տեր է կանգ­նում, ով իր զա­վա­կին ծա­ռա­յու­թյան է ու­ղար­կում, ով կռիվ է տա­լիս, պայ­քա­րում է, քրտ­նում է ու այս­տեղ է մնում: Գնա­ցել եք մոսկ­վա­ներ, լո­սան­ջե­լես­ներ ու այն­տե­ղից մեզ խելք եք սո­վո­րեց­նում, թե այս­տեղ ոնց ապ­րենք:
Ինչ վե­րա­բե­րում է այդ զե­կույ­ցին, այդ տա­րի­նե­րին Հա­յաս­տա­նի վար­կա­նի­շը տար­բեր մի­ջազ­գա­յին չա­փո­րո­շիչ­նե­րով բարձ­րա­ցել է: Ճգ­նա­ժամն այն ժա­մա­նակ­վա ընդ­դի­մու­թյան մեջ է ե­ղել, որ այդ­պի­սի պո­պու­լիստ լի­դեր է ու­նե­ցել և հի­մա իշ­խա­նու­թյուն է վերց­րել: Սա միայն հայ­կա­կան երևույթ չէ: Արևմտյան հա­մա­պա­տաս­խան կենտ­րոն­նե­րը ներ­մու­ծում կամ ար­տա­հա­նում են նման հե­ղա­փո­խու­թյուն­նե­րը: Ե­թե Եվ­րո­պա­յի ա­մե­նա­մեծ երկ­րում՝ ՈՒկ­րաի­նա­յում, նման բան է լի­նում, մեզ մոտ դա ա­վե­լի հեշտ է ստաց­վում: Մենք շատ վտան­գա­վոր փու­լի մեջ ենք: Ես ընդ­հան­րա­պես հե­ղա­փո­խու­թյուն­նե­րին դեմ եմ, իմ ար­ժե­քա­յին հա­մա­կար­գով ա­վե­լի մոտ եմ նա­րոդ­նիկ­նե­րին, ո­րոնք ա­սում էին, որ պետք է մտ­նես ժո­ղովր­դի մեջ, ժո­ղովր­դին կր­թես, հե­տո փո­փո­խու­թյուն­ներ ա­նես: Իսկ Կանտն ա­սում էր. «Ժո­ղովր­դա­վա­րու­թյուն պետք է տալ այն հա­սա­րա­կու­թյուն­նե­րին, որ­տեղ կր­թու­թյան և բա­րո­յա­կա­նու­թյան մա­կար­դա­կը շատ բարձր մա­կար­դա­կի վրա է»: Ամ­բո­խի հո­գե­բա­նու­թյամբ պե­տու­թյուն չեն կա­ռու­ցում, այ­սօր դժ­բախ­տա­բար մենք ամ­բո­խի հո­գե­բա­նու­թյուն ու­նենք: Քա­ղա­քա­ցի լի­նե­լը միայն գո­ռա­լը չէ, քա­ղա­քա­ցի լի­նե­լը նախ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն է են­թադ­րում: Նի­կո­լի ա­մե­նավ­տան­գա­վոր հայ­տա­րա­րու­թյու­նը, ո­րը դե­պի քաոս է տա­նում, այն է, թե բո­լո­րը վար­չա­պետ են: Բա ե­թե 3 մլն վար­չա­պետ կա, ին­չու միայն ինքն է ուղ­ղա­թի­ռով ֆռֆ­ռում, թան­կա­նոց շո­րեր հագ­նում, այս ու այն եր­կիր տու­րիս­տա­կան այ­ցե­րով գնում, բայց մնա­ցած­նե­րը վատ են ապ­րում: Նա իր պո­պու­լիս­տա­կան հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րի գե­րին է լի­նե­լու: Բայց մեր խն­դի­րը Նի­կո­լի ան­ձը չէ, այլ երևույ­թը: Յու­րա­քան­չյուր իշ­խա­նու­թյուն իր ժո­ղովր­դի հա­յե­լին է:
-Պո­պու­լիզ­մը մի կող­մից, մյուս կող­մից էլ ա­նի­րա­զե­կու­թյունն այս իշ­խա­նու­թյան ա­մե­նա­մեծ թշ­նա­մի­ներն են: Այս խնդ­րին առ­նչ­վե­ցինք, զո­րօ­րի­նակ, երբ ԽՍՀՄ-ը փլու­զող­նե­րի շար­քում նա աշ­խար­հով մեկ հն­չեց­րեց նաև Նա­զար­բաևի ազ­գա­նու­նը։ Գո­նե լավ է` վեր­ջինս բա­վա­կա­նին բա­րե­կիրթ էր, չա­սաց` տղա ջան, գո­նե ոչ հե­ռա­վոր պատ­մու­թյու­նը սեր­տիր։ Նրա ա­նի­րա­զե­կու­թյա­նը, ա­վե­լի ճիշտ` ան­տե­ղյա­կու­թյա­նը բախ­վե­ցինք նաև օ­րերս, երբ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը, ֆեյս­բու­քյան իր է­ջում շնոր­հա­վո­րե­լով Ար­ցա­խի ան­կա­խու­թյան օ­րը, գրեց. «Այ­սօր Սո­վե­տա­կան Ադր­բե­ջա­նից Ար­ցա­խի ան­կա­խու­թյան հռ­չակ­ման օրն է»: Որ­պես պատ­մա­բան, ինչ­պե՞ս եք գնա­հա­տում նման «շնոր­հա­վո­րան­քը»:
-Խայ­տա­ռա­կու­թյուն է, որ երկ­րի վար­չա­պե­տը տե­ղյակ չէ, թե Սո­վե­տա­կան Ադր­բե­ջա­նից 1988-ի փետր­վա­րի 20-ի և հու­լի­սի 12-ի ո­րո­շում­նե­րով ան­ջատ­վել ենք: Ին­քը տե­ղյա՞կ է, որ հու­լի­սի 12-ին Ար­ցա­խը դար­ձել է ինք­նա­վար հան­րա­պե­տու­թյուն՝ Ադր­բե­ջա­նից ան­կախ, տե­ղյա՞կ է փետր­վա­րի 20-ի ո­րո­շու­մից: 1991-ին մենք ան­կա­խա­ցել ենք Խոր­հր­դա­յին Միու­թյու­նից, այ ըն­կեր: Ի՞նչ Սո­վե­տա­կան Ադր­բե­ջան:
-Մեկ տաս­նյակ խոր­հր­դա­կան և օգ­նա­կան­ներ ու­նի։ Մի՞­թե մեկն ու մե­կը չկա­րո­ղա­ցավ զգու­շաց­նել, որ պատ­մա­կան փաս­տեր է խե­ղա­թյու­րել:
-Այ­սօր Հա­յաս­տա­նում այն­պի­սի ի­րա­վի­ճակ է, որ ոչ մե­կը չի հա­մար­ձակ­վում Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի ձեռ­քը բռ­նել ու թույլ չտալ, որ նման բա­ներ ա­նի: Ինձ մոտ այն­պի­սի տպա­վո­րու­թյուն է, որ մար­դիկ ա­սում են` շա­ռից-փոր­ձան­քից հե­ռու: Նի­կո­լի մոտ նար­ցի­սիզմն ա­մե­նա­բարձր մա­կար­դա­կի վրա է: Իմ մեջ եր­բեմն այն­պի­սի տպա­վո­րու­թյուն է, որ կա­րող է մի օր ֆուտ­բո­լի խա­ղը միաց­նենք ու վա­րո­ղը լի­նի Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը: Ա­մեն տեղ ինքն է:
-Իշ­խա­նա­վո­րը, որ հայ­տա­րա­րում է, թե վատ ժա­ռան­գու­թյուն է ստա­ցել, կու­նե­նա՞ այն­քան ժա­մա­նակ, որ սել­ֆի­նե­րով ու տու­րիստ­նե­րով զբաղ­վի: Դուք լավ կի­մա­նաք, Դուք էլ եք իշ­խա­նու­թյան ե­ղել:
-Խոր­հր­դա­րա­նա­կան աշ­խա­տան­քը ժա­մա­նա­կի ա­ռու­մով հա­մա­կարգ­ված չէ, ա­ռա­վո­տյան 8-ին դուրս եմ ե­կել, գի­շե­րը 2-ին տուն եմ մտել, այդ­քան գործ ենք ու­նե­ցել, բայց սրանք խա­լի լվա­նա­լով են զբաղ­ված: Քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նում կարևորն ար­դյու­նա­վե­տու­թյունն է: Այս իշ­խա­նու­թյու­նում մե­կը վեր­ջերս հայ­տա­րա­րեց, թե թույլ չի տա, որ Ադր­բե­ջա­նը դառ­նա ՀԱՊԿ-ում դի­տորդ: Գլխ­նե­րիդ ձյուն գա, ար­դեն դրա­նի՞ց եք ու­րա­խա­նում: Ա­սեմ` ի­մա­ցե՛ք. երբ ՀԱՊԿ պատ­վի­րա­կու­թյան ղե­կա­վար էի, ՀՀ պատ­վի­րա­կու­թյան ան­դամ­նե­րով 2 ան­գամ մեր­ժել ենք մեր ռուս գոր­ծըն­կեր­նե­րի ա­ռա­ջար­կը, ա­տո­մա­յին տե­րու­թյուն հա­մար­վող Պա­կիս­տա­նի ա­ռաջ էլ վե­տո ենք դրել: Բայց եր­բեք այդ մա­սին հե­ռուս­տա­տե­սու­թյամբ գլուխ չենք գո­վա­ցել:
-Հա­յաս­տա­նի արտ­գործ­նա­խա­րարն օ­րերս խոր­հր­դա­րա­նա­կան դի­վա­նա­գի­տու­թյու­նը դրա­կան գնա­հա­տեց, Դուք ի՞նչ կար­ծիք ու­նեք:
-Ընդ­հան­րա­պես Հա­յաս­տա­նի պաշ­տո­նա­կան դի­վա­նա­գի­տու­թյան մեջ նա­խա­րարն ի՞նչ է ա­րել, որ մի հատ էլ դրա­կան գնա­հա­տա­կան է տա­լիս խոր­հր­դա­րա­նին: Չենք հեր­քում` Զոհ­րաբ Մնա­ցա­կա­նյա­նը լավ դես­պան է ե­ղել, բայց նա չի կա­րող սաս­տել, որ վար­չա­պե­տը հի­մար հայ­տա­րա­րու­թյուն­ներ չա­նի: Նա­խա­րա­րը թող կանգ­նի ու ա­սի, թե Ժնևի, Սանկտ Պե­տեր­բուր­գի, Վիեն­նա­յի պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյու­նից հրա­ժար­վելն ի՞նչ էր նշա­նա­կում, ար­դյոք Դու­շան­բեում Փա­շի­նյա­նը չըն­կա՞վ Ա­լիևի թա­կար­դը: Դուք բե­րել եք Մի­լա­նի հայ­տա­րա­րու­թյուն, որ­տեղ ինք­նո­րոշ­ման ի­րա­վուն­քի ի­րաց­ման փո­խա­րեն գր­ված է ար­դար լու­ծում: Թուր­քի հա­մար ար­դար լու­ծու­մը մի բան է, ինձ հա­մար՝ մեկ այլ: Ո՞րն է ար­դար լու­ծու­մը: Իբր ի­րա­կան դի­վա­նա­գի­տու­թյու­նը ո­րոշ ար­դյունք է գրան­ցել, հի­մա էլ խոր­հր­դա­րա­նա­կան դի­վա­նա­գի­տու­թյունն են գո­վում: 6 ամ­սում այս խոր­հր­դա­րանն ի՞նչ է ա­րել: Ո՞ր ձեռք­բեր­ման մա­սին է խոս­քը, որ Լավ­րո­վը կանգ­նեց ա­սաց` Հա­յաս­տա­նի ղե­կա­վա­րը մի բան ա­սում է, հե­տո մեկ այլ բան ա­նում: Որ Մի­քա­յել Հա­րու­թյու­նյա­նի հե­տա­խու­զու­մը չե­ղյա՞լ են հա­մա­րել, որ Միհ­րան Պո­ղո­սյա­նին չե՞ն տա­լիս, որ գա­զը թան­կաց­նե­լու՞ են: Փա­շի­նյա­նը մեզ մե­ղադ­րում էր, թե կո­ռուպ­ցիոն գոր­ծարք­նե­րի մեջ ենք ե­ղել, գազն էլ թանկ է, բա հի­մա ին­չու՞ չի է­ժա­նաց­նում: Ո­րով­հետև նա քա­ղա­քա­կան իմ­պո­տենտ է կամ էլ խա­բե­բա: Պաշ­տո­նա­պես հայ­տա­րա­րում եմ, թեև այ­սօր մենք խոր­հր­դա­րա­նում չենք, բայց մեր գոր­ծըն­կեր­նե­րը մեզ հետ ա­վե­լի շատ են կապ հաս­տա­տում, քան այս իշ­խա­նու­թյան հետ: Ներ­կա­յիս իշ­խա­նու­թյու­նը քա­նի՞ օ­տար եր­կր­նե­րի պատ­գա­մա­վոր է բե­րել Ար­ցախ, միայն ես 4 երկ­րի պատ­գա­մա­վոր եմ բե­րել:
-Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը իր հար­ցազ­րույց­նե­րից մե­կում նշեց, որ այ­սօր Ար­ցա­խի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի հետ ո­րո­շա­կի խն­դիր­ներ կան, ո­րոնք ընտ­րու­թյուն­նե­րից հե­տո կհարթ­վեն: Երևի սպա­սում են հարթ­վեն, հե­տո՞ բե­րեն:
-Երկ­րոր­դեմ` Փա­շի­նյա­նը ե­կել է քան­դե­լու մեր բո­լոր ինս­տի­տուտ­նե­րը: Ին­չու՞ մեր արտ­գործ­նա­խա­րա­րը չի կանգ­նում ու ա­սում, որ ե­թե Ար­ցա­խի նա­խորդ ընտ­րու­թյուն­նե­րի ժո­ղովր­դա­վար լի­նե­լը կաս­կա­ծի տակ ես դնում, նշա­նա­կում է ա­նում ես այն, ինչ Ադր­բե­ջա­նը: 25 տա­րի է մի­ջազ­գա­յին հար­թակ­նե­րում պայ­քա­րել ենք ու ա­սել, որ Ար­ցախն ի տար­բե­րու­թյուն Ադր­բե­ջա­նի ժո­ղովր­դա­վար պե­տու­թյուն է, դր­սից պատ­գա­մա­վոր­ներ ենք բե­րել, ով­քեր փաս­տել են այդ ի­րո­ղու­թու­նը: Հի­մա այդ ողջ գոր­ծըն­թա­ցը վար­կա­բե­կու՞մ եք: Ար­ցա­խում գո­ռում ես` միա­ցում ու ա­սում. «Ար­ցա­խը Հա­յաս­տան է ու վերջ», հե­տո ... հետ ես կանգ­նում խոս­քե­րիցդ... Ռու­սաս­տանն էլ Մա­րիա Զա­խա­րո­վա­յի դեմ­քով ապ­տա­կում է` հայ­տա­րա­րե­լով, թե դա ներ­քին օգ­տա­գործ­ման հա­մար էր աս­ված:
-Նա­խօ­րեին «Սաս­նա ծռե­րի» ան­դամ­նե­րը հան­դի­պե­ցին Փա­շի­նյա­նի հետ և հայ­տա­րա­րե­ցին, որ ռևան­շիստ­նե­րին թույլ չեն տա վե­րա­դառ­նալ: Դուք ինչ­պե՞ս եք հաս­կա­նում «Սաս­նա ծռե­րից» հն­չող նման սպառ­նա­լի­քը:
-Դժ­բախ­տա­բար Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի դեմ­քով ռևան­շիստ­ներտն են ե­կել իշ­խա­նու­թյան, ի­մա` Լևոն Տեր-Պետ­րո­սյա­նի և, այս­պես ա­սած, խա­ղա­ղու­թյան կու­սակ­ցու­թյան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը: 2018-ին մերժ­վել է ոչ թե Սերժ Սարգ­սյա­նը, այլ Վազ­գեն Սարգ­սյա­նի, Սերժ Սարգ­սյա­նի, Ռո­բերտ Քո­չա­րյա­նի տե­սա­կե­տը Ար­ցա­խի հար­ցում: Քիր­վա­յու­թյուն, տա­րածք­նե­րի զի­ջում քա­րո­զող­նե­րը ե­կան իշ­խա­նու­թյան, ու այ­սօր Նի­կո­լը դա հա­ջո­ղու­թյամբ ա­նում է: Հայ­րե­նա­սի­րու­թյու­նը ստա­հակ­նե­րի վեր­ջին հան­գր­վանն է: «Սաս­նա ծռե­րի» հետ հան­դի­պե­լով Նի­կոլն ու­զում է ցույց տալ, որ իր կող­քին միայն սո­րո­սա­կան­նե­րը չեն, այլ ու­ժեղ, խփող տղերք: Բայց ով ու­զում է լի­նի, մենք նրան­ցից չենք վա­խե­նում: Մենք մեր երկ­րում քա­ղա­քա­ցիա­կան բա­խում­ներ թույլ չենք տա: Հա­յաս­տա­նում ցան­կա­ցած քա­ղա­քա­ցիա­կան բա­խում Հա­յաս­տա­նի կոր­ծան­մա­նը կհան­գեց­նի: Մենք չգ­նա­ցինք բախ­ման, ու դու իշ­խա­նու­թյան ե­կար մի պատ­ճա­ռով, որ չցան­կա­ցանք բա­խում լի­նի: Հի­մա կող­քիդ 7 «Սաս­նա ծռեր» էլ լի­նեն, բա­խում թույլ չենք տա­լու: Բայց ե­թե քեզ թվում է, որ կող­քիդ եր­կու ա­հա­բե­կիչ պա­հե­ցիր ու մեզ դրա­նով կա­րող ես վա­խեց­նել, թյու­րի­մա­ցու­թյան մեջ ես: Իսկ «Սաս­նա ծռե­րին» մի քա­նի հարց ու­նեմ. երբ ԱՄՆ դես­պա­նը՝ Միլ­զը, հայ­տա­րա­րեց , թե խա­ղա­ղու­թյուն տա­րածք­նե­րի դի­մաց, 800 հեկ­տա­րը հետ բե­րող տղերք եք, ին­չու՞ «Սաս­նա ծռե­րով» չար­ձա­գան­քե­ցիք: Երբ Բոլ­թո­նը ե­կավ Հա­յաս­տան ու ա­սաց, թե ժո­ղո­վուր­դը իր պատ­մա­կան կա­ղա­պար­նե­րից պի­տի ա­զատ­վի, ո­րի մեջ մտ­նում էին ցե­ղաս­պա­նու­թյու­նը և մեր ըն­կա­լու­մը Ար­ցա­խի հար­ցում, ին­չու՞ ծպ­տուն չհա­նե­ցիք: Դուք ի­րա­կա­նում 5-րդ շա­րա­սյուն եք ե­ղել: Հի­մա մեր խն­դի­րը ռևան­շիստ­նե­րին օ­րեն­քով սահ­ման­ված կար­գով պատ­մու­թյան աղ­բա­նոց ճա­նա­պար­հելն է:
Զրույ­ցը՝
Ռու­զան ԽԱ­ՉԱՏ­ՐՅԱ­ՆԻ

Դիտվել է՝ 6669

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ