Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

«Պիե­սը հենց մտ­նում է թատ­րոն, նոր գույն է ստա­նում»

«Պիե­սը հենց մտ­նում է թատ­րոն, նոր գույն է ստա­նում»
09.06.2020 | 01:08

Երի­տա­սարդ դրա­մա­տուրգ ԱՐ­ՇԱԿ ՍԵ­ՄԻՐՋ­ՅԱ­ՆԻ հետ զրու­ցի ա­ռի­թը նրա «Դու էիր պա­կաս» պիես­նե­րի ա­ռա­ջին ժո­ղո­վա­ծուն է։ Գիր­քը լույս է ըն­ծա­յել «Է­դիթ պրինտ» հրա­տա­րակ­չու­թ­յու­նը։

-Ժո­ղո­վա­ծուն ի՞նչ սկզ­բուն­քով եք կազ­մել, բե­մադր­ված պիես­ներ տեղ գտե՞լ են այս գր­քում։
-Ընտ­րել եմ զուտ ժա­մա­նա­կա­յին ա­ռու­մով։ Այս գր­քում տեղ են գտել իմ ա­ռա­ջին շր­ջա­նի (2011, 2012, 2013) պիես­նե­րը, բա­ցա­ռու­թյամբ՝ «Դար­պաս­նե­րը բաց­վում են» պիե­սի, որ գր­վել է 2017-ին։ Բե­մադր­ված են «Դու էիր պա­կաս» և «Դար­պաս­նե­րը բաց­վում են» պիես­նե­րը։ Բե­մադր­ված մյուս աշ­խա­տանք­ներս հրա­տա­րակ­վե­լու են հա­ջորդ ժո­ղո­վա­ծուում։ ՈՒ­զում էի ըն­թեր­ցո­ղը մեկ գր­քում ծա­նո­թա­նա և՛ բե­մադր­ված, և՛ դեռևս չբե­մադր­ված, նաև չտ­պագր­ված գոր­ծե­րին։ Ա­ռա­ջին շր­ջա­նի գոր­ծերս մեր ժա­մա­նակ­նե­րի մա­սին են։ Կա­րե­լի է ա­սել՝ փոր­ձա­րա­րա­կան գոր­ծեր են, տես­նենք, թե ինչ ար­ձա­գանք կգտ­նեն։ Շնոր­հան­դե­սը հայտ­նի պատ­ճառ­նե­րով հե­տաձգ­վեց, հու­սանք, որ ա­մեն ինչ լավ կլի­նի ու ա­ռա­ջի­կա­յում այն կկա­յա­նա։ Շնոր­հան­դե­սի վայրն ար­դեն ո­րոշ­ված է և հա­մա­ձայ­նեց­ված՝ Հա­կոբ Պա­րո­նյա­նի ան­վան ե­րաժշ­տա­կան կո­մե­դիա­յի պե­տա­կան թատ­րո­նի ճե­մաս­րահ։ Ի դեպ, գիրքն ար­դեն առ­կա է «Բու­կի­նիստ» գրա­խա­նու­թում։
-Երկ­րորդ գիր­քը, որ­քան հաս­կա­ցա, ուր­վագծ­վել է, գու­ցե ար­դեն պատ­րա՞ստ է։
-Այս պա­հին 15 պիես ու­նեմ, այս գր­քում ընդգրկված է 5-ը, հա­ջոր­դում կընդ­գր­կեմ նույն­քան գործ։ Ա­վե­լի հե­տաքր­քիր է, երբ բազ­մա­կետ ես թող­նում, միան­գա­մից բո­լոր գոր­ծե­րը չես ներ­կա­յաց­նում։ Հա­վա­նա­բար երկ­րորդ գիրքս կվեր­նագ­րեմ «Թան­կար­ժեք դիակ»։ Նույ­նա­նուն պիեսս և՛ աղ­մուկ է բարձ­րաց­րել, և հա­ջո­ղու­թյուն գրան­ցել։ Բե­մադր­վել է Վա­նա­ձո­րի Հով­հան­նես Ա­բե­լյա­նի ան­վան պե­տա­կան դրա­մա­տի­կա­կան թատ­րո­նում, թարգ­ման­վել է ռու­սե­րեն, հրա­տա­րակ­վել Մոսկ­վա­յում։
-Ձեր պիես­ներն ու­նե՞ն կոնկ­րետ ուղղ­վա­ծու­թյուն, թե­մա­տիկ ընդ­հա­նուր գիծ։
-Կոնկ­րետ ուղղ­վա­ծու­թյուն՝ ոչ, բայց դրա­մա­տուր­գը պետք է ձե­ռա­գիր ու­նե­նա։ Տար­բեր մաս­նա­գետ­նե­րի, նաև ըն­թեր­ցո­ղի կար­ծիքն եմ ա­սում, որ ե­թե չի­մա­նան՝ ով է հե­ղի­նա­կը, գոր­ծե­րը կար­դա­լով, զուտ ո­ճից, երկ­խո­սու­թյուն­նե­րից, ան­գամ սյու­ժեից կա­րող են կռա­հել հե­ղի­նա­կին։ Դա ինձ ու­րա­խաց­նում է։
-ՈՒ­նե՞ք գոր­ծեր, որ զուտ ըն­թեր­ցե­լու հա­մար են, ո՛չ բե­մադ­րե­լու։
-Դրա­մա­տուր­գիան գրա­կա­նու­թյան միակ ժանրն է, ո­րը նե­րա­ռում է և՛ գրա­կա­նու­թյուն, և՛ թատ­րոն։ Պիե­սը մի նր­բու­թյուն ու­նի, գր­վում է՝ հենց բե­մադր­վե­լու հա­մար, կար­ծում եմ, չի կա­րող լի­նել զուտ ըն­թեր­ցա­նու­թյան հա­մար։ Այլ հարց է, որ ո­րոշ գոր­ծեր դեռ չեն բե­մադր­վել, հնա­րա­վոր է՝ չբե­մադր­վեն էլ, բայց ըստ իս, բո­լորն էլ խա­ղար­կա­յին են։ Դա­վիթ Մու­րա­դյա­նը գր­քիս նա­խա­բա­նում հենց այդ մա­սին է ա­սում, որ այս պիես­նե­րը դե­րա­սա­նին տա­լիս են խա­ղա­նյութ։ Սա ա­ռաջ­նա­հերթ է պիե­սի հա­մար։
-Ա­սում են՝ պիե­սը պետք է գր­վի թատ­րո­նում։ Թատ­րո­նի հետ նման ան­մի­ջա­կան-կեն­դա­նի կապ ու­նե­ցե՞լ եք։
-Իմ դեպ­քում այդ­պես չի ե­ղել, որ ի սկզ­բա­նե ստեղծ­վի թատ­րո­նում, բայց երբ «Դու էիր պա­կաս» պիեսս բե­մադր­վեց Պա­րո­նյան թատ­րո­նում (2018), ու­նե­ցա այդ փոր­ձա­ռու­թյու­նը։ Հե­ղի­նա­կը պիե­սը գրում է տա­նը՝ իր հա­մար, ու որ­քան էլ լավ պատ­կե­րաց­նի բե­մը, խա­ղը, երբ պիե­սը մտ­նում է թատ­րոն, ու սկս­վում են բե­մադ­րա­կան աշ­խա­տանք­նե­րը, շատ բա­ներ ու­րիշ տե­սան­կյու­նից ես տես­նում։ Հարցն այն չէ, որ գր­վա­ծը վատն է կամ սխալ, ոչ, պիե­սը հենց մտ­նում է թատ­րոն, նոր գույն է ստա­նում։ «Դու էիր պա­կա­սը» բե­մադր­վե­լիս մոտ 70 տո­կո­սով փոխ­վեց։ Իմ սի­րե­լի Վար­պե­տը՝ Եր­վանդ Ղա­զան­չյա­նը, կար­դաց, հա­վա­նեց, ու նրա ա­ռա­ջար­կով՝ հար­բե­ցող տղա­մար­դը դար­ձավ կր­կե­սի ծաղ­րա­ծու, ան­բա­րո կյան­քով ապ­րող ե­րի­տա­սար­դը՝ կիրթ ու շփոթ­մուն­քի զոհ դար­ձած անձ։ Այ­սինքն, մաք­րեց պիեսն ու խոր­հուրդ տվեց որ­քան հնա­րա­վոր է կեն­ցա­ղա­յին կեղ­տից զերծ մնալ։ Ա­սաց՝ կեր­պար­նե­րը թե­րի, ծի­ծա­ղե­լի վի­ճա­կում ներ­կա­յաց­րու, բայց ինչ­քան մա­քուր ներ­կա­յաց­նես, այն­քան ծի­ծաղն ա­ռողջ ու մա­քուր կլի­նի, իսկ կեղ­տի վրա ծի­ծա­ղե­լը կրկ­նա­կի կեղտ է բե­րում։
-Գր­քում տեղ գտե՞լ է այդ պիե­սի նախ­նա­կան տար­բե­րա­կը։
-Ոչ, միայն մշակ­ված տար­բե­րա­կը, ո­րով­հետև երբ հա­մե­մա­տե­ցի եր­կու տար­բե­րակ­նե­րը, տե­սա, որ, մեծ հաշ­վով, ո­չինչ չի փոխ­վում, նույն կեր­պար­ներն են, նույն ի­րա­վի­ճակ­նե­րը, պար­զա­պես, ինչ­պես ար­դեն ա­սա­ցի, գույնն է փոխ­վել և ա­վե­լի մա­քուր հոտ է գա­լիս պիե­սից։
-Տա­րա­ձայ­նու­թյուն­ներ չե՞ն ե­ղել։ Ռե­ժի­սո­րը, ի վեր­ջո, կա­րող է գլ­խի­վայր փո­խել գոր­ծը, և ռե­ժի­սո­րի մո­տե­ցումն ու մեկ­նա­բա­նու­թյու­նը միշտ չէ, որ հե­ղի­նա­կի սր­տով են լի­նում։
-Բուռն վեճ չի ե­ղել ոչ մի թատ­րո­նում, փոր­ձում ենք մեկ­տե­ղել և՛ իմ, և՛ բե­մադ­րի­չի, և՛ գե­ղար­վես­տա­կան ղե­կա­վա­րի կար­ծիք­նե­րը։ Շատ ան­գամ ես զի­ջում եմ, երբ զգում եմ՝ կար­ծիք­նե­րի բազ­մա­զա­նու­թյու­նը բխում է պիե­սի շա­հե­րից։ Ի­հար­կե, ե­թե զգամ, որ ու­զում են կոտ­րել պիե­սը, տա­կը ո­չինչ չթող­նել, որ ես դահ­լի­ճից նա­յեմ ու ա­սեմ՝ ո՛չ սյու­ժեն է ի­մը, ո՛չ կեր­պար­նե­րը, ո՛չ էլ ի­րա­վի­ճակ­նե­րը, չեմ հա­մա­ձայ­նի փո­փո­խու­թյուն­նե­րին։ Բայց ռե­ժի­սո­րա­կան գույ­նե­րին չեմ մի­ջամ­տում։ Ես ար­դեն իմ գույ­նը տվել եմ, ես տե­սել եմ մա­նու­շա­կա­գույ­նը, բե­մադ­րի­չը՝ գա­զա­րա­գույ­նը, կարևո­րը ին­քը դուրս չի գա­լիս իմ թե­մա­յից, շեշ­տադ­րում­նե­րից, գա­ղա­փա­րից, գերխ­նդ­րից։ Սրանք շատ կարևոր բա­ներ են։
-Ա­սում են՝ պիե­սը, ի տար­բե­րու­թյուն գրա­կա­նու­թյան մյուս ժան­րե­րի, պետք է սո­վո­րել գրել։ Հա­մա­մի՞տ եք։
-Ե­թե հե­ղի­նա­կը պատմ­վածք է գրում, ու մի քիչ օժտ­ված է բնու­թյու­նից, կա­րող է մտ­քե­րը շա­րադ­րել-պատ­մել ինչ­պես ու­զում է։ Պիեսն ու­նի ո­րո­շա­կի կա­ռուց­վածք, նր­բու­թյուն­ներ։ Ի­զուր չեն ա­սում՝ դրա­մա­տուր­գը ե­թե դե­րա­սան չլի­նի, գո­նե պի­տի խա­ղա­ցած լի­նի բե­մում, որ զգա բե­մի շուն­չը։ Դրա­մա­տուր­գը, պիե­սը գրե­լիս, պի­տի հաշ­վի առ­նի, որ գրում է բե­մի հա­մար ու, այս­պես ա­սած, չա­փագ­րի։ Ինչ­պե՞ս է ճար­տարա­պե­տը, մի գործ ձեռ­նար­կե­լիս, նա­խագ­ծում, չա­փագ­րում, որ ստա­նա գե­ղե­ցիկ կա­ռույց, նույնն էլ պիե­սի դեպ­քում է։ Ինձ ա­սում են՝ քո պիես­նե­րը լավ ես «կա­րում», այ­սինքն, ես կա­րում եմ՝ հար­մա­րեց­նում բե­մի հա­մար։ Պիե­սը պետք է ոչ թե պատ­մի, այլ ցույց տա։ Սրա­նում է պիե­սի ա­ռանձ­նա­հատ­կու­թյու­նը, բայց, ի­հար­կե, միևնույն ժա­մա­նակ այն գրա­կան ժանր է հա­մար­վում։ Բայց «սո­վո­րել» աս­վա­ծին մի քիչ հա­մա­ձայն չեմ։ Պի­տի դրա­մա­տուր­գիա­կան հո­տա­ռու­թյուն ու­նե­նաս։ Թա­տե­րա­կան ինս­տի­տու­տում, որ­տեղ սո­վո­րում եմ նաև ես, չեն սո­վո­րեց­նում պիես գրել, սո­վո­րեց­նում են հղ­կել ար­դեն գր­ված պիե­սը։
-Գիր­քը կա­րո՞ղ է ճա­նա­պարհ հար­թել նոր բե­մադ­րու­թյուն­նե­րի հա­մար, ըն­թեր­ցո­ղին հաս­նե­լուց զատ՝ պիես­ներն ի՞նչ կյանք կու­նե­նան։
-Ինչ կյանք կու­նե­նան՝ չեմ կա­րող ա­սել, բայց, ի­հար­կե, շնոր­հան­դե­սից հե­տո ես դրանք կտ­րա­մադ­րեմ թատ­րոն­նե­րին, հնա­րա­վոր է՝ ռե­ժի­սոր­նե­րը բե­մադ­րե­լու հար­մար գոր­ծեր գտ­նեն։ Երկ­րորդ ժո­ղո­վա­ծուիս մեջ լրիվ այլ ուղղ­վա­ծու­թյան գոր­ծեր են։ Գու­ցե ե­թե ոչ ա­ռա­ջին ժո­ղո­վա­ծուն, երկ­րոր­դը գրա­վի ռե­ժի­սոր­նե­րի ու­շադ­րու­թյու­նը։ Ի դեպ, երկ­րոր­դում տեղ է գտ­նե­լու նաև «16-րդ սե­նյակ կամ գի­շե­րա­յին հար­սա­նիք» կա­տա­կեր­գու­թյունս, որն ան­ցյալ տա­րի Գր­քի երևա­նյան փա­ռա­տո­նում դրա­մա­տուր­գիա ան­վա­նա­կար­գի 1-ին մր­ցա­նա­կին ար­ժա­նա­ցավ։ Եվ ի­հար­կե՝ «Թան­կար­ժեք դիա­կը»։ Մյուս գոր­ծե­րը նո­րու­թյուն են և՛ ըն­թեր­ցո­ղի հա­մար, և՛ թա­տե­րա­կան գոր­ծիչ­նե­րի:
Զրույցը՝ Ար­մի­նե ՍԱՐԳ­ՍՅԱ­ՆԻ

Լուսանկարներ

. .
Դիտվել է՝ 8901

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ