«Պա­տե­րազ­մի դեպ­քում ես կր­կին դիր­քեր կմեկ­նեմ»

Դա­րե­ր շա­րու­նակ Հա­յոց աշ­խար­հում ծն­վել են այն­պի­սի քա­ջա­զուն­ներ, ով­քեր ա­ռանց կյան­քը խնա­յե­լու պայ­քա­րել են հայ­րե­նի­քը շե­նաց­նե­լու, բար­գա­վա­ճե­լու ու ար­տա­քին թշ­նա­մուց պաշտ­պան­վե­լու հա­մար: Մեր օ­րե­րի հե­րոս­նե­րի շար­քին է դաս­վում սիր­ված լրագ­րող, հա­ճախ դիր­քեր այ­ցե­լող, ապ­րի­լյան պա­տե­րազ­մի մաս­նա­կից և լու­սա­բա­նող լրագ­րող ԼՈՒ­ՍԻ­ՆԵ ԶԱ­ՔԱ­ՐՅԱ­ՆԸ: Նա Ար­ցա­խի այն ե­զա­կի լրագ­րող­նե­րից է, որ ա­ռանց կյան­քը խնա­յե­լու հա­ճա­խա­կի լի­նե­լով ա­ռաջ­նագ­ծում, ներ­կա­յաց­նում է այդ­տե­ղի կյան­քը, ինչ­պես նաև հան­դես գա­լիս բազ­մաբ­նույթ ու հայ­րե­նա­սի­րա­կան հոդ­ված­նե­րով ներ­կա­յաց­նե­լով Ար­ցախ աշ­խար­հի ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րը տար­բեր տե­սան­կյուն­նե­րից:

-Տա­րի­նե­րի հեռ­վից գնա­հա­տե­լով ձեր ան­ցած ճա­նա­պար­հը, ինչ­պե՞ս կներ­կա­յաց­նեք այ­սօ­րը՝ որ­տե­ղից ուր եք հա­սել:
-Այ­սօ­րը շատ կարևոր օր է բո­լո­րիս հա­մար և, ընդ­հան­րա­պես ար­ցախ­ցի հա­յը դա­րեր ի վեր կեր­տել ու ա­րա­րել է, թե­կուզ օ­տար լծի տակ, բայց միշտ պա­հել է հայ­կա­կա­նը, իսկ ար­դեն հե­տո` իր հե­րո­սա­կան սխ­րան­քով ան­կա­խու­թյուն ձեռք բե­րել:
Ար­ցա­խյան շարժ­ման, այ­նու­հետև՝ պա­տե­րազ­մի տա­րի­նե­րին հա­մալ­սա­րա­նի ու­սա­նող էի: Հի­շում եմ, թե ու­սա­նող­նե­րով ինչ­պես էինք պայ­քա­րում ա­զատ ու ան­կախ ապ­րե­լու գա­ղա­փա­րի ի­րա­կա­նաց­ման հա­մար՝ ցույ­ցե­րի կազ­մա­կերպ­մամբ, պա­տե­րազ­մում մեր տղա­նե­րի մաս­նակ­ցու­թյամբ և այլ գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րով: Ես ճա­նա­պարհ եմ ան­ցել այդ սերն­դի հետ, կցան­կա­նամ ա­սել, որ հենց այդ սերն­դից եմ, և ան­ցել եմ ցա­վի ու տա­ռա­պան­քի, միա­ժա­մա­նակ` հե­րո­սա­կան օ­րե­րի մի­ջով, և այ­սօր հպա՛րտ եմ: Չեմ ու­զում եր­կար խո­սել այդ օ­րե­րից, ո­րով­հետև պա­տե­րազ­մա­կան օ­րեր էին, ո­րոնք եր­բեմն հի­շեց­նում են տխուր պա­հեր... հա­րա­զատ­ներ և ու­սա­նող ըն­կեր­ներ եմ կորց­րել: Միայն ա­սեմ, որ, ինչ­պես և միշտ, մեր ե­րախ­տա­պարտ սե­րուն­դը փայ­փա­յել ու պահ­պա­նել է պա­պե­րի ա­մեն մի տք­նանք՝ մեր օ­րե­րին հասց­նե­լով հայ­րե­նի ե­զեր­քի հետ կապ­ված ա­մեն բան:
-Մի քա­նի խոս­քով պատ­մեք Ձեր գոր­ծու­նեու­թյան մա­սին։
-Երևի թե սխալ­ված չեմ լի­նի, որ ա­սեմ ա­մեն մար­դու ճա­կա­տագ­րի վրա ո­րո­շա­կի ազ­դե­ցու­թյուն է ու­նե­նում նրա հայ­րե­նի­քի պատ­մաաշ­խար­հագ­րա­կան մի­ջա­վայ­րը։ Ա­վար­տե­լով հա­մալ­սա­րա­նը, ճա­կա­տագ­րի բե­րու­մով, ա­մուս­նա­ցա և սկ­սե­ցի ապ­րել Մար­տա­կեր­տում: Նախ աշ­խա­տել եմ Վլա­դի­միր Բա­լա­յա­նի ան­վան թիվ 1 դպ­րո­ցում՝ որ­պես հա­յոց լեզ­վի և գրա­կա­նու­թյան ու­սուց­չու­հի: ՈՒ­նեմ նաև ի­րա­վա­բա­նի մաս­նա­գի­տու­թյուն, բայց պետք է ա­սեմ, որ լրագ­րու­թյուն շատ եմ սի­րել, և սկզ­բից դպ­րո­ցի հետ հա­մա­տե­ղու­թյամբ, այ­նու­հետև ար­դեն հիմ­նա­կան աշ­խա­տան­քի եմ ան­ցել շր­ջա­նա­յին «Ջրա­բերդ» պաշ­տո­նա­թեր­թում։ Թղ­թակ­ցել եմ տար­բեր թեր­թե­րի, ամ­սագ­րե­րի, կայ­քե­րի։ 18 տա­րի աշ­խա­տել եմ այդ թեր­թում՝ տար­բեր պաշ­տոն­նե­րում, ո­րից միայն 8 տա­րի՝ 2012 թվա­կա­նի դեկ­տեմ­բե­րից մինչև 2020 թվա­կա­նի հուն­վա­րի 13-ը ե­ղել եմ թեր­թի գլ­խա­վոր խմ­բա­գի­րը: Պարգևատր­վել եմ պատ­վոգ­րե­րով, գե­րա­տես­չա­կան մե­դալ­նե­րով, ար­ժա­նա­ցել նաև «Լա­վա­գույն խմ­բագ­րի» կոչ­մա­նը:
Ար­ցա­խի ժուռ­նա­լիստ­նե­րի միու­թյան ան­դամ եմ, իսկ ար­տերկ­րում՝ գրող­նե­րի միու­թյան ան­դամ:
Կար­ծում եմ գի­տեք, ծա­նոթ եք իմ լրագ­րո­ղա­կան աշ­խա­տան­քին, և որ շատ ա­մուր եմ պա­հում նաև բա­նակ-հա­սա­րա­կու­թյուն կա­պը՝ ան­ձամբ այ­ցե­լե­լով մար­տա­կան դիր­քեր: Իմ աշ­խա­տան­քին ես չէ, որ պետք է գնա­հա­տա­կան տամ, իմ լսա­րա­նի կար­ծի­քը շատ կարևոր է ինձ հա­մար:
-Հայ­րե­նա­սեր մար­դու Ձեր բնո­րո­շու­մը։
-Բո­լորս պար­տա­վոր ենք սի­րել և բարձր պա­հել մեր հայ­րե­նի­քը, գնա­հա­տել մեր հայ­րե­նի­քի անվ­տան­գու­թյան հիմ­նա­կան ե­րաշ­խա­վո­րին՝ սահ­մա­նին կանգ­նած զին­վո­րին ու նրա սպա­յին: Սա ա­սում եմ և որ­պես զին­վոր­նե­րի մայր, որ այդ պտուղ­նե­րը ևս քա­ղել եմ (որ­դի­ներս մեկ տա­րի է, որ զո­րացր­վել են), և որ­պես հայ կին։
Ա­մեն ան­գամ դիր­քեր այ­ցե­լե­լիս, ես ինձ այն­քան թեթևա­ցած եմ զգում, որ թե­կուզ կարճ ժա­մա­նա­կով, լի­նում եմ զին­վո­րի կող­քին, զրու­ցում նրանց հետ, ծա­նո­թա­նում բա­նա­կա­յին ա­ռօ­րյա­յին ու խն­դիր­նե­րին, լու­սան­կա­րում, նկա­րա­հա­նում, ո­րը ու­րա­խաց­նում է նրանց. ես դա միշտ տես­նում եմ զին­վո­րի հա­յաց­քում: Զին­վո­րը զգում է, որ ին­քը մե­նակ չէ, և որ գնա­հատ­ված է, սիր­ված, ին­չը շատ կարևոր է բո­լո­րիս հա­մար: Յու­րա­քան­չյու­րիս այ­ցե­լու­թյու­նը ու­րա­խաց­նում է մեր զին­վո­րին:
-Հա­վա­տո՞ւմ եք, որ կգան հա­մախ­մբ­ման ժա­մա­նակ­նե­րը:
- Մեր ազ­գը միշտ էլ հա­մախմ­բած է ե­ղել, իսկ օր­հա­սա­կան պա­հե­րին՝ կա­տա­րյալ։
-Կա՞ մի բան, որ չա­սել չեք կա­րող։
-Ինչ­պես և միշտ կարևոր եմ հա­մա­րում բա­նա­կը, և ու­զում եմ, որ միշտ պե­տու­թյան ու­շադ­րու­թյան կենտ­րո­նում լի­նեն զին­վո­րա­կա­նը, ա­զա­տա­մար­տի­կը, հայ­րե­նի­քի հա­մար զոհ­ված­նե­րի ըն­տա­նիք­նե­րը:
-Մի քա­նի խոս­քով պատ­մեք Ձեր ա­ռա­ջի­կա ծրագ­րե­րի մա­սին:
- Չեմ կա­րող հս­տակ ա­սել, քա­նի որ գոր­ծե­լը կարևո­րում եմ խոս­քից: Հա­մե­նայն դեպս, ինչ էլ որ լի­նի, դուք տե­ղյակ եք լի­նե­լու ան­ցու­դար­ձին, քա­նի որ ֆեյս­բու­քյան իմ է­ջում, նաև «Մար­տա­կերտ. Հյու­սի­սարևե­լյան ա­ռաջ­նա­գիծ» է­ջում կա­տա­րում եմ իմ գրա­ռում­նե­րը;
-Այ­ցե­լու՞մ եք զո­րա­մա­սեր: Ինչ­պի­սի՞ բնույթ են կրում դրանք: Ի՞նչ հե­տաքր­քիր կամ զա­վեշ­տա­լի դեպք կպատ­մեք զին­վոր­նե­րի հետ հան­դի­պում­նե­րից:
-Զո­րա­մա­սե­րի գրե­թե բո­լոր ա­ռիթ­նե­րին միշտ հրա­վիր­ված եմ լի­նում:
Շատ հե­տաքր­քիր պատ­մու­թյուն­ներ կան զին­վոր­նե­րի կյան­քից, ո­րոնց հետ առ­նչ­վել եմ: Բա­ցի մար­տու­նակ լի­նե­լուց, միշտ զար­մա­ցել եմ զին­վո­րի բարձր ին­տե­լեկ­տով և շնորհ­նե­րով:
Մի ան­գամ Մա­տա­ղի­սի դիր­քե­րից մե­կում մի զին­վո­րի հարց­րի, թե` ճա­նա­չո՞ւմ է ինձ, ա­սաց` ոչ, մեզ հետ այ­ցե­լած հրա­մա­նա­տարն ա­սաց՝ լսած կա՞ս, որ մի լրագ­րող կա՝ թեր­թի խմ­բա­գիր, այ ձեզ նման չի վա­խե­նում թուր­քից, նաև ա­մե­նավ­տան­գա­վոր դիր­քերն է այ­ցե­լում: Զին­վորն ա­սաց` ա­յո, Լու­սի­նե է ա­նու­նը, բո­լո­րը ծի­ծա­ղե­ցին, զին­վո­րը հաս­կա­ցավ, որ ես եմ …Մի ան­գամ էլ Թա­լի­շի դիր­քեր ժեն­գյա­լով հաց էինք տա­րել, իմ թղ­թա­կիցն ինձ հետ էր՝ Մե­րի Գրի­գո­րյա­նը, իր մայրն էր թխել զին­վոր­նե­րի հա­մար: Այդ օրն այն­քան լավ ան­ցավ զին­վոր­նե­րի հետ սե­ղա­նի շուր­ջը։ Ի դեպ, այդ դիրքն ա­մե­նա­մո­տիկն էր հա­կա­ռա­կոր­դից՝ հե­ռա­վո­րու­թյամբ: Հի­շում եմ, որ ու­զում էի ես փո­խա­րի­նել զին­վո­րին՝ մար­տա­կան հեր­թա­փո­խի ժա­մա­նակ, ե­րե­խե­քը չթո­ղե­ցին (ծի­ծա­ղում է)... Շատ հե­տաքր­քիր պատ­մու­թյուն­ներ կան: Գի­տեք այն­քան լավ զին­վոր­ներ ու­նենք, շատ հայ­րե­նա­սեր ու հա­մար­ձակ: Մեր տա­րած­քի միա­վոր­ման են­թա­կա­յու­թյան տակ գտն­վող բո­լոր զո­րա­մա­սե­րի դիր­քե­րում ե­ղել եմ և յու­րա­քան­չյուր դիր­քում մի քա­նի ան­գամ:
-Քա­նի որ հա­ճախ եք լի­նում ա­ռաջ­նագ­ծում, ինչ­պի­սի՞ տպա­վո­րու­թյուն­նե­րով եք վե­րա­դառ­նում զին­վոր­նե­րի հետ հան­դի­պում­նե­րից հե­տո:
-Ան­բա­ցատ­րե­լի, կար­ծես հա­կա­ռա­կոր­դի գունդ եմ ոչն­չաց­րել (ծի­ծա­ղում է)։
Շատ հա­ճախ ես դիր­քեր էի այ­ցե­լում 2013 թվա­կա­նից մինչև 2017 թվա­կա­նը. լի­նում էր, որ շա­բա­թը 3 ան­գամ էի այ­ցե­լում: Իսկ 2018-ից մինչև 2020 թվա­կանն ար­դեն ա­ռի­թից ա­ռիթ էի այ­ցե­լում, ո­րի հա­մար շատ էի ան­հան­գս­տա­նում: Ինչ-ինչ պատ­ճառ­նե­րով կար­ծես խան­գար­վում էր իմ աշ­խա­տա­քը, և չէի կա­րո­ղա­նում հա­ճախ լի­նել դիր­քե­րում, իսկ զին­վոր­նե­րը միշտ սպա­սում էին իմ հեր­թա­կան այ­ցին: Նշեմ, որ միայն զին­վոր­նե­րը չէ, որ սպա­սում են իմ դիր­քեր այ­ցե­լե­լուն, այլև նրանց ծնող­նե­րը, ով­քեր իմ գրած­նե­րը հա­վաս­տի են ըն­դու­նում:
-Զին­վոր­նե­րի ար­ձա­գան­քը Ձեզ հետ հան­դի­պում­նե­րի մա­սին։
-Կա­րող եք ինք­ներդ հարց­նել զին­վոր­նե­րից և սպա­նե­րից: Շատ ու­րախ եմ, և դա ինձ հա­մար մեծ պա­տիվ է՝ հարգ­ված լի­նել զին­վո­րու­թյան կող­մից, ընդ­հան­րա­պես զին­վո­րա­կան­նե­րի կող­մից: Ես պար­կեշ­տու­թյուն ա­մե­նից շատ տես­նում եմ զո­րա­մա­սե­րում և դիր­քե­րում:
Օ­րերս այ­ցե­լե­ցի 116-րդ լե­գեն­դար մար­տա­կան դիրք. այ­ցե­լու­թյունս «Ար­ցա­խի հե­րոս» Ար­մե­նակ ՈՒր­ֆա­նյա­նի մոր՝ տի­կին Հա­մես­տի և լրագ­րող­նե­րի հետ էր: Նշա­նա­վոր այց էր:
Նկա­տում եմ, որ մեր զին­վոր­նե­րը միշտ սպա­սում են իմ այ­ցե­րին, կար­ծում եմ` Ձեզ ար­դեն հաս­կա­նա­լի է իմ և նրանց միջև փո­խա­դարձ հար­գան­քի աս­տի­ճա­նը:
-Ձեր զգա­ցում­նե­րը սահ­ման այ­ցից ա­ռաջ և հե­տո:
- Ա­մեն ան­գամ, երբ այ­ցե­լում եմ ա­ռաջ­նա­գիծ, կար­ծես ա­ռա­ջին ան­գամ եմ այ­ցե­լում, այ­սինքն ոգևոր­ված եմ լի­նում, իսկ հա­մար­ձա­կու­թյունս տա­սա­պատկ­վում է (ծի­ծա­ղում է)։ Եվ ինչ­քան էլ տա­րաբ­նույթ հոդ­ված­ներ էի գրում, միևնույն է, բա­նա­կի, զին­վոր­նե­րի, սպա­նե­րի մա­սին գրածս հոդ­ված­նե­րով եմ ինձ լիար­ժեք լրագ­րող զգում: Իմ աշ­խա­տան­քա­յին 18 տա­րի­նե­րից 12-ը նվի­րել եմ բա­նա­կին. միշտ ինձ հա­մար բա­նակն ա­մե­նա­կարևորն է։
Գրում եմ նրանց սխ­րանք­նե­րի մա­սին. Ի­հար­կե, մեր զին­վոր­նե­րը միշտ պատ­րաստ են հետ մղե­լու հա­կա­ռա­կոր­դի ցան­կա­ցած հար­ձա­կում, նրանք շատ մար­տու­նակ են: Դա տե­սել եմ նաև Ապ­րի­լյան պա­տե­րազ­մի ժա­մա­նակ՝ լի­նե­լով նրանց կող­քին:
Աստ­ված մի ա­րաս­ցե, պա­տե­րազ­մի դեպ­քում ես կր­կին դիր­քեր կմեկ­նեմ, ան­կախ նրա­նից` պե­տա­կան լրագ­րող եմ, պաշ­տո­նյա,՞ թե՞ ան­կախ լրագ­րող:
-Քա­նի որ այ­սօր նշ­վում է Ար­ցա­խի Հան­րա­պե­տու­թյան ան­կա­խու­թյան օ­րը, ձեր խոսքն ուղղ­ված մեր զին­վո­րա­կան­նե­րին ու ե­րի­տա­սարդ­նե­րին, կար­ծում եմ կարևոր կլի­նի։

Զրույ­ցը`
Գա­րիկ Ա­ՎԵ­ՏԻ­ՍՅԱ­ՆԻ

Մեկնաբանություններ