ՈՒկրաինան պետք է ներգրավի երիտասարդներին, օրինակ՝ 18-25 տարեկան, որպեսզի մասնակցեն Ռուսաստանի դեմ պատերազմին՝ հայտարարել է ԱՄՆ-ի պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենը։ Ըստ նրա՝ հաջողության գրավականը մարտի դաշտում մարդկանց ներկայությունն է, ինչպես նաև ռազմամթերքի ու զենքի առկայությունը։ «Դա շատ բարդ որոշում է, բայց մենք վստահ ենք, որ երիտասարդների ներգրավումը պայքարին անհրաժեշտ է։ Հենց այս պահին 18-25 տարեկանները պայքարին չեն մասնակցում»,- Բրյուսելում ասել է Բլինքենը:               
 

2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում

2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
14.02.2021 | 11:52

Մարդը ձգտում է ծրագրել ապագան: Բայց մարդը ծրագրում է, Աստված՝ տնօրինում: Երբեմն էլ ծիծաղում է մահկանացուների ծրագրերի վրա: Երեկ, թերևս, շատերն ունեցան այդ զգացումը՝ ուղղահայաց ու հորիզոնական տատանումների մի քանի րոպեներում, որ այլ կերպ անվանվում է երկրաշարժ: Ու եթե երկրի խորքում ինչ-որ տեղից ժայթքած ցնցումը լիներ ոչ թե 6-7, այլ 8-9 բալլ, մեզնից ով որտեղ կլիներ՝ ոչ ոք չգիտի: Բայց կանք ու գուցե վախով, գուցե ծիծաղով ենք հիշում հանկարծահաս դղրդոցն ու ճոճանակը, որի մեջ ոչ միայն մենք էինք, այլև՝ երկիրը: Ու՝ հաստատ՝ տիեզերքը, որովհետև մենք մեկ միասնություն ենք:


Ինչ-որ տեղ նստած մարդիկ իրենք իրենց զբաղեցնելու համար ապագայի ծրագրեր են կազմում երկրների ու ազգերի ճակատագրի մակարդակով: Նրանք իրենք իրենց անվանում են քաղաքագետներ, փորձագետներ, պայծառատեսներ, վերլուծաբաններ, թե վարձավճարված ծաղրածուներ, կարևոր չէ: TGRT թուրքական հեռուստաալիքը ցուցադրել է Stratfor կենտրոնի հնարած 2050-ի Թուրքիայի քարտեզը: Մեղմ ասած՝ Թուրքիայի: Ինքներդ էլ հասկանում եք, Հայաստան չկա, ոչ էլ Վրաստան, ու չկա նաև Ռուսաստանը՝ իր ներկա տարածքով: Կա համատարած Թուրքիա՝ Կովկասից Բալկաններ: Չգիտեմ՝ ինչ են մտածում հույները ու մյուսներն այդ քարտեզի մասին, հայերը չեն հավատում: Նույնիսկ 2020-ի նոյեմբերի 10-ից հետո: Ռուսները, բնականաբար ասպարեզ են նետում այնպիսի տեսակետներ, որ հանկարծ չվիրավորեն թուրք «բարեկամներին»՝ օրինակ՝ «Նման տեղեկատվությունը դիտավորյալ է նետվում՝ արձագանքը ստուգելու համար: Բայց մենք դրան չենք արձագանքի»: Ինչու՞ չեք արձագանքի: Վախենու՞մ եք: Արհամարհու՞մ եք: Չե՞ք հավատում: Դե ֆակտո, որ ազգայնական ալիքի վրա Անկարան պատրաստ է իր յաթաղանի տակ առնել ոչ միայն Հարավային Կովկասը, այլև՝ Միջին Ասիան, Բալկանները ու Մերձավոր Արևելքը, մեղավորը Ռուսաստանն է: Կրեմլը, որ ցնորական ծրագիր է հնարել՝ իբր Անկարային պոկում է ԱՄՆ-ից, հանում ՆԱՏՕ-ից: Ոչ մի թուրք դրան չի հավատում, ոչ մի նախագահ՝ Էրդողանից առաջ ու հետո, երբեք կապերը չի կտրի իրեն սնուցող ԱՄՆ-ից ու ԵՄ-ից, բայց թուրքերը կայֆով բլեֆ են անում, թե բարեկամ են ռուսներին, որ ԵՄ-ից ու ԱՄՆ-ից պոկեն ավելին, քան կարող էին հույս ունենալ, եթե չլիներ Ռուսաստանի հետ քաղաքական սիրավեպը:

Ի՞նչ են ստանում ռուսները: Մանր-մունր ու ժամանակավոր հաջողություններ՝ բիզնեսի տեսքով և մեծ պատերազմի սպառնալիք Թուրքիայի հետ: Երբ Անկարան աջ ու ձախ հայտարարում է, որ Ղրիմը իրենն է, իսկ Կրեմլը մատների արանքով է նայում, այլ կերպ չի կարող լինել: Էրդողանը մինչև 2023-ը փորձելու է մի գիշեր էլ մտնել Ղրիմ, ինչպես ինքն է սիրում հայտարարել՝ մի գիշեր մենք կգանք: Ու այդ ժամանակ Սիրիայում, Իրաքում կամ Լիբիայում իրար դեմ կռվելով հարցը չեն փակելու: Կռվելու են իրար հետ, ու Էրդողանը խփելու է ռուսներին իրենցից գնած զենքով: Դիպուկ է խփելու՝ ռուսներն են սովորեցնում այդ զենքը օգտագործելը: Ռուսները իրենք իրենց մասին ասում են, որ սայլը դանդաղ են բարձում, բայց արագ են գնում՝ որ ռուսը չի սիրում սրընթաց երթ: Բայց այս դեպքում ոչ թե դանդաղ են բարձում, այլ սայլն էլ չեն սարքել: Այլապես ինչո՞վ բացատրել Մոսկվայի աղաղակող լռությունը 2020-ի նոյեմբերին, երբ Թուրքիայի ՊՆ նախարար Հուլուսի Աքարը ճեմում էր Ղազախստան ու Ուզբեկստան՝ Թուրանի բանակի նախագծով: Տեղական մամուլը գրեց, որ Անկարան գնում է սովետական զինատեսակները երկու հանրապետություններից, հետո Ղազախստանը հերքեց, բայց հերքելու նման չէր: Ամեն տարի Թուրքիայում 200 ղազախ սպաներ են ռազմական ուսուցում անցնում: Ինչու՞: Ի՞նչ է անելու Ռուսաստանը, երբ Թուրքիան իր ռազմաբազաները դնի Ղազախստանում ու Ուզբեկստանում, որտեղ կտեղավորի Սիրիայի ու Լիբիայի մոջահեդներին: Թուրք էմիսարները բացահայտ գործում են Ուզբեկստանի Ֆերգանայի դաշտավայրում ու բանդաներ են ձևավորում Ղրղզստանում: Փաստացի՝ թուրքերի կրնկի տակ է և Վրաստանը:

Բաթումիում, օրինակ, թուրքերը մեծ համայնք են ձևավորել, որ ցանկացած պահի պատրաստ է կատարել Էրդողանի ցանկացած հրաման: Վրաստանի տնտեսությունը հիմնականում թուրքերի ձեռքին է: Իսկ վրացիները սիրով «դարավոր բարեկամություն» են խաղում Անկարայի ու Բաքվի հետ: Ի՞նչ է անելու Մոսկվան, երբ թուրքերը հայտնվեն իր տարածքում՝ դաշնության մահմեդական սուբյեկտներում: Համենայն դեպս՝ Թուրքիան այդ տարածքներում իր փափուկ ուժը արդեն գործարկել է՝ ազգային էլիտաների թույլ տեղերը տնտղելով ու քարոզելով ընդհանուր՝ ծագման մանդրան: Մոսկվան հույսը դրել է, որ Թուրքիան հիմա տնտեսապես թույլ է և Մեծ Թուրանի ծրագիրը տնտեսապես չի ձգի ու չի կարող ներդրումներ անել՝ անկման մեջ գտնվող տնտեսությամբ ու արժեզրկված լիրայով: Մոսկվան խաղը դնում է Թուրքիայի թուլության վրա՝ կորոնավարակը կիսամահ է արել զբոսաշրջությունը, որ տնտեսության 15%-ն է: Փաստ է, որ Էրդողանի ռազմական արկածախնդրությունները խարխլում են տնտեսությունը, երկրի կեսը ատում է Էրդողանին, կեսը՝ պաշտում, քրդերի անջատողական տրամադրությունները մեծանում են, ամեն պահի կարող են իրենց ինքնավարության ստեղծումը հայտարարել: Բայց և Թուրքիան, և Ռուսաստանը նույն խնդիրներն ունեն: Ու պետք չէ հույս դնել Էրդողանի թուլության կամ խելամտության վրա: Մինչև 2023-ը՝ Թուրքիայի ներկա հանրապետության 100-ամյակն ու նախագահական ընտրությունները, Էրդողանը հարկադրված է ինչ-որ ֆոկուս անել՝ վերընտրվելու համար: Օրինակ, որոշել է կին տիեզերագնաց ուղարկել տիեզերք՝ ռուսների աջակցությամբ: Եվ նույն Էրդողանը արդեն հայտարարել է, որ «Ադրբեջանում» այլևս ռուս խաղաղապահներ պետք չեն: Միայն Էրդողանը չէ, տարամակարդակ թուրք պաշտոնյաներ հայտարարում են, որ իրենց նպատակը Թուրքիայի կազմում Կենտրոնական Ասիան ու Հարավային Կովկասը, Բալկանները ներառելն է՝ Սիրայի ու Իրաքի մասին արդեն չեմ ասում: Բայց Ռեջեփ Թայիփովիչը իր մնացած կյանքում ուրախանալու է միայն Բաքվի ռազմական շքերթով, այլ հաղթանակ բայրաքթարները նրան չեն բերելու, աստղերը շրջվել են սուլթանից: Նա, իհարկե, շարունակելու է սպանել ու հակաահաբեկչական, հակաքրդական ու էլի ով գիտի ինչ զառանցանքի անվան տակ մահ ու ավերածություն է սփռելու որքան կարողանա, բայց դա այլևս հաղթանակի զգացում նրան չի տալու: 2050-ին միֆական քարտեզը Էրդողանի ժառանգները փոխանցելու են իրենց ժառանգներին՝ իբրև հայրերի չկատարված երազների վկայական: Հայաստանը միշտ էլ ոսկոր է եղել ու ոսկոր է մնալու Թուրքիայի կոկորդին, որ ոչ հետ է գալիս, ոչ առաջ է գնում՝ ուզում ես կոկորդդ կտրի:


Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ
Հ.Գ. Դրության աբսուրդը՝ Մեծ Թուրանը 20-րդ դարավերջին Թուրքիայի քաղաքական ասպարեզ բերողը Էրդողանը չէ, այլ՝ Ֆեթուլա Գյուլենը, որ ինքն իրեն անվանում է փիլիսոփա ու ապրում է ԱՄՆ-ում: Գյուլենի երկրպագու Էրդողանը նրանից է ստացել էքսպանսիոնիզմի հոգևոր սնունդը, բայց եթե ծերուկ Ֆեթուլան քարոզում էր փափուկ ուժը, Ռեջեփ Թայիփովիչը ագրեսիայի կողմնակից է: Գուցե հենց դա է նրանց բաժանման ու Գյուլենի փախուստի պատճառը Թուրքիայից, որ նաև Թուրքիա-ԱՄՆ հարաբերությունների վատացման պատճառներից մեկն է՝ Էրդողանը պահանջում ու չի ստանում իր փախստական ուսուցչին: Ստանա էլ՝ ոչինչ չի փոխվելու: Մեծ Թուրանի մեծ միֆը ոչ 20-րդ դարասկզբին, ոչ 21-րդ, ոչ էլ երբևէ իրականություն չի դառնալու: Քարտեզները կգծեն ու կերազեն, ոչինչ ավելին: Չեմ զարմանա, եթե համանման քարտեզներ Կրեմլում էլ գծեն՝ երկու կայսրությունները երազում են վերականգնվել: Նրանց հարաբերությունների կարգավորումը միշտ լինում է մեր հաշվին՝ 20-րդ դարում կերան Նախիջևանը, Արևմտյան Հայաստանը, Կարսը, Արդահանը, Սարիղամիշը, 21-րդ դարում կիսեցին Արցախը: Վերջ: Ավելին չեն ստանալու, եթե անգամ Կրեմլում ծրագրում են Հայաստանը հանձնելով Թուրքիայի ախորժակը փակել: Եվս մի քայլ՝ բերելու է Մոսկվա-Անկարա բախման...

Դիտվել է՝ 102895

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ