ՈՒկրաինան պետք է ներգրավի երիտասարդներին, օրինակ՝ 18-25 տարեկան, որպեսզի մասնակցեն Ռուսաստանի դեմ պատերազմին՝ հայտարարել է ԱՄՆ-ի պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենը։ Ըստ նրա՝ հաջողության գրավականը մարտի դաշտում մարդկանց ներկայությունն է, ինչպես նաև ռազմամթերքի ու զենքի առկայությունը։ «Դա շատ բարդ որոշում է, բայց մենք վստահ ենք, որ երիտասարդների ներգրավումը պայքարին անհրաժեշտ է։ Հենց այս պահին 18-25 տարեկանները պայքարին չեն մասնակցում»,- Բրյուսելում ասել է Բլինքենը:               
 

Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը

Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
17.02.2021 | 10:16

Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև 2020-ի պատերազմից հետո թուրք պաշտոնատար անձինք քանիցս հիշատակել են, որ, հնարավոր է, պատրաստ են բացել Հայաստանի հետ սահմանը: Բայց Հայաստանում, որտեղ Թուրքիայի նկատմամբ անվստահոթյունը հասել է ռեկորդային մակարդակի՝ Ադրբեջանին Անկարայի վճռական ազդեցությունից հետո, նրանց խոսքերը ընդունվել են կասկածանքով: Մինչև վերջին պատերազմը ամեն ինչ մի քիչ այլ էր: 1993-ին, Լեռնային Ղարաբաղի համար առաջին պատերազմի ժամանակ, Թուրքիան միակողմանիորեն փակեց սահմանը և խզեց Հայաստանի հետ հարաբերությունները՝ ի նշան Ադրբեջանի հետ համերաշխության և բողոքի Ղարաբաղի շրջակա տարածքները Հայաստանի կողմից գրավելու համար: Հայաստանի պաշտոնական տեսակետն էր, որ Թուրքիայի սահմանը միակողմանի փակելը հավասարազոր է շրջափակման և Երևանը կողմ է սահմանը բացելուն: 2020-ի պատերազմի հետևանքով Ադրբեջանը վերականգնեց վերահսկողությունը 1990-ականներին կորցրած տարածքներից մեծ մասի վրա: Հիմա, երբ խոչընդոտը վերացել է, թուրք պաշտոնյաներն ասում են, որ շահագրգռված են հարցի վերանայմամբ: Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Էրդողանը առաջարկել է ստեղծել 6 պետությունների «պլատֆորմ», ներառյալ Հայաստանը, տարածաշրջանային համագործակցության և տնտեսական ինտեգրմանը նպաստելու համար:

«Եթե այդ ուղղությամբ դրական քայլեր ձեռնարկվեն, մենք կբացենք մեր դռները» Հայաստանի առաջ՝ ասել է նա դեկտեմբերի 10-ին Բաքու այցի ժամանակ: Հունվարին Washington Post-ը մեջբերել է Էրդողանի անանուն բարձրաստիճան խորհրդականի հայտարարությունը, որ Անկարան պատրաստ է «կարգավորել հարաբերությունները Հայաստանի հետ»: Խորհրդականը հավելել է. «Մեզ համար միշտ խնդրահարույց էր, որ Հայաստանը օկուպացրել է Ադրբեջանի տարածքը: Հիմա այդ խնդիրը լուծված է: Եթե Հայաստանը պատրաստ է քայլ անել, մենք պատրաստ ենք»:

Բայց առայժմ պարզ չէ՝ կոնկրետ ինչ քայլեր է Անկարան սպասում Երևանից: Բացի այդ՝ հայերը տագնապով են ընդունել Թուրքիայի նվազ հաշտվողական հայտարարությունները՝ ներառյալ դեկտեմբերի ռազմական շքերթում Էնվեր փաշայի Էրդողանի հիշատակումը՝ հայերի ցեղասպանության գաղափարախոսներից մեկի:


«Մեր գնահատականը հիմնված է ոչ թե խոսքերի, այլ գործերի վրա, և այստեղ բազում հակասություններ կան» Eurasianet.org-ին ասել է ՀՀ ԱԳՆ մամլո քարտուղար Աննա Նաղդալյանը: «Սահմանը Հայաստանը չի փակել, այդ պատճառով թուրք-հայակական սահմանի բացման հարցը առաջին հերթին պետք է հասցեագրել Թուրքիային: Հայաստանը կողմ է տարածաշրջանում տրանսպորտային ամբողջ հաղորդակցության ապաշրջափակմանը»՝ ասել է նա՝ հավելելով, որ այդ պահին սահմանների բացման հարցը չի քննարկվում: ԱԳ նախարար Արա Այվազյանը փետրվարի 10-ին զգուշավոր հետաքրքրություն է դրսևորել սահմանի բացմանը, ասելով, որ Թուրքիան «պատճառ չունի փակ պահելու»:
Պատերազմի ավարտից հետո նոյեմբերի 10-ին տեղի են ունեցել բազմաթիվ իրադարձություններ՝ կապված տարածաշրջանի բազում փակ սահմանների: Ռուսաստանի, Հայաստանի ու ԱԱդրբեջանի ղեկավարները հանդիպել են հունվարի 11-ին, որպեսզի քննարկեն տրանսպոևտային հաղորդակցության «ապաշրջափակումը» և այդ ժամանակից 3 երկրների պաշտոնյաները մի քանի լրացուցիչ հանդիպումներ են ունեցել մանրամասների մշակման համար: Այդ գործընթացի շարժիչ ուժը ակնհայտորեն Մոսկան ու Բաքուն են, իսկ հայերը, կարծես, առավել պասիվ դիրքորոշում ունեն:


Հունվարի 30-ին 3 երկրների ԱԳ փոխնախարարների հանդիպման «ամենազարմանալին այն էր, որ Հայաստանը ոչ օրակարգ ուներ, ոչ քննարկելու թեմա, ոչ պահանջ»՝ Eurasianet.org-ին ասել է Երևանում գտնվող հետազոտական «Տարածաշրջան» կենտրոնի ղեկավար Ռիչարդ Գիրակոսյանը: «Նրանք դա չեն ցանկանում,-ասել է նա՝ նկատի ունենալով Թուրքիայի հետ սահմանի բացումը:- Փաշինյանի պրիմիտիվ դիրքորոշումն է՝ «մենք չափազանց խոցելի ենք, չափազանց թույլ, որ նորմալացնենք հարաբերությունները Թուրքիայի հետ»: «Հայաստանի կառավարությունը հիմա կենտրոնացած է ոչ դրա վրա,- Eurasianet.org-ին ասել է բարձրաստիճան պաշտոնյան անանունության պայմաններով:- Չի եղել ոչ մի նախապատրաստություն, նոր փաստաթուղթ, կամ գոնե հների քննարկում»: Հայաստանում կարծում են, որ Անկարան կարող է Երևանին կատարված փաստի առաջ դնել, որին Երևանը պատրաստ չէ: «Նույնիսկ եթե Հայաստանն ասի «ոչ», Թուրքիան թույլ չի տա երկար «ոչ» ասել,- CivilNet-ին ասել է Լիխայի համալսարանի միջազգային հարաբերությունների դասախոս Արման Գրիգորյանը:


«Եթե Թուրքիան միակողմանի բացի սահմանը, մենք չենք ծրագրել արձագանքման միջոցառումներ, չենք մշակել հնարավոր սցենարները. և մենք կարող ենք զրկվել դիվանագիտական բոլոր դիվիդենտներից՝ ասելով ոչ, մի բացեք մենք պատրաստ չենք ազգային անվտանգության տեսակետից և այլն,-ասել է Ռիչարդ Գիրագոսյանը:-Մարտավարության բացակայությունը միայն դրդում է Թուրքիային, որ օգտվի իրավիճակից»: Թուրքիայի հետ հարաբերությունների թեման Հայաստանում շատ ցավագին է: Երևանն արգելել է թուրքական ապրանքների ներմուծումը՝ պատճառաբանելով ազգային անվտանգության նկատառումներով: Քաղաքական ընդդիմությունը փորձում վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին ներկայացնել Ադրբեջանի ու Թուրքիայի «գործակալ», որ ավելի է բարդացնում որևէ որոշման ընդունումը Երևանում:


Հայաստանի նախկին նախագահ և Փաշինյանի թշնամի Ռոբերտ Քոչարյանին, որ հայտարարել է քաղաքականություն վերադառնալու մասին, հունվարի 2-ի հարցազրույցում հարցրել են «տպավորության մասին, որ Փաշինյանը Թուրքիայի ու Ադրբեջանի համար բարենպաստ թեկնածու է»: Քոչարյանը խուսափողական պատասխանեց, որ Փաշինյանը «արել է ամեն ինչ, որ թշնամական պետությունը ցանկանում էր, որ Հայաստանում կատարվեր»: Կառավարության մեկ այլ հայտնի քննադատ՝ Միքայել Մինասյանը հայտարարել է, որ Փաշինյանի մերձավոր դաշնակից, խորհրդարանի նախագահ Արարատ Միրզոյանը Թուրքիայի լրտես է: Նաև մտավախություն է հայտնվել, որ Հայաստանը՝ հաշվի առնելով թուլացած վիճակը, կարող է հարկադրված լինել նվազեցնել Օսմանյան կայսրությունում 1915-ին հայերի ցեղասպանության ճանաչման իր պահանջները: Շատ հայեր դեմ էին Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորման վերջին փորձին, որ սկսվեց 2008-ին Սերժ Սարգսյանի օրոք պատճառաբանելով, որ Թուրքիան չի ճանաչել ցեղասպանությունը: Հայ թուրքագետ, Երևանի պետհամալսարանի արևելագիտության ֆակուլտետի դեկան Ռուբեն Մելքոնյանի խոսքով՝ Թուրքիան կարող է լրացուցիչ պայմաններ առաջադրել հարաբերությունների կարգավորման համար: «Մենք հիմա թույլ դիրքում ենք, և Թուրքիան կարող է ճնշում գործադրել Հայաստանի վրա՝ հրաժարվելու ցեղասպանության ճանաչումից»՝ ասել է նա Sputnik Armenia-ին: Նրա խոսքով՝ ԱԳ նախարար Արա Այվազյանի զգուշավոր հետաքրքրությունը սահմանները բացելու նկատմամբ «սխալ ու ռիսկային է»:
Անի Մեջլումյան, Eurasianet (ԱՄՆ)


Հ.Գ. Հայաստանը երբեք ոչնչի պատրաստ չէ՝ պատրաստ չէր անկախության՝ անկախացավ՝ 1918-ին, հետո 1991-ին, պատրաստ չէր պատերազմի, կռվեց ու հաղթեց 1994-ին, պատրաստ չէր պատերազմի, կռվեց ու պարտվեց 2020-ին, պատրաստ չէր հեղափոխության, հեղափոխություն արեց 2018-ին... Եվ ընդհանրապես ինչի՞ ենք մենք պատրաստ՝ բացի օրընթաց խնդիրներ լուծելուց: Մենք մասնագետ ենք ինքնաքրքրման, բայց ոչ երբեք ապագան ծրագրելու, այդ ծանր գործը մենք թողնում ենք մեր թշնամիներին ու ոխորիմ բարեկամներին: Իրե՞նց ենք խանգարում, իրենք էլ թող որոշեն ինչ անել, մենք որոշել ենք որոշում ընդունել, ու դա մեզ լրիվ հերիք է: Համենայն դեպս մի 100 տարի:


Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Դիտվել է՝ 107802

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ