ՈՒկրաինան պետք է ներգրավի երիտասարդներին, օրինակ՝ 18-25 տարեկան, որպեսզի մասնակցեն Ռուսաստանի դեմ պատերազմին՝ հայտարարել է ԱՄՆ-ի պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենը։ Ըստ նրա՝ հաջողության գրավականը մարտի դաշտում մարդկանց ներկայությունն է, ինչպես նաև ռազմամթերքի ու զենքի առկայությունը։ «Դա շատ բարդ որոշում է, բայց մենք վստահ ենք, որ երիտասարդների ներգրավումը պայքարին անհրաժեշտ է։ Հենց այս պահին 18-25 տարեկանները պայքարին չեն մասնակցում»,- Բրյուսելում ասել է Բլինքենը:               
 

«Ո՛չ երանի էն առաջինին, ում օրոք կմահանա Շիրազը և կբարձրանա Ղարաբաղի հարցը»

«Ո՛չ երանի էն առաջինին, ում օրոք կմահանա Շիրազը և կբարձրանա Ղարաբաղի հարցը»
16.04.2023 | 23:59
(սկիզբը`այստեղ)
«ԱՐԿԱԾԱԽՆԴՐՈՒԹՅՈՒՆ Է ՀՆԱՐԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՎ ՉԱՄՐԱԳՐՎԱԾ ՆՊԱՏԱԿՆԵՐ ԱՌԱՋԱԴՐԵԼՆ ՈՒ ԺՈՂՈՎՐԴԻՆ ԴՐԱՆՑՈՎ ԿԵՐԱԿՐԵԼԸ»
-Մերօրյա ղեկավարներին տրվելիք Ձեր գնահատականը:
- Նախկին, նորօրյա կամ մերօրյա չկա: Ճշմարտությունը մեկն է` ղեկավարը չպետք է խաբի ժողովրդին:
-Իսկ եթե ժողովուրդն ինքն է ուզում, որ իրեն խաբե՞ն:
-Չկա՛ նման բան: Հայ ժողովուրդը ծանր պատմություն է ունեցել: Միամիտ է, վստահող, դյուրահավատ: Պատմության ընթացքում նրան հաճախ են խաբել ու հիասթափեցրել: Ինչից ձեռնպահ պետք է մնան սեփական կառավարողները:
-Դուք երբևէ չե՞ք խախտել Ձեր իսկ սահմանած այդ օրենքը:
-Ես պարզճակատ կարող եմ ասել` երբե՛ք չեմ ստել, չե՛մ խաբել ժողովրդին: Երբե՛ք չեմ խոստացել անիրականանալի բաներ:
Հարցրու՛ ինչու՞:
-Ինչու՞:
- Որովհետև ամենավտանգավորը ոչ ռեալ, իրագործման ոչ ենթակա նպատակն է: Արկածախնդրություն է հնարավորություններով չամրագրված նպատակներ առաջադրելն ու ժողովրդին դրանցով կերակրելը: Ինչը, ի վերջո, հակազդեցության օրենքով հարվածելու է նույն ղեկավարի ճակատին:
-Տեսնու՞մ եք մեր ապագան:
-Իմ տեսնել-չտեսնելը նշանակություն չունի: Եթե հայ ժողովուրդն ուզում է ապագա ունենալ, ապա Հայաստանը պետք է դարձնի տեխնիկապես ու գիտականորեն զարգացած երկիր: Պետք է առաջ անցնի հարևաններից: Պետք է հզորանա բոլոր առումներով:
Աշխարհում, բոլոր ժամանակներում, մի՛շտ էլ հաշվի են նստել հստակ արտահայտված ուժի հետ:
-Ռազմակա՞ն առումով:
-Ո՛չ միայն: Իմ ասած հզորությունը կամ ուժը իր մեջ ներառում է և՛ զարգացած արդյունաբերությունը, և՛ գյուղատնտեսությունը, և՛ ժամանակակից տեխնոլոգիաներն ու գիտական միտքը, և՛ մշակույթը, և, իհարկե ռազմական ոլորտը:
-Ասել է` բոլորը մեկում:
-Կոչեք ոնց ուզում եք:
-Բայց արդյոք մենք ունե՞նք նման հնարավորություններ:
-ՈՒզում ես ասել` փոքր երկիր ենք:
-Թեկուզ և:
-Համամիտ եմ: Այնքան փոքր, որ ո՛չ մեկին էլ չենք կարող զարմացնել հայկական արտադրանքի ծավալներով:
-Եվ ո՛չ էլ «Ջերմուկով» ու ծիրանով, ինչպես համոզում էին ժամանակին:
-Իմ ակնարկած «կերակրի» լավագույն օրինակը վկայակոչեցիր: «Ջերմուկին» ու ծիրանին զուգահեռ մենք կարող ենք ու պարտավոր ենք աշխարհում գրավել մեր կարևոր, հաստատուն տեղը գիտական միտք, բարձր որակ ու միջազգային ստանդարտներին համապատասխանող արտադրանք թողարկելով: Մենք ունենք այդ պոտենցիալը:
«А СУДЬИ КТО»!
-Ինչպե՞ս եք վերաբերվում այսօրվա Ձեր քննադատներին: «Հայաստանի կոմունիստ» թերթը, օրինակ, Ձեզ մեղադրում է դավաճանության մեջ:
-…և ու՛մ եմ դավաճանել:
-Լենինյան գաղափարներին:
-Պատասխանեմ Չացկու մենախոսության հայտնի արտահայտությամբ` «А судьи кто»!
Ես երբեք, ո՛չ մեկին չեմ դավաճանել: Չարությունից դրդված էլ որևէ մեկին վատություն չեմ արել: Բնույթով ներողամիտ մարդ եմ:
Հաճախ եմ կրկնում, ու հիմա էլ կկրկնեմ, Դոստոևսկու այն միտքը, թե` ավելի լավ է ներողամտության մեջ սխալվես, քան հանիրավի պատժի:
Թո՛ղ քննադատեն: Թո՛ղ դատափետեն: Իրենց գործն է:
Ես երջանիկ մարդ եմ, հատկապես այսօր:
- Ի՞նչ նկատի ունեք:
-Թեկուզ և այն, որ բոյով-բուսաթով տղաներ ունեմ, հիանալի ընտանիք: Նաև այն, որ այսօր խաղաղ ու հանգիստ հոգով եմ ապրում: Երբևէ ո՛չ մի պարագայում երկրիս ու ժողովրդիս դեմ որևէ քայլ չեմ արել:
-Ձեր բառերը ստիպում են ենթադրել, որ նախկինում այնքան էլ երջանիկ չեք եղել:
-Եթե նկատի ունենանք այն փաստը, որ 42 տարեկանում դարձա Կենտկոմի առաջին քարտուղար, ուրեմն, այո:
Պատկերացնու՞մ եք, թե տղամարդու համար դա ինչ տարիք է: Տղամարդը սկսում է ապրել հենց էդ տարիքում: Իսկ ե՞ս…
Անձնականիս` ընտանիքիս համար էնքան քիչ ժամանակ էր մնում: Դժվար է նաև, երբ ամեն քայլդ ՊԱԿ-ի հսկողության տակ է:
Այն տարիներին այսքան երկար ու այսպես ազատ կարո՞ղ էի զրուցել ժուռնալիստի հետ:
Մոսկվան արդեն կզանգեր ու հաշիվ կպահանջեր` ինչի՞ մասին ես խոսել քաղաքային թերթի աշխատակցուհու հետ:
Խստագույն հսկողության տակ էին մեր ամեն քայլն ու վայրկյանը:
-Պաշտոնավարած տարիներին կա՞ր հանգամանք, որից ամենաշատն էիք զգուշանում:
-Կանխազգացու՞մ էր, թե զուգադիպություն, չգիտեմ, բայց միշտ ասել եմ` ո՛չ երանի էն առաջինին, ում օրոք կմահանա Շիրազը և կբարձրանա Ղարաբաղի հարցը… վա՜յ նրան: Պատահականությամբ, թե նախախնամության կամոք, ճակատագրական այդ երկու դիպվածներն էլ իմ օրոք եղան:
«ՂԱՐԱԲԱՂԸ ՋԵԲՍ ՉԷ, ՈՐ ՀԱՆԵՄ, ՏԱՄ ՁԵԶ»
-Այսօր շատերին է մտահոգում նույն հարցը` ինչու՞ Դեմիրճյանը չգլխավորեց Ղարաբաղի ազատագրության համար սկսված շարժումը:
- Աշխատանքային գործունեությանս ընթացքում միշտ կարևորել եմ ժողովրդի դերը: Մի՛շտ հենվել եմ նրա վրա: Ինձ համար միշտ որոշիչը եղել է այն համոզմուքը, որ ժողովուրդը հասկանում է ինձ, ընդունում է, վստահում: Այդ գիտակցությունն ինձ ուժ էր տալիս, գործելու հաստատակամություն: Ներշնչում էր վստահություն կատարածս քայլերի ու ապագայի նկատմամբ:
88-ին, սակայն, ժողովուրդը չհասկացավ ինձ: Ինչ-որ պահի մեր միջև անջրպետ գծվեց: Թվում էր` անհաղթահարելի անջրպետ: Հասկացա, որ քաղաքականության մեջ իմ միսիան ավարտված է: Ես հեռացա:
-Թերևս, չեք ժխտի, որ 88-ին կոմկուսի վերնախավը, Ձեր իսկ գլխավորությամբ, այնուամենայնիվ, չկանգնեց շարժման, ասել է` ժողովրդի կողքին: ՈՒ այն պարագայում, երբ Ղարաբաղում արդեն կրակոցներ էին հնչում, անգամ զոհեր ունեինք:
Իսկ նշված անջրպետն անհաղթահարելի դարձավ Ձեր` «Ղարաբաղը ջեբս չէ, որ հանեմ, տամ ձեզ» թևավոր դարձած արտահայտությունից հետո:
- Հետին թվով դատելը շա՜տ հեշտ է: Հա՛, Ազատության հրապարակը բացահայտ վրդովմունքով ընդունեց իմ արտահայտությունը: Բայց ես այլ կերպ չէի կարող: Ես չէի կարող անտեսել հնարավոր ողբերգական այն հետևանքները, որոնք կհաջորդեին իմ հակառակ դիրքորոշմանն ու կդառնային ճակատագրական բոլորիս համար:
Մի հարց է, երբ անկառավարելի են դառնում «ներքևները», այլ հարց, երբ այդ անկառավարելիությունն ուղղորդվում է վերևից: Այդպիսի քայլով ակամա կստիպեի ԽՄԿԿ Կենտկոմին շարժման մեջ դնել պետական մամլող հզոր մեքենան, ինչն անկանխատեսելի արդյունքների կհանգեցներ: Հանուն «աթոռի» ես չէի կարող նման քայլի գնալ: Երբե՛ք: Ես հեռացա:
Իշխանությունն ինձ համար երբե՛ք նպատակ չի եղել: Այն միշտ եղել է միջոց:
-Մինչդեռ ասում են` նպատակն արդարացնում է միջոցները:
-Ճիշտ է` ասում են: Բայց այդպես արտահայտվողներն արդյոք գիտակցու՞մ են, որ տվյալ ժողովրդի մե՜ծ ողբերգությունն է, երբ կառավարական լծակների մոտ հայտնվում են նրանք, որոնց համար իշխանությունը միայն ու միայն նպատակ է, և ո՛չ միջոց:
Ես չեմ ընդունում «նպատակն արդարացնում է միջոցները» արտահայտությունը: Դա ողորմելիներին հատուկ կարգախոս է:
-Բայց չէ՞ որ Շևարդնաձեն ու Ալիևը չվախեցան հնարավոր հետևանքներից ու, ինչպես ասում են` նպատակը միջոց դարձրած, գլխավորեցին իրենց երկրներում սկսված շարժումները:
-Հա՜… բայց չմոռանանք, որ նրանք այդ քայլին դիմեցին այն պահին միայն, երբ իրենց երկրներում արդեն անկախություն էր հռչակված: Այս երկու վիճակները պետք է զատել միմյանցից:
-Ինչպիսի՞ն է Ձեր վերաբերմունքը ղարաբաղցիների նկատմամբ:
-Ես միշտ էլ ասել եմ, որ նրանք տեղում պետք է մնան, որպեսզի չնոսրանա տեղի հայ զանգվածը, չամայանան պապական մեր հողերը:
-88-ից հետո դադարեցրիք Ձեր քաղաքական գործունեությունը, մինչդեռ նախկիններից շատերն այսօր որոշակի աթոռներ են զբաղեցնում:
-Քաղաքականության ասպարեզում իմ միսիան ավարտված է: Վերադարձ քաղաքականություն չի լինի, բացառվում է:
-Բայց զրույցի սկզբում Դուք էիք ասում, թե`կյանք է, «ինչ շրջադարձեր ասես, որ չեն լինում»:
-Իմ պարագայում անհնար է:
-Իսկ եթե ժողովուրդը, որն առանձնահատուկ սիրով ու ջերմությամբ է հիշում Ձեզ, պահանջի՞ այդ վերադարձը:
-Գնա մեռի, արի սիրե՞մ… Ինչու՞ պահանջել, երբ ձեր ուզած ջահելին եք բերել` բոյով, խելքը տեղը, լեզուների էլ գիտակ: Ժողովուրդը հենց նրան էլ թող առաջադրի իր պահանջները: Մեր տնտեսությունը ես չէ, որ այս վիճակին հասցրի: Ես չէ, որ երկիրը հոգևոր անապատի վերածեցի:
Ինձնից ի՞նչ ունեն պահանջելու:
-Ալիևն ու Շևարդնաձեն, սակայն, այդպես չմտածեցին ու մինչ օրս իրենց ձեռքում են պահում կառավարական լծակները:
-Նրանց ու իմ ճանապարհները միշտ էլ տարբեր են եղել: Նրանք, որ այնպես «հավատարիմ էին կոմունիզմի գործին, անմնացորդ նվիրվել էին կոմունիստական կուսակցությանը», ընդունակ էին ամեն ինչի:
-Ինչու՞ միայն նրանք, բոլորն էլ, որ մեր պատկերացմամբ «ապրում ու պայքարում էին հանուն խորհրդային ժողովրդի լուսավոր ու խաղաղ ապագայի» այդպիսին էին: Ընտանիքի շրջանակներում, մտերմական հավաքներում մենք անեկդոտներ էինք պատմում Բրեժնևի զառամախտի, Պոդգոռնու գռեհկության, Սուսլովի սկլերոզի, Չուրբանովի հարբեցողության և մյուսների արատների մասին, մանրամասնորեն քննարկում էինք նրանց բոլորի արածները, սակայն չէինք նկատում, որ մենք ապրում ենք նրանց կռած կաղապարով, իսկ նրանք` իրենց սեփական կյանքով:
-Կարողանում ես խոսեցնել ինձ ու մոռացված հուշեր արթնացնել:
Անդրոպովի թաղումից հետո ԽՄԿԿ Կենտկոմի նոր գլխավոր քարտուղար պիտի ընտրեին` Չեռնենկոյին: Կարծես, դիակ լիներ, բերանում շունչ չկար: Հավաքվածներն էլ էնտուզիազմով էին համակվել: Խայտառակ տեսարան էր:
Մի կերպ զսպում էի ինձ, որ աննախադեպ որևէ քայլ չկատարեմ:
Երբ առաջադրվեց նրա թեկնածությունը բոլորը ձեռք բարձրացրին: Ե՛ս էլ… Ի՜նչ կարող էի անել: Կամ ի՜նչ կտար իմ դեմ լինելը:
Մտածում էի, որ ես փոքր հանրապետության ղեկավար եմ, պարտավոր եմ մտածել իմ երկրի ու ժողովրդի մասին, ենթարկվել մեծամասնությանն ու իմ ազգին հարվածի տակ չդնել:
Վա՜յ նրան, ով հանկարծ «սայթաքեր»… Ինչևէ, Չեռնենկոն ընտրվեց:
Այդ ներկայացումից հետո մի տեսակ նվաստացած ու ամոթահար մտա հյուրանոցի իմ համարը: Հայելու մեջ նայեցի դեմքիս ու ինձ համար էլ անսպասելի զայրույթով սկսեցի թքել արտացոլանքիս…
ՎԵՐՋԱԲԱՆԻ ՓՈԽԱՐԵՆ
Կարեն Սերոբիչի աշխատասենյակում կախված ժամացույցի սլաքները ցույց էին տալիս 18.00-ն: Նա մատնացույց արեց ժամացույցն ու անսպասելի շրջադարձ կատարեց.
-Լա՜վ բան է ազատությունը: Զրուցիր ում հետ ուզում ես, ինչից ուզում ես: Ոչ ոք չի կարող պարտադրել, թե հաշվետվություն ներկայացրու, երեք ժամ ի՞նչ էիր խոսում:
Էնքա՜ն հուշեր ունեմ, որ դեռևս պետք է գրառեմ, տպագրության պատրաստեմ:
Միայն թե մի պրոֆեսիոնալ լրագրող է պետք, որ այսպես նստի, ժամերով խոսեցնի, ձայնագրի ու մշակի տեքստը:
Մեր զրույցն ավարտված էր: Վեր կացա: Իր ծառայողական մեքենայով նա ինձ հասցրեց տուն և հաջողություններ մաղթեց, հավելելով.
-Եթե մեր զրույցից առանց իմ գիտության որևէ բան հրապարակես, կարծիքս կփոխեմ ժուռնալիստների դասկարգի մասին: Իսկ գրառումներդ մաքրիր ու պահիր, հետո շատ պետք կգան:
Զրույցը`
Փիրուզա ՄԵԼԻՔՍԵԹՅԱՆԻ
Դիտվել է՝ 44467

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ