Ես տեսել եմ գրողական Ոսկեդարը, երբ գիրը արժեք էր։ Մեկ բաժակ սուրճի շուրջ տաք, արվեստանպաստ վեճեր էին։ Բոհեմը իր մեջ էր համախմբել բառեղեն «խենթուկներին»։ Գինովությունը անկեղծության ճամփա էր բացում։ Կամ ընդունվում էր հեղինակը, կամ ՝ ոչ։ Գրքի նկատմամբ հարգանք կար։ Անհատականության խոսքը հասնում էր իր երկրի իշխանավորին։ Մտավորականը միջնորդ էր պետության և ժողովրդի միջև։

«Մենք քամիներ շատ ենք տեսել և եթե ցայսօր գոյատևում ենք, ապա շնորհիվ լոկ այն բանի, որ քամիները թռցրել են մեր գլխարկը, բայց ոչ գլուխը։

Այսօր, տարիների հեռվից ու Պարույր Սևակի հռչակի, ճանաչման ու ժողովրդական սիրո տեսանկյունից դժվար է պատկերացնել, որ բանաստեղծի ճանապարհը հեշտ չի եղել։ Գյուղից քաղաք եկած ընթերցասեր պատանին բախվում է բազմաթիվ դժվարությունների, ընկնում հուսահատության մեջ, նույնիսկ դադարում գրել, թեև մինչ այդ մտածում էր, որ արդեն կայացած բանաստեղծ է։ Այս մասին Պարույր Սևակը անկեղծորեն պատմում է իր «Անցյալը ներկայացած» ակնարկում և հարցազրույցներից մեկում։ Իրեն բանաստեղծ չհամարելու պատճառները մի քանիսն էին, սակայն գլխավորը՝ Եղիշե Չարենցի պոեզիային ծանոթությունն էր։ Ծանոթանալով Չարենցի երկերին, երիտասարդ Սևակն հասկանում է, թե ո՞վ է բանաստեղծը, ի՞նչ է գրականությունը, ինչպե՞ս պետք չէ գրել և, ինչն ամենից դժվարն էր՝ ինչպե՞ս գրել։

Հունվարի 24-ը Պարույր Սևակի ծննդյան օրն է Սևակի հատորները մեր գրապահարանում նենց տեղ էին դրված, որ եթե աչքերդ փակեիր ու ձեռքդ պարզեիր, հաստատ հենց Սևակի հատորներից մեկը ձեռքդ կընկներ...

Ո՞վ ա կարդացող մարդը։ Արտաքինից նա չի տարբերվում չկարդացող մարդուց, բայց իրականում տարբերությունը հսկայական ա։

- Հա՛յր, դատապարտված ննջեցյալները կարո՞ղ են աղոթել: - Նրանք ուշքի են գալիս և օգնություն խնդրում, սակայն այլևս չեն կարող իրենք իրենց օգնել: Դժոխքում գտնվողները Քրիստոսից միայն մեկ բան կուզեին, որպեսզի իրենց հինգ րոպե երկրային կյանք տար՝ ապաշխարելու համար:

Մարդկային էությունը բարիքների ձգտող է և ոչ թե չարիքների։ Չկա որևէ բան, որ էությամբ չար լինի։ Հոբի փորձություններից էլ կարելի է իմանալ, թե սատանան զորավոր ու կանխագուշակ չէ։ Որովհետև եթե նա զորավոր մեկը լիներ, Աստծուց օգնություն չէր խնդրի ու ստանա…

Սարոյանի գրամեքենան Ֆրեզնոյում տեսածս նույն հնամաշ մեքենան էր։ Ասաց, որ ճամփորդելիս քիչ բան է հետը վերցնում, բայց գրամեքենայից միշտ անբաժան է։ - Ամեն արվեստագետ հիվանդ է ու ստեղծագործելով կբուժվի։ Ես գրելով կբուժվիմ, եթե չգրեմ, հիվանդ եմ։

Հիմա արդեն, երբ առ ոչինչ տանող աննախադեպ ապագայի չարաբաստիկ ուրվականը չափազանց իրատեսական է և այևս ուժը կորցրած կարելի է համարել Ըմբռնումով մոտենալու, Գոտիները ձգելու, վատ ապրելուն համակերպվելու Սերգոյին հասցեագրված թմրեցնող կոչերը, երբ Գաբրիել հրեշտակապետի լիազոր դեսպանն ավարտին է մոտեցնում փակ դռների հետևում մանրակրկիտ մշակված հայոց դամբանականի ծրագիրը՝ ներգրավելով գետնաքարշ խամաճիկների նորաթուխ թերմացքներ, ուզում եմ հարց տալ, ապավինելով հոգեվարքից առաջ անիմաստ խռխռացող ընդդիմադիր ուժերին, որոնք կոչված են խորը թմբիրից արթնացնելու, համախմբելու և կազմակերպելու կեղեքվող երկրի վերջին բնակիչներին, ե՛րբ եք ինքներդ միասնական բռունցք կազմելու ընդդեմ մեր սրբազան երկրին, նրա միամիտ ու դյուրահավատ բնակչությանը պատուհասած չարիքի և առաջնորդելու նրան:

Գլխավոր եկեղեցու մոտ մանկական կարուսել կա։ Տեղս նեղ էր, մտա էդտեղի տուալետ։ Դե, տարիքս մեծ է , ես հո սովորական գրո՞ղ չեմ։