ՈՒկրաինան պետք է ներգրավի երիտասարդներին, օրինակ՝ 18-25 տարեկան, որպեսզի մասնակցեն Ռուսաստանի դեմ պատերազմին՝ հայտարարել է ԱՄՆ-ի պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենը։ Ըստ նրա՝ հաջողության գրավականը մարտի դաշտում մարդկանց ներկայությունն է, ինչպես նաև ռազմամթերքի ու զենքի առկայությունը։ «Դա շատ բարդ որոշում է, բայց մենք վստահ ենք, որ երիտասարդների ներգրավումը պայքարին անհրաժեշտ է։ Հենց այս պահին 18-25 տարեկանները պայքարին չեն մասնակցում»,- Բրյուսելում ասել է Բլինքենը:               
 

Պատ­մա­կան դեպ­քե­րի և դեմ­քե­րի հա­մե­մա­տա­կան վեր­լու­ծու­թ­յուն

Պատ­մա­կան դեպ­քե­րի և դեմ­քե­րի հա­մե­մա­տա­կան վեր­լու­ծու­թ­յուն
15.05.2020 | 00:33
Գի­տու­թյուն­նե­րը աշ­խար­հում շատ են և տա­րա­տե­սակ: Սա­կայն յու­րա­քան­չյուր գի­տու­թյուն իր ար­ժա­նի տեղն ու­նի աշ­խար­հում: Ինչ խոսք, կան գի­տու­թյուն­ներ` ֆի­զի­կա, մա­թե­մա­տի­կա, քի­միա, ո­րոնք ֆուն­դա­մեն­տալ դեր են խա­ղա­ցել և խա­ղում աշ­խար­հում և ա­ռանց այդ գի­տու­թյուն­նե­րի հնա­րա­վոր չէին լի­նի ոչ օ­դագ­նա­ցու­թյու­նը, ոչ տիե­զե­րագ­նա­ցու­թյու­նը և ոչ էլ այ­սօր աշ­խար­հին սպառ­նա­ցող կո­րո­նա­վի­րու­սը: Խոսքս ա­մենևին էլ վեր­ջին ե­րեք գի­տու­թյուն­նե­րի մա­սին չէ, ո­րոնք որ­քան էլ գի­տա­կան աշ­խար­հում թե­լադ­րող դիրք ու­նեն, բայց ա­մենևին թե­լադ­րող չեն ե­ղել և չեն էլ լի­նե­լու քա­ղա­քա­կա­նու­թյան մեջ, ո­րով­հետև նրանց ստեղ­ծած բա­նաձևե­րը, դիագ­րամ­նե­րը և մա­թե­մա­տի­կա­կան վեր­լու­ծու­թյուն­նե­րը չեն կան­խա­տե­սել պատ­մու­թյան ե­թե ոչ հե­ռա­վոր, գո­նե մո­տա­կա ա­պա­գան: Որ­քան էլ ո­մանք ա­սեն, թե պատ­մու­թյու­նը սուտ գի­տու­թյուն է, բայց այդ­պես չէ, ո­րով­հետև քիչ չեն ե­ղել պատ­մա­բան­ներ, փի­լի­սո­փա­ներ, ո­րոնք մա­թե­մա­տի­կա­կան ճշգր­տու­թյամբ գու­շա­կել և գու­շա­կում են ֆոր­մա­ցիա­նե­րի սկիզ­բը և վեր­ջը: Աշ­խար­հի տե­րե­րը, ե­թե ոչ ան­թե­րի, գո­նե մի­նի­մալ տի­րա­պե­տեին աշ­խար­հի զար­գաց­ման ֆոր­մա­ցիա­նե­րին, թե ին­չու են կոր­ծան­վել ու ծն­վում պե­տու­թյուն­նե­րը, ին­չու են կա­տար­վում հե­ղաշր­ջում­նե­րը, հե­ղա­փո­խու­թյուն­նե­րը, ա­պա հա­մոզ­ված եմ` որևէ կա­ռա­վա­րիչ (թա­գա­վոր, նա­խա­գահ, վար­չա­պետ, գլ­խա­վոր քար­տու­ղար) փո­ղո­ցում գա­զա­զած ամ­բո­խի ոտ­քե­րի տակ չէր հայ­տն­վի, ըն­տա­նի­քը չէր գլ­խատ­վի, բուն­կե­րում ինք­նաս­պան չէր լի­նի, պառ­լա­մեն­տում չէր գն­դա­կա­հար­վի և մեկ օ­րում գա­հից չէր ի­ջեց­վի մե­ղադ­րյա­լի ա­թո­ռին: Չեռ­նիշևսկին է ա­սել` դու ֆի­զի­կա, մա­թե­մա­տի­կա կա­րող ես չի­մա­նալ, բայց պատ­մու­թյուն ի­մա­նալ պար­տա­վոր ես: Պատ­մու­թյան չի­մա­ցու­թյունն է պատ­ճա­ռը, որ շատ կա­ռա­վա­րող­ներ հայ­տն­վում են գի­լիո­տի­նի տակ:
Ինչ­պես բիրտ ու կո­պիտ կոր­սի­կա­ցին դար­ձավ կայսր, կարճ ժա­մա­նա­կում եր­կր­ներ նվա­ճեց և վեր­ջում ջա­հել-ջա­հել աք­սոր­վեց մի ան­մար­դաբ­նակ կղ­զի ու կյան­քի վեր­ջին տա­րի­ներն անց­կաց­րեց հա­մա­րյա մո­ռա­ցու­թյան մեջ: Ինչ­պես պա­տա­հեց, որ աշ­խար­հին հան­ճա­րեղ գլուխ­ներ տված մի ազգ խե­լա­կո­րույս վա­զեց մի ցա­վա­գա­րի հետևից և … ե­ղավ այն, ինչ ե­ղավ: Ինչ­պես պա­տա­հեց, որ դա­րե­րով ողբ ու կո­տո­րած տե­սած մի ժո­ղո­վուրդ, ո­րը ե­րե­սուն տա­րում ստեղ­ծեց լավ թե վատ իր պե­տու­թյու­նը և նույ­նիսկ այդ կարճ ժա­մա­նա­կում հա­զա­րա­վոր զր­կանք­ներ կրեց, ապ­րեց ա­ղե­տա­լի երկ­րա­շարժ, շր­ջա­փա­կում, բայց այն­քան ուժ ու ե­ռանդ և լա­վա­տե­սու­թյուն ու­ներ իր մեջ, որ հաղ­թեց ի­րե­նից և՛ քա­նա­կով, և՛ զեն­քով ա­վե­լի լավ զին­ված թշ­նա­մուն:
Նա­պո­լեո­նից մինչև մեր օ­րե­րը կազ­մում է մոտ 230 տա­րի: Եր­կու դա­րից փոքր-ինչ ա­վե­լի այդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նում մարդ­կու­թյու­նը տե­սել է մեծ և փոքր պա­տե­րազմ­ներ, եր­կու հա­մաշ­խար­հա­յին պա­տե­րազմ­ներ, հոկ­տեմ­բե­րյան հե­ղա­փո­խու­թյուն, հս­կա­յա­կան մի պե­տու­թյան կազ­մա­քան­դում, ար­դյուն­քում ան­հա­մար զո­հեր, ան­սահ­ման ա­րյուն, ան­կա­խա­ցած պե­տու­թյուն­ներ, ազ­գա­մի­ջյան պա­տե­րազմ­ներ, բռ­նա­կալ­նե­րի ա­ռա­տու­թյուն. և ըն­դա­մե­նը եր­կու տա­րի ա­ռաջ հայ ժո­ղո­վուրդն իր ձեռ­քե­րի վրա իշ­խա­նու­թյան բե­րեց մե­կին, ո­րը «Քրիս­տո­սի» նման (նե­րիր ինձ, տեր, այս հի­մար հա­մե­մա­տու­թյան հա­մար, բայց ստիպ­ված օգ­տա­գոր­ծե­ցի, ո­րով­հետև մի չն­չին ոչն­չու­թյուն ի­րեն փա­ռա­բա­նե­լու հա­մար հա­մե­մա­տեց քեզ հետ) քայ­լեց ըն­դամ­նեը 200 կմ և հաս­նե­լով մայ­րա­քա­ղաք Երևան, ի­րեն հռ­չա­կեց վար­չա­պետ և նախ­կին իշ­խա­նա­վոր­նե­րի նկատ­մամբ հաս­կա­նա­լի ա­տե­լու­թյամբ լց­ված ժո­ղո­վուր­դը ոչ թե գո­չեց «հայ՛լ, Նի­կո՛լ» («հայլ»-ը… մեր լեք­սի­կո­նում ըն­դուն­ված չի ե­ղել և չի էլ լի­նի) այլ` «Նի­կոլ վար­չա­պետ»: Կար­ծես փոքր-ինչ շտա­պե­ցի և ա­ռաջ ըն­կա դեպ­քե­րի խրո­նո­լո­գիա­յից:
Ինչ­պե՞ս Հիտ­լե­րը ե­կավ իշ­խա­նու­թյան: 1918 թվա­կա­նին, երբ կնք­վեց Վեր­սա­լի պայ­մա­նա­գի­րը, Ֆրան­սիա­յի վար­չա­պե­տը կա­տա­րեց մի հան­ճա­րեղ գու­շա­կու­թյուն, ա­սե­լով, որ խա­ղա­ղու­թյան այդ պայ­մա­նա­գի­րը սկիզբ դրեց ա­պա­գա երկ­րորդ հա­մաշ­խար­հա­յին պա­տե­րազ­մին: Ի­րոք, նա ճիշտ գու­շա­կեց, և քսան տա­րի հե­տո սկս­վեց Երկ­րորդ հա­մաշ­խար­հա­յին պա­տե­րազ­մը: Վեր­սա­լի պայ­մա­նագ­րով Գեր­մա­նիա­յի վզին փա­թաթ­վեց մի ա­հա­վոր թա­լան­չիա­կան պայ­մա­նա­գիր: Գեր­մա­նիան պետք է հաղ­թող­նե­րին վճա­րեր 29 մի­լիարդ մարկ ռազ­մա­տու­գանք, որն այդ ժա­մա­նակ հա­մար­ժեք էր հա­րյուր հա­զար տոն­նա ոս­կու: Գեր­մա­նա­ցի ժո­ղովր­դին լքել էր ժպի­տը: Ժո­ղո­վուր­դը սո­վում էր: Կոնկ­րետ մեկ օ­րի­նակ, և պատ­կե­րը պարզ կլի­նի: Հիտ­լե­րի իշ­խա­նու­թյան գա­լուն նա­խոր­դող տա­րում Գեր­մա­նիա­յում ինք­նաս­պան էր ե­ղել 280 հա­զար գեր­մա­նա­ցի տղա­մարդ: Պատ­ճա­ռը` չկար աշ­խա­տանք: Ըն­տա­նիք­նե­րը մեռ­նում էին սո­վից: Գեր­մա­նու­հին ըն­տա­նի­քը սո­վից փր­կե­լու հա­մար կա­մա­վոր հերթ էր կանգ­նում բար­դակ, բար­դել գնա­լու հա­մար, որ­պես­զի գո­նե հա­ցի փող աշ­խա­տեր: Որ­պես կա­նոն բար­դակ­նե­րի, բար­դել­նե­րի ճն­շող մե­ծա­մաս­նու­թյան տե­րե­րը հրեա­ներ էին: Նրանց թի­վը ճն­շող էր նաև բուր­ժուա­նե­րի մեջ: Հիտ­լերն իր սո­ցիալ-դե­մոկ­րա­տիա­յի ծրագ­րով գե­րեց գեր­մա­նա­ցի ժո­ղովր­դին: Որ­քան էլ Հիտ­լե­րին ա­սենք ցա­վա­գար, փաս­տը մնում է փաստ, որ նրան և նրա թի­մի ոչ մի ան­դա­մի չես ան­վա­նի թե­րուս­ներ, թե­պետ հա­նուն ճշ­մար­տու­թյան պի­տի նշել, որ միայն Մար­տին Բոր­մանն ու­ներ մի­ջին մաս­նա­գի­տա­կան կր­թու­թյուն, մնա­ցած­նե­րի կր­թու­թյու­նը միջ­նա­կար­գից դե­նը չի ան­ցել: Հիտ­լե­րի եր­կու փոր­ձերն էլ` ըն­դուն­վե­լու գե­ղար­վես­տի ա­կա­դե­միա, ա­վարտ­վել ե­ն ան­հա­ջող: Հա­նուն ճշ­մար­տու­թյան պետք է ա­սել, որ ինչ­պես Հիտ­լե­րը, այն­պես էլ նրա ողջ թի­մը մո­լե­ռանդ հայ­րե­նա­սեր­ներ էին, և նրանց հա­մար ոչ թե հա­մոզ­մունք, այլ միս ու ա­րյուն էր «Գեր­մա­նիան վեր է ա­մեն­քից» լո­զուն­գը: Երկ­րի հա­մար սո­ցիա­լա­կան ծանր վի­ճա­կում Հիտ­լե­րը հիա­նա­լի որ­սաց ժո­ղովր­դի վի­ճա­կը և ա­սաց…
Բայց փոքր-ինչ ա­ռաջ անց­նեմ և նշեմ, որ երբ Նա­պո­լեո­նը սկ­սեց իր ի­տա­լա­կան կամ­պա­նիան, դի­մեց իր բա­նա­կին հետևյալ խոս­քե­րով. «Դուք վատ եք զին­ված, վատ եք հան­դեր­ձա­վոր­ված, բայց բարձր է ձեր հե­ղա­փո­խա­կան ո­գին, և ես ձեզ տա­նում եմ մի եր­կիր, ո­րի նկատ­մամբ հաղ­թա­նա­կը ձեզ կա­պա­հո­վի բա­րե­կե­ցու­թյամբ»: Նա­պո­լեո­նը ճիշտ դուրս ե­կավ: Վատ զին­ված ֆրան­սիա­կան բա­նա­կը ջախ­ջա­խեց ի­տա­լա­կա­նին, և Նա­պո­լեո­նը կա­տա­րեց իր խոս­տու­մը: Սո­ցիալ-դե­մոկ­րա­տա­կան գա­ղա­փար­նե­րով զին­ված Հիտ­լե­րը ե­կավ իշ­խա­նու­թյան և խոս­տա­ցավ գեր­մա­նա­ցի ժո­ղովր­դին կարճ ժա­մա­նա­կա­մի­ջո­ցում հասց­նել բա­րե­կե­ցու­թյան, իսկ դրան հաս­նե­լու հա­մար ա­ռա­ջին հեր­թին պետք էր ոչն­չաց­նել գեր­մա­նա­ցի ժո­ղովր­դի ա­րյու­նը ծծող ջհուդ­նե­րին: Լո­զուն­գը` «Գեր­մա­նիան վեր է ա­մե­նից», հիա­նա­լի էր գոր­ծում: Հիտ­լե­րի յու­րա­քան­չյուր ե­լույթ հան­ճա­րեղ ժո­ղովր­դին վեր էր ա­ծում իս­կա­կան զոմ­բիի և Հիտ­լե­րի «Հայլ» կո­չին մի­լիո­նա­վոր զոմ­բի­ներ ար­ձա­գան­քում էին` «Հա՜յլ, Հիտ­լեր»: Հիտ­լե­րի կազ­մա­կեր­պած ցան­կա­ցած հան­դի­պում ժո­ղովր­դի հետ կա­րե­լի է ա­սել, որ ա­ռանց ռե­ժի­սո­րա­կան աշ­խա­տան­քի հիա­նա­լի և գե­ղե­ցիկ ներ­կա­յա­ցում էր: Հիտ­լե­րը կարճ ժա­մա­նա­կում ոչն­չաց­րեց հրեա­նե­րին և ա­պա­հո­վեց իր հաղ­թա­նա­կը հե­տա­գա տա­րի­նե­րի հա­մար:
2018 թվա­կա­նին Հա­յաս­տա­նի սո­ցիալ-տն­տե­սա­կան վի­ճա­կը ե­թե չա­սեմ շատ վատ, ա­պա վատ էր: Ե­րե­սուն տա­րի­նե­րի ըն­թաց­քում երկ­րում խո­րա­ցել էր հա­սա­րա­կու­թյան լայն շեր­տե­րի բևե­ռա­ցու­մը: Ար­հես­տա­կա­նո­րեն ստեղծ­վել էին օ­լի­գարխ­նե­րի և ծայ­րա­հեղ աղ­քատ­նե­րի բևեռ­նե­րը: Երկ­րում հիմ­նո­վին թա­լա­նի ճա­նա­պար­հով ոչն­չաց­վել էին խոր­հր­դա­յին երկ­րից մնա­ցած հս­կա ար­դյու­նա­բե­րու­թյու­նը, գյու­ղատն­տե­սու­թյու­նը: Ան­կա­խու­թյան ա­ռա­ջին օ­րից սկս­վել էր երկ­րի թա­լա­նը: Բա­ցեք Վազ­գեն Մա­նու­կյա­նից մինչև վեր­ջին վար­չա­պե­տը (Նի­կո­լը դրա մեջ չի մտ­նում, նա այդ սե­ղա­նին հա­սավ այն ժա­մա­նակ, երբ ա­մեն ինչ հա­մա­րյա վեր­ջա­ցած էր, Նի­կոլն էլ իր թի­մի հետ սկ­սեց մի այլ կերպ մս­խել երկ­րի ու­նեց­ված­քը: Ա­վե­լի ման­րա­մասն այդ մա­սով` փոքր-ինչ հե­տո) ո­րո­շում­նե­րը (այ­սինքն կա­ռա­վա­րու­թյան ո­րո­շում­նե­րը), որ­տեղ սևով սպի­տա­կի վրա գր­ված է. «Վա­ճա­ռել» (այս կամ այն) ձեռ­նար­կու­թյու­նը այս կամ այ­նին­չին (սկզբ­նա­կան շր­ջա­նում այդ վա­ճառ­քի մեջ մեծ տեղ է գրա­վել (դա Բագ­րա­տյա­նի օ­րոք էր) վաու­չեր­նե­րով վա­ճառ­քը, հե­տո դրա­մով կամ դո­լա­րով) այս­քան մի­լիոն դրա­մով կամ դո­լա­րով: Ան­շուշտ վա­ճառ­քում որ­պես կա­նոն նշ­վել է նաև` վա­ճա­ռո­ղը պար­տա­վոր­վում է (նշ­վում է ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը) այս­քան ժա­մա­նա­կում կա­տա­րել այս­քան մի­լիոն դո­լա­րի (կամ դրա­մի) ներդ­րում, ա­պա­հո­վել այս­քան աշ­խա­տա­տեղ: Նա­յեք կա­ռա­վա­րու­թյան ցան­կա­ցած տա­րի­նե­րի տե­ղե­կա­գի­րը և տե­սեք, թե որ ո­րո­շումն է կա­տար­ված: Եվ ոչ մե­կը: Տե­ղին հարց է ա­ռա­ջա­նում. ին­չու՞ կա­ռա­վա­րու­թյու­նը տեր չի կանգ­նել իր ո­րոշ­մա­նը և գնոր­դից չի պա­հան­ջել ո­րոշ­ման կե­տե­րի կա­տա­րու­մը: Կա­ռա­վա­րու­թյու­նը չէր կա­րող գնոր­դից որևէ բան պա­հան­ջել, ո­րով­հետև գույ­քի հս­կա­յա­կան գոր­ծար­քը կա­տար­վել է կու­լիս­նե­րի հետևում կա­ռա­վա­րու­թյան կող­մից նշ­ված գնից ան­հա­մե­մատ բարձր գնով: Գնոր­դը վճա­րել է, թե ում, միայն Աստ­ված և կա­ռա­վա­րու­թյու­նը գի­տեն: Ե­րե­սուն տար­վա տո­տալ թա­լա­նը ժո­ղովր­դին հասց­րել էր հու­սա­հա­տու­թյան: Կեղծ­վում էին ընտ­րու­թյուն­նե­րը, հան­րաք­վե­նե­րը: Ժո­ղո­վուր­դը սպա­սում էր այն օր­վան, երբ հեր­թա­կան ընտ­րու­թյուն­նե­րի ժա­մա­նակ ին­քը զգում էր ի­րեն մարդ և հպար­տո­րեն սա­կար­կում էր իր ձայ­նը: Կա­ռա­վա­րող­նե­րից միայն երկ­րորդ նա­խա­գա­հը չփոր­ձեց որևէ կերպ մնալ ա­թո­ռին, թե­պետ տա­րի­ներ ա­ռաջ հայ­տա­րա­րել էր, որ չի պատ­րաստ­վում ե­րի­տա­սարդ թո­շա­կա­ռու դառ­նալ: Թե ինչ պատ­ճառ­նե­րով նա մնաց ե­րի­տա­սարդ թո­շա­կա­ռու, հայտ­նի է ի­րեն և ի­րե­նից հե­տո ե­կող նա­խա­գա­հին:
Եր­կու տաս­նյակ տա­րի­նե­րին իշ­խող ղա­րա­բա­ղյան կլա­նի հան­դեպ զանգ­վա­ծա­յին լրատ­վա­կան մի­ջոց­նե­րով այն­քան թույն և ա­տե­լու­թյուն էր կու­տակ­վել, որ ժո­ղո­վուր­դը մո­ռա­ցել էր երկ­րի հիմ­նա­դիր կոր­ծա­նո­ղի ա­րարք­նե­րը: Ժո­ղովր­դի համ­բե­րու­թյան բա­ժա­կից շա­րու­նակ թափ­վում էր ա­վե­լի լց­ված ջու­րը, և լի­նում էին պոռթ­կում­ներ, բայց ո­րոնք ճնշ­վում և ա­վարտ­վում էին քրեա­կան գոր­ծե­րով: Եր­րորդ նա­խա­գա­հը նույն­պես չէր ցան­կա­նում ե­րի­տա­սարդ թո­շա­կա­ռու դառ­նալ և իր իշ­խա­նա­կան կյան­քը եր­կա­րաց­նե­լու հա­մար գնաց սահ­մա­նադ­րա­կան փո­փո­խու­թյա­նը և հույս ու­ներ, որ իր իշ­խա­նա­կան կյան­քը ա­թո­ռին պետք է ա­վարտ­վի իր բնա­կան մա­հով, այն է` ա­թո­ռից թա­փո­րը նրան պետք է տա­նի մինչև գե­րեզ­ման: Թե­պետ նա մինչ հան­րաք­վեն խոս­տա­ցել էր չհա­վակ­նել որևէ պաշ­տո­նի: Բայց հրճ­վեց, երբ մի քա­նի օ­րով հայ­տն­վեց վար­չա­պե­տի պաշ­տո­նին: Ըն­դա­մե­նը մի քա­նի օր, և Գյում­րիից ոտ­քով Երևան հա­սած Նի­կո­լը որ­սա­լով ժո­ղովր­դա­կան ա­տե­լու­թյան հզոր թա­փը, գո­չեց` «Մեր­ժի՛ր Սեր­ժին»: Զար­մա­նա­լին այն է, մերժ­ված Սեր­ժը շատ շուտ ձեռ­քե­րը վեր տն­կեց: Եվ ե­ղավ այն, ին­չի ա­կա­նա­տե­սը ե­ղանք ա­մենքս:
Նի­կո­լը հպարտ հայ ժո­ղովր­դին խոս­տա­ցավ կարճ ժա­մա­նա­կում եր­կի­րը դարձ­նել դրախտ, օ­լի­գարխ­նե­րի հա­խից գալ, հետ վե­րա­դարձ­նել թա­լան­ված հարս­տու­թյուն­նե­րը, և ժո­ղո­վուր­դը չէր գո­ռում «Հայլ Նի­կոլ» (մեր լեք­սի­կո­նին խորթ է նման դի­մե­լաո­ճը), այլ մարմ­նի ողջ էու­թյամբ օրհ­նում էր Նի­կո­լի ծնուն­դը և պատ­րաստ էր...
Ժո­ղո­վուրդն էյ­ֆո­րիա­յի մեջ չէր նկա­տում Նի­կո­լի օր օ­րի թույլ տված սխալ­նե­րը և նրա «խաթ­րու» ընտ­րում էր գոր­ծից ան­տե­ղյակ քա­ղա­քա­պե­տեր, իսկ Ազ­գա­յին ժո­ղո­վը լց­րեց թե­րուս­նե­րով, ճիշտ և ճիշտ Նի­կո­լի կազ­մած ցու­ցա­կով: Ժո­ղովր­դին չէր հե­տաք­րք­րում, թե ով ով է, կարևո­րը, որ այդ ցու­ցա­կը գլ­խա­վո­րում էր Նի­կո­լը: Ա­միս­նե­րը սա­հում էին, և հպարտ ժո­ղո­վուր­դը սպա­սում էր իր կյան­քի բա­րե­լավ­մա­նը:
Ա­դոլֆ Հիտ­լերն օր օ­րի կա­տա­րում էր գեր­մա­նա­ցի ժո­ղովր­դին տված խոս­տում­նե­րը: Կարճ ժա­մա­նա­կում գեր­մա­նա­ցու կյան­քը սկ­սեց բա­րե­լավ­վել, նրա դեմ­քին ժպիտ երևաց, սկ­սվեց դե­մոգ­րա­ֆիկ ա­ճը, և «Գեր­մա­նիան վեր է ա­մեն­քից» լո­զուն­գով նա իր կամքն էր թե­լադ­րում աշ­խար­հին: Ճիշտ է, Հա­յաս­տա­նը Գեր­մա­նիա չէր, և ոչ էլ Նի­կո­լը Ա­դոլֆ, և հա­մե­մա­տե­լու եզ­րեր չեն կա­րող լի­նել, բայց և ան­տե­սել էլ հնա­րա­վոր չէր հե­ղա­փո­խու­թյան լի­դեր­նե­րի տված խոս­տում­նե­րի շատ հար­ցե­րում նման լի­նե­լը: Հիտ­լերն իր խոս­տում­նե­րը կա­տա­րեց, և եր­բեք շուռ չե­կավ ի­րեն հա­վա­տա­ցող ժո­ղո­վուր­դը (Ճիշտ է, գտն­վե­ցին ե­զա­կի մար­դիկ, ո­րոնք գու­շա­կում էին գեր­մա­նա­ցի ժո­ղովր­դին սպաս­վե­լիք դժ­բախ­տու­թյուն­նե­րը և նույ­նիսկ նրա նկատ­մամբ մա­հա­փոր­ձեր կազ­մա­կեր­պե­ցին) և հա­վատ­քով նրան տա­րավ մինչև... կոր­ծա­նում: Ին­չը չես ա­սի Նի­կո­լի պա­րա­գա­յում: Նի­կո­լի հա­մար կարճ ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում հպարտ հայ ժո­ղո­վուր­դը դար­ձավ պո­ղոս և ե­կավ այն եզ­րա­կա­ցու­թյան, որ հայ մար­դու աղ­քա­տու­թյու­նը նրա գլ­խում է: Պո­ղոս­նե­րի վի­ճա­կը չլա­վա­ցավ, բյու­ջեն չլց­վեց խոս­տա­ցած մի­լիարդ դո­լար­նե­րով: Ճիշտ է, հան­րա­պե­տու­թյան դե­մոգ­րա­ֆիկ պատ­կե­րը կա­րե­լի է ա­սել լա­վա­ցավ, ո­րին օգ­նեց կո­րո­նա­վի­րուս կոչ­ված հրե­շը:
Նի­կո­լի կա­տա­րած հե­ղա­փո­խու­թյու­նը, այն էլ թավ­շյա, հաս­կա­նա­լու հա­մար ինձ օգ­նում է Մի­քա­յել Նալ­բան­դյա­նի «Երկ­րա­գոր­ծու­թյու­նը որ­պես ու­ղիղ ճա­նա­պարհ» աշ­խա­տու­թյու­նը: Մինչ հե­ղա­փո­խու­թյու­նը բուր­ժուա­զիա­յի դրո­շին գրած էր` ա­զա­տու­թյուն, հա­վա­սա­րու­թյուն, եղ­բայ­րու­թյուն: Հենց հա­սավ իշ­խա­նու­թյան, բու­րժուա­զիան դի­մեց հե­ղա­փո­խա­կան­նե­րին, ա­սե­լով. «Մեր ճա­նա­պարհ­ներն այս­տեղ բա­ժան­վում են: Մո­ռա­ցեք հե­ղա­փո­խա­կան կար­գա­խոս­նե­րը»: Բուր­ժուա­զիան այդ բո­լո­րը հաս­կաց­րեց դի­վա­նա­գի­տո­րեն, ին­չը չես ա­սի Նի­կո­լի պա­րա­գա­յում: Նի­կոլն ի­րեն հա­տուկ ան­կեղ­ծու­թյամբ դեպ­քից դեպք էր ա­սում «հպարտ հայ ժո­ղո­վուրդ»:
Շա­րու­նա­կեմ խոս­տա­ցածս զու­գա­հեռ­նե­րի անց­կա­ցու­մը: Նա­պո­լեոնն սկ­սեց Եվ­րո­պա­յի ժո­ղո­վուրդ­նե­րի ա­զա­տագ­րու­մը միա­պե­տա­կան­նե­րի ճի­րան­նե­րից: Եվ­րո­պա­ցի շատ հան­ճար­ներ հիա­ցել էին նրա գա­ղա­փար­նե­րով: Հան­ճա­րեղ Բեթ­հո­վե­նը գրեց իր հայտ­նի հե­րո­սա­կան սիմ­ֆո­նիան, իսկ վայ­մա­րյան մի­նիստր, հան­ճա­րեղ Գյո­թեն հիա­ցել էր նա­պո­լեո­նյան գե­նե­րալ­նե­րի ու­շադ­րու­թյու­նից, այն դեպ­քում, երբ բո­լոր մի­նիս­տր­նե­րը փա­խել էին երկ­րա­մա­սից, երբ Նա­պո­լեո­նը մտավ Վայ­մար: Բայց ե­կավ մի պահ, որ նա­հան­ջեց իր հե­ղա­փո­խա­կան գա­ղա­փար­նե­րից, և դա լավ երևաց Լե­հաս­տա­նի օ­րի­նա­կում: Լեհ ժո­ղո­վուր­դը մեծ ա­վանդ էր դրել ֆրան­սիա­կան հե­ղա­փո­խու­թյան հաղ­թա­նա­կի գոր­ծում և լե­հե­րը հույս ու­նեին վե­րա­կանգ­նե­լու ե­րեք միա­պե­տա­կան պե­տու­թյուն­նե­րի միջև բա­ժան­ված եր­կի­րը: Նա մի պահ ցան­կա­ցավ հան­դի­պել ան­գամ Թա­դեուշ Կոս­տյուշ­կո­յի հետ, բայց սա­ռը դա­տո­ղու­թյու­նը նրան հետ պա­հեց այդ մտ­քից, մտա­ծե­լով, որ Լե­հաս­տա­նի ան­կա­խու­թյան վե­րա­կանգ­նու­մը կա­րող է իր հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը փչաց­նել Ավ­ստ­րո­հուն­գա­րիա­յի, Պրու­սիա­յի և Ռու­սաս­տա­նի հետ: Պատ­մա­բան­նե­րից շա­տե­րը կար­ծում են, որ Նա­պո­լեո­նը ե­թե մտ­ներ Ռու­սաս­տան ռուս մու­ժի­կին ա­զա­տու­թյուն շնոր­հե­լու կո­չով, գու­ցե և այլ լի­ներ նրա ռու­սա­կան կամ­պա­նիա­յի վեր­ջը: Մինչ այդ մար­դու ի­րա­վունք­նե­րից խո­սող Նա­պո­լեո­նը մո­ռա­ցավ այդ ա­մե­նը, երբ ար­դեն կայսր էր: Նի­կո­լը նույն­պես խո­սում էր ա­զա­տու­թյու­նից, մար­դու ի­րա­վունք­նե­րից: Մի՞­թե Ղա­րա­բա­ղի ժո­ղովր­դի պայ­քա­րը հենց ա­զա­տու­թյան, մար­դու ի­րա­վուն­քի պայ­քար չէ: Երևի չէ: Այ­լա­պես ինչ­պես բա­ցատ­րել նրա այն միտ­քը և գո­վել այն, ա­սե­լով, որ Հա­յաս­տա­նի որևէ ղե­կա­վար երբևէ նման մո­տե­ցում չի ցու­ցա­բե­րել, որ հար­ցի լու­ծու­մը պետք է ըն­դու­նե­լի լի­նի ադր­բե­ջան­ցի, հայ և Ղա­րա­բա­ղի ժո­ղո­վուրդ­նե­րի հա­մար:
Խն­դամ խել­քիդ, հե­ղա­փո­խա­կան Նի­կոլ, Ա­լիևը երբևէ նման հան­ճա­րեղ միտք ա­սե՞լ է, թե՞ ոչ, թե՞ միայն դուրս ե­կեք Ադր­բե­ջա­նի տա­րած­քից և վերջ:
Ա­զա­տա­րար Նա­պո­լեո­նը վերած­վեց նվա­ճո­ղի, և տե­սանք վեր­ջը: Մար­դու ի­րա­վունք­նե­րից խո­սող Նի­կո­լը մո­ռա­ցել է Ղա­րա­բա­ղի հայ ժո­ղովր­դի ինք­նո­րոշ­ման ի­րա­վուն­քը և խո­սում է ադր­բե­ջա­նա­կան հա­մայն­քի մա­սին: Ես գու­շակ չեմ, բայց լավ եմ պատ­կե­րաց­նում այդ հար­ցում Նի­կո­լի վեր­ջը:
Ֆրան­սիա­կան հե­ղա­փո­խու­թյան բուռն օ­րե­րին Նա­պո­լեո­նը գրեց իր գրա­կան լա­վա­գույն ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյու­նը` «Ընթ­րիք Բո­քե­րում»: Գր­քի երկ­րորդ հրա­տա­րա­կու­թյու­նը լույս տե­սավ հե­ղա­փո­խա­կան իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի կար­գադ­րու­թյամբ: Գիր­քը հա­մա­պա­տաս­խա­նում էր յա­կո­բի­նյան հե­ղա­փո­խա­կան կա­ռա­վա­րու­թյան խն­դիր­նե­րին: Գու­ցե հենց դա էր պատ­ճա­ռը, որ ութ տա­րի հե­տո հան­րա­պե­տու­թյան ա­ռա­ջին կոն­սու­լը հրա­մա­յեց գտ­նել իր երկ­րի բո­լոր պահ­պան­ված օ­րի­նակ­նե­րը և ոչն­չաց­նել դրանք: Դժ­վար է ա­սել, այ­սօր Նի­կո­լը իր որ ե­լույ­թը հնա­րա­վո­րու­թյան դեպ­քում կհե­ռաց­ներ ֆեյս­բու­քից:
Երբ Նա­պո­լեո­նը դար­ձավ կայսր, նրա կա­բի­նե­տի ան­դամ­նե­րը սկ­սե­ցին ստա­նալ բարձր աշ­խա­տա­վար­ձեր, կայ­սեր տա­րե­կան աշ­խա­տա­վար­ձը կազ­մում էր 25 մի­լիոն ֆրանկ: Տե­ղին է հի­շել ևս մի դր­վագ Նա­պո­լեո­նի կյան­քից: Երբ Վայ­մա­րում, մի ընթ­րի­քի ժա­մա­նակ Նա­պո­լեո­նը Գեր­մա­նիա­յի պատ­մու­թյան վե­րա­բե­րյալ վե­ճի է բռն­վում գեր­մա­նա­ցի բուր­գո­միստ­րի հետ, Նա­պո­լեո­նը հաղ­թում է այդ վե­ճում: Գեր­մա­նա­ցին հարց­նում է. «Այդ­քա­նը ե՞րբ եք հասց­րել սո­վո­րել, գե­նե­րալ»: Պա­տաս­խանն ա­վե­լի քան շշ­մե­ցու­ցիչ էր. «Երբ սո­ված ու­սա­նող էի»: Սո­ված ու­սա­նո­ղը դար­ձել էր կայսր: Նա պար­տա­վոր էր մո­ռա­նալ ան­ցյա­լը և ապ­րել վա­յելք­նե­րի մեջ:
Նի­կո­լը նույն­պես սո­ված ու­սա­նող է ե­ղել և ինչ­պես ինքն էր ա­սել իր խոս­քի մեջ, Իջևա­նից քա­ղաք գա­լիս 25 կգ պար­կե­րով կար­տո­ֆիլ էին բե­րում: Սո­ված ու­սա­նողն այ­սօր վար­չա­պետ է: Նա պար­տա­վոր է ճոխ ապ­րել: Փույթ չէ, որ պո­ղոս­նե­րը սո­ված են, նա պետք է ապ­րի ճոխ, շքեղ պա­լա­տում, դրա հա­մար ում ինչ, որ մո­մը թանկ է: Նրա հա­մար կա­ռա­վա­րա­կան տանն ապ­րե­լու հա­մար 2 մի­լիոն ԱՄՆ դո­լար ար­ժո­ղու­թյամբ ծախ­սը ա­մենևին ճո­խու­թյուն չէ: Նի­կո­լը Նա­պո­լեոն չէ և ոչ էլ Հա­յաս­տա­նը Ֆրան­սիա: Նա չի կա­րող ի­րեն թույլ տալ 25 մի­լիոն ֆրանկ տա­րե­կան ե­կա­մուտ ստա­նալ: Նախ­կին­նե­րը ծա­խել են ա­մեն ինչ, բան չի մնա­ցել, որ սրանք էլ ծա­խեն և մեջ մտ­նեն, ու­րեմն ել­քը մեկն է` բարձր աշ­խա­տա­վարձ և ե­ռամ­սյա­կա­յին բարձր պարգևատ­րում­ներ: Դե տիկ­նոջ հիմ­նադ­րա­մի փո­ղե­րը հո Նի­կո­լի­նը չեն կամ նրա ըն­տա­նի­քի­նը, տի­կին Ան­նա­յի փո­ղերն են: Թե այդ փո­ղերն ինչ­պես են ծախս­վում, այժմ դժ­վար է ա­սել, դա կերևա այն ժա­մա­նակ, երբ Նի­կո­լի տի­կի­նը կլի­նի սո­վո­րա­կան էքս պաշ­տո­նյա­յի կին: Չէ՛, Նի­կո­լը դեռ չի հա­սել, ան­դուն­դի եզ­րին և չու­նի այն­քան հո­տա­ռու­թյուն, որ զգա այդ վի­ճա­կը:
Ո՛չ Նա­պո­լեո­նը, ոչ Հիտ­լե­րը չեն ե­կել իշ­խա­նու­թյան օ­տա­րերկ­րյա ու­ժե­րի կող­մից, նրանք այն­քան հզոր ան­հատ­ներ են ե­ղել, որ գոր­ծել են ինք­նու­րույն և հա­նուն ի­րենց պե­տու­թյան: Այ­սօր հա­ճախ են խո­սում դր­սի մութ ու­ժե­րի մա­սին, ո­րոնք իբր Նի­կո­լին բե­րել են իշ­խա­նու­թյան, և նրանց գե­րա­գույն նպա­տակն է ե­ղել Ղա­րա­բա­ղի հար­ցի թուր­քա­մետ լու­ծու­մը և Հա­յաս­տա­նը Ռու­սաս­տա­նից ան­ջա­տե­լը: Ժո­ղովր­դա­կան հայտ­նի խոսք է, որ կեն­դա­նին իր մաշ­կի գույ­նը չի փո­խի, որ­քան էլ սա­հեն ժա­մա­նակ­նե­րը: Նի­կո­լը ե­ղել է հա­կա­ռու­սա­կան կողմ­նո­րոշ­մամբ մարդ: Չեմ ցան­կա­նում կրկ­նել նրա խոս­քե­րը այդ հար­ցում: Շատ կարճ ժա­մա­նա­կում Նի­կոլ քա­ղա­քա­կան գոր­ծի­չը կա­րո­ղա­ցավ հիմ­նո­վին փչաց­նել հայ-ռու­սա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը: Չեմ ցան­կա­նում ծա­վալ­վել և խո­սել այդ բա­րե­կա­մու­թյան մա­սին: Ա­սել և կրկ­նում եմ, ռուս­նե­րը մեր լա­վը չու­զող բա­րե­կամ­ներն են: Ես որ­պես ան­հատ ապ­րի­լյան պա­տե­րազ­մի հա­ջորդ օ­րը մա­մու­լում գրել և կար­ծիք եմ հայտ­նել, որ ա­ռանց Պու­տի­նի «դաբ­րո­յի» Ա­լիևը նման ղա­լաթ չէր ա­նի: Ես և իմ նման­նե­րը կա­րող են կար­ծիք հայտ­նել, Նի­կոլն էլ, երբ լրագ­րող էր, կա­րող էր ա­սել ինչ ցան­կա­նում էր, բայց երբ ար­դեն վար­չա­պետ ես, կա­պանք դիր լեզ­վիդ և մի խո­սիր ա­ռանց փաս­տե­րի: Դի­վա­նա­գի­տու­թյու­նը ան­բա­րո­յա­կա­նու­թյա­նը մոտ կանգ­նած ար­վեստ է և ոչ թե` զավ­զա­կու­թյուն: Եվ այդ ար­վես­տին լավ տի­րա­պե­տող Ռու­սաս­տա­նի ԱԳ նա­խա­րա­րի ե­լույ­թը ա­մենևին պա­տա­հա­կան չէ: Նա` որ­պես հա­մա­նա­խա­գա­հող երկ­րի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ, ա­հա­զանգ ու­ղար­կեց հայ ժո­ղովր­դին ոչ թե որ մեզ շատ է սի­րում, այլ որ­պես­զի ա­սի` նա­յեք և ճա­նա­չեք ձեր ան­լուրջ վար­չա­պե­տին: Լավ­րո­վից հե­տո խո­սեց ՀՀ ԱԳ նա­խա­րա­րը: Նրա պա­տաս­խա­նը Լավ­րո­վին ես կհա­մե­մա­տեի ջր­հորն ըն­կած մար­դու հետ, գեր­լար­ված ճի­գեր, որ ցան­կա­նում է մի կերպ պրծ­նել խեղդ­վե­լուց: Նի­կո­լը չպա­տաս­խա­նեց Լավ­րո­վին, և ա­սենք ինչ պա­տաս­խա­ներ, պի­տի ա­սեր Լավ­րո­վի նման մեծ շիշ­կան ստու՞մ է: Լավ­րովն ու­ղիղ տեքս­տով ա­սաց. «Հայ ժո­ղո­վուրդ, քո վար­չա­պե­տը ստում է, խա­բում է քեզ, ա­սե­լով, թե Ա­լիևի հետ չենք բա­նակ­ցում»: Որ­պես­զի շատ չծա­վալ­վեմ, ուղ­ղա­կի ա­սեմ, Նի­կո­լը և իր դի­վա­նա­գի­տա­կան կոր­պու­սը նման են գլու­խը ձյան մեջ թա­ղած նա­պաս­տա­կի, ո­րը մտա­ծում է, թե ի­րեն ոչ ոք չի տես­նում: Ե­թե Նի­կո­լը ճիշտ է, ա­պա Մնա­ցա­կա­նյա­նը և Մա­մե­դյա­րո­վը Բրա­տիս­լա­վա­յում վեց ժամ սե՞ր էին բա­ցատ­րում: Ես վար­չա­պետ չեմ և չեմ կա­րող խո­սել պե­տու­թյան կամ ժո­ղովր­դի ա­նու­նից, միայն կա­սեմ, որ որևէ պաշ­տո­նյա, որ կփոր­ձի թե­կուզ ա­ռանց լուրջ հիմ­նա­վոր­ման մի թիզ հող տալ, ա­պա հա­վա­տա­ցած եմ, որ հայ ժո­ղո­վուր­դը նրա նա­ֆա­րը «կպառ­կըց­նի աս­ֆալ­տին»... Ե­րե­սուն տար­վա հայ դի­վա­նա­գի­տա­կան աշ­խա­տան­քը Նի­կոլն իր քա­ղա­քա­կան ան­հա­սու­թյան պատ­ճա­ռով ջուրն է նե­տում: Դա այն­քան էլ էա­կան չէ, ո­րով­հետև ես գի­տեմ ինձ ծնող ժո­ղովր­դի ո­րակ­նե­րը: Մենք նեղն ըն­կած ժա­մա­նակ ա­վե­լի զո­րեղ և լուրջ ենք գոր­ծում: Էա­կանն այն է, որ Նի­կո­լը որ­պես պե­տա­կան գոր­ծիչ ար­դեն դեգ­րա­դաց­վել է: Նի­կո­լին վեր­ջին հար­վա­ծը հասց­րեց հայտ­նի փե­սան: Ա­սեմ, որ ես այն­քան էլ լուրջ չեմ վե­րա­բեր­վում Մի­քա­յել Մի­նա­սյա­նին որ­պես մա­քուր պե­տա­կան գոր­ծչի: Երբ բո­լո­րը թա­լա­նում էին, դժ­վար է հա­վա­տալ, որ Մի­նա­սյա­նը մնա­ցել է մա­քուր: Դա բո­լո­րո­վին այլ հարց է: Նա հայ­տա­րա­րեց մի բան, ո­րով Նի­կո­լին մե­ղադ­րում է ծան­րա­գույն հան­ցա­գոր­ծու­թյան մեջ, այն է` շոր­թում, այն էլ պե­տա­կան ա­պա­րատն օգ­տա­գոր­ծե­լով: Նա վկա­յա­կո­չեց հայտ­նի գե­նե­րալ-մա­յոր Վա­նե­ցյա­նին, ո­րը մինչ Մի­նա­սյա­նի հայ­տա­րա­րու­թյու­նը չէր ժխ­տել հան­դի­պու­մը Հռո­մում, այն էլ Փա­շի­նյա­նի հանձ­նա­րա­րու­թյամբ: Փա­շի­նյա­նը չպետք է կուլ տա այդ ծանր մե­ղադ­րան­քը, այ­լա­պես կա­րե­լի է մտա­ծել, որ վար­չա­պե­տը շոր­թող է: Նա պետք է հան­դես գա հայ­տա­րա­րու­թյամբ և խոս­տա­նա, որ Մի­նա­սյա­նին և ոչ մի պա­րա­գա­յում քնն­չա­կան մար­մի­նը չի վերց­նի կա­լան­քի: Նա պետք է գա Հա­յաս­տան և ցուց­մունք տա և ան­պայ­ման ա­ռե­րես­վի ոչ միայն Նի­կո­լի հետ: Ես, որ­պես հայ մարդ, կար­ծում եմ և ոչ միայն ես, ո­րոնց հա­մար թանկ է իր երկ­րի պա­տիվն ու ար­ժա­նա­պատ­վու­թյու­նը, որ քրեա­կան գոր­ծը պետք է քնն­վի հրա­պա­րա­կայ­նո­րեն, ո­րով­հետև այդ­տեղ չկա որևէ պե­տա­կան գաղտ­նիք և ժո­ղո­վուր­դը պետք է ի­մա­նա` եր­կու­սից ով է խա­բե­բան, շոր­թո­ղը և ով` Մյունխ­հաու­զե­նը:
Սոկ­րատ ՀՈՎ­ՍԵ­ՓՅԱՆ
Հ. Գ. Ես վերց­րի պատ­մա­կան մի զգա­լի ժա­մա­նա­կա­հատ­ված և այդ հատ­վա­ծում գոր­ծող ե­րեք ան­հատ­նե­րի: Նա­պո­լեո­նի մա­սին գր­վել են հա­զա­րա­վոր գր­քեր, և ա­ռայ­սօր էլ այդ թե­ման հե­տաքր­քիր է: Այդ ան­հա­տի կեն­սագ­րու­թյան մեջ պարզ է մեկ բան. նա հա­սել է իշ­խա­նու­թյան բա­ցա­ռա­պես իր տա­ղան­դի շնոր­հիվ և հաս­նե­լով իշ­խա­նու­թյան մո­ռա­ցավ հայ­րե­նի Կոր­սի­կա­յի ան­կա­խու­թյան մա­սին: Հիտ­լե­րը աշ­խար­հում հիշ­վում է ա­նեծ­քով: Ա­սում են այ­սօր Գեր­մա­նիա­յում ոչ ոք չի կրում Հիտ­լեր ազ­գա­նու­նը: Նրա պար­տու­թյու­նից ան­գամ տա­րի­ներ հե­տո նրան նզո­վում է ողջ մարդ­կու­թյու­նը:
Նի­կո­լը ծա­գու­մով գյու­ղա­ցի է: Հայ ի­րա­կա­նու­թյան մեջ նա դեռևս իր օ­բյեկ­տիվ գնա­հա­տա­կա­նին չար­ժա­նա­ցած քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ է: Թե­պետ այ­սօր էլ շա­տե­րը նրան մե­ղադ­րում են հա­կա­պե­տա­կա­նու­թյան, ազ­գը պա­ռակ­տե­լու, պե­տա­կան ա­պա­րա­տը կազ­մա­քան­դե­լու մեջ: Նրան մե­ղադ­րում են որ­պես չհա­վա­սա­րակ­շռ­ված ան­հա­տի: Նա ոչ Նա­պո­լեոն է, ոչ էլ Հիտ­լեր: Նրա, որ­պես հո­ղա­փո­խա­կա­նի, պե­տա­կան գործ­չի կամ թե որ­պես ա­վան­տյու­րիս­տի, պո­պու­լիս­տի լիար­ժեք գնա­հա­տա­կա­նը ան­շուշտ կտր­վի տա­րի­ներ հե­տո, մինչև հս­տա­կո­րեն կպարզ­վի ով նրան բե­րեց իշ­խա­նու­թյան և ին­չու բե­րեց:
Ես չգի­տեմ, նա որ­պես «երևույթ» դեռ որ­քան կգոր­ծի, միայն կա­րող եմ ա­սել, որ նրա շու­տա­փույթ հե­ռա­ցու­մը մեր ժո­ղովր­դի օգ­տին է: Հե­ռա­նա­լուց ա­ռաջ նա կա­րող է և պար­տա­վոր է ծա­ռա­յու­թյուն մա­տու­ցել հայ ժո­ղովր­դին, իշ­խա­նու­թյա­նը որևէ կերպ չպի­տի տի­րա­նան հնե­րը:
Դիտվել է՝ 71485

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ