Գուցե ես ճիշտ չեմ, բայց ինձ թվում է, որ կյանքում լինում են պահեր, երբ մենք ընդհուպ մոտենում ենք մահին: Քիչ չեն դեպքերը, երբ մարդիկ մահացու վտանգի են ենթարկվում, բայց խոսքը այն դեպքերի մասին է, երբ, առանց որևէ տեսանելի պատճառի, հանկարծ գիտակցում ես՝ ահա մահը, կողքիս է:
Սովորաբար մենք ապրում ենք՝ առանձնապես չմտահոգվելով, որ մեռնելու ենք (եթե անընդհատ մահվան մասին մտածես, ապրելու ուժ չես ունենա): Բայց հետո հանկարծ ինչ-որ բան է կատարվում ու դու ծոծրակիդ զգում ես մահվան սառը շունչը: Եվ միանգամից պարզ է դառնում, որ թեպետ մեր կյանքը մենք ընկալում ենք իբրև ինքնին հասկանալի, բրինձ ու ձուկ ենք ճաշակում, կատակում ենք ու ծիծաղում ենք ուրիշների կատակելիս, բայց բավական է՝ քամին մի քիչ այլ կողմ փչի, և մենք իբրև վայրկենական տեսիլք, կանհետանանք, ու մեր հետքն էլ չի մնա: Եվ հենց դա գիտակցում ենք, աշխարհը մեր շուրջբոլորը, թեկուզ կարճատև, բայց ամբողջովին կերպափոխվում է:
Մի անգամ Հունաստանում, երբ թռչում էի փոքր, երկշարժիչ ինքնաթիռով, ինձ վիճակվեց ապրել այդ զգացումը: Մեր ինքնաթիռը ավելի շատ նման էր պահածոյացրած սարդինների փխրուն բանկայի: Ինձ ինչ-որ առիթով ասել էին, որ, շնորհիվ կառուցվածքի պարզության, այդ տեսակի մեքենաները շատ հազվադեպ են վթարվում: Գուցե և այդպես է, բայց երբ մենք վայրէջք էինք կատարում Հռոդոսի օդանավակայանում, անհայտ պատճառով անսպասելի կանգ առան երկու շարժիչներն էլ: Ասենք, ոչ ուղեկցորդուհիները, ոչ ուղևորները առանձնապես մտահոգ չէին երևում, և ես որոշեցի, որ, շարժիչների կանգառը, երևի, այդ ինքնաթիռների առանձնահատկությունն է և սարսափելի ոչինչ չի կատարվում:
Շարժիչների կանգառից հետո խլացուցիչ լռություն տիրեց: Միայն հազիվ լսելի բվվում էր քամին: Աշնանային այդ կեսօրին երկնքում ոչ մի ամպ չկար: Ոչինչ չէր խանգարում հրաշալի տեսարանով հիանալուն: Ներքևում մի կողմից լողում էին սարերի անհավասար գագաթները, սոճու անտառները, սպիտակ տների ուլունքաշարը, մյուս կողմից՝ արևից շողում էր Էգեյան ծովը: Ես լողում էի բարձունքում: Այդ անիրական, անհասանելի գեղեցկության միջով:
Մեր կենսափորձը նման է ճյուղերի խրձի, որտեղ ճյուղերի փոխարեն միմյանց ամուր հանգուցված են մեզ համար կարևոր իրադարձությունները: Եվ քանի դեռ ես լռության միջով թռչում էի Հռոդոսի վրայով, ինձ թվաց, որ իմ խուրձը հանգուցած պարանը հանկարծ անհասկանալի պատճառով բացվեց: Եթե հենց այդ պահին ինձ ասեին, որ ես մեռնելու եմ, նույնիսկ չէի զարմանա: Կմեռնեմ, և ի՞նչ: Իմ աշխարհը կփլուզվի, իսկ նոր աշխարհը կշարունակվի արդեն առանձ ինձ: Ես կարծես դարձել էի թափանցիկ ու անմարմին: Ինձնից մնացել էին միայն հինգ տարաբաժանված զգայարաններ և ոչինչ ավելին: Եվ, չարած գործերիս վրա ձեռքս թափ տալով՝ ես հրաժեշտ էի տալիս ինձնից հեռացող աշխարհին: Անվերջ դատարկության մեջ ընկղմվելու զգացումը շատ տարօրինակ էր:
Այդ պահին շարժիչներն աշխատեցին և անմիջապես շուրջբոլորս լցվեց աղմուկով: Ինքնաթիռը մեծ շրջան գործեց և ուղղվեց վայրէջքի: Անհետացող արյունս ու մարմինս վերադարձան, և ես ոտք դրեցի Հռոդոսի հողին իբրև ամենասովորական զբոսաշրջիկ: Հետո, ինչպես վայել է ողջ և մեռնել չպատրաստվող էակին, ես ռեստորանում ձուկ ճաշակեցի, գինի խմեցի ու գնացի հյուրանոց՝ հանգստանալու: Բայց մահը, ինչպես վեցերորդ զգայարան, մնաց իմ մեջ և մինչև այսօր չի հեռացել:
Երբ մտածում եմ մահվան մասին, միշտ հիշում եմ այն օրը ինքնաթիռից տեսածս բնանկարը: Անկեղծ ասած՝ վստահ եմ, որ իմ ինչ-որ մասը մահացել է: Անձայն: Հանդարտ: Հռոդոսի երկնքում:
Թարգմանությունը՝ Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆԻ