ԵՄ արտաքին քաղաքականության պատասխանատու Խոսեպ Բորելը խոստացել է վերականգնել եվրոպական ֆինանսավորումը Վրաստանին՝ բոլոր հակադեմոկրատական օրենքները հետ կանչելու դիմաց, որոնք ուղղված են հիմնականում ԼԳԲՏ քարոզչության և օտարերկրյա գործակալների դեմ: «Նրանք պետք է սկսեն չեղարկել օրենքները, որոնք հակասում են Եվրամիությանն անդամակցելու Վրաստանի հռչակած նպատակին»,- ասել է նա:               
 

«Հավասար է Զորգեին, Աբելին, Ֆիլբիին, հնարավոր է, որ առաջինն է»

«Հավասար է Զորգեին, Աբելին, Ֆիլբիին, հնարավոր է, որ առաջինն է»
17.02.2024 | 10:02
Գևորգ և Գոհար Վարդանյանների գործընկերների գնահատմամբ «Վարդանյան երկյակի կողմից իրականացվածն այնքան բազմաբնույթ է ու համընդգրկուն, որ երբեք չի գաղտնազերծվի»: Իսկ ահա թե իր ինքնակենսագրական «Անլեգալ հետախուզության պետի գրառումները» գրքում գեներալ Յուրի Դրոզդովն ինչ տողեր է ձոնել ՊԱԿ-ի գնդապետ Գևորգ Վարդանյանին. «Հավասար է Զորգեին, Աբելին, Ֆիլբիին... Հնարավոր է, որ առաջինն է...»:
Եվ այսպես`ո՞վ է, ո՞վ էր այդ լեգենդար մարդը, կյանքի ի՞նչ ուղի է անցել, ինչո՞վ է դարձել երևելի դեմք ԽՍՀՄ հետախուզության ու առհասարակ համաշխարհային հետախուզության պատմության մեջ:
Ծնվել է 1924թ. փետրվարի 17-ին Ռոստով քաղաքում, Անդրեյ Վասիլևիչ ու Մարիա Սավելևնա Վարդանյանների ընտանիքում: Վեց տարեկան էր, երբ մշտական բնակության մեկնեցին Իրան: Բնակավայրի փոփոխությունը պայմանավորված էր խորհրդային արտաքին հետախուզության հանձնարարականով: Եվս վեց տարի ու Թավրիզից տեղափոխվում են Թեհրան: Բարեբախտաբար ընտանիքի գոյությունն ապահովելու խնդիր չկար: Ավելին` այն ինքն էր նյութապես օգնում խորհրդային ռեզիդենտուրային, հոգում առանձին ծախսեր` զգալապես թեթևացնելով Կենտրոնի հոգսը: Հայտնի իրողություն է, որ պատերազմական տարիներին ավագ Վարդանյանը զգալի գումար է ուղղորդել Կենտրոն` բանակի կարիքները թեթևացնելու նպատակով տանկ գնելու համար:
Ա. Վարդանյանը խոշոր գործարար էր, ողջ Պարսկաստանում հայտնի քաղցրավենիքի ֆաբրիկայի տնօրեն: Սա միանգամայն շահեկան ծխածածկույթ էր երկրով մեկ հետախուզական գործունեություն ծավալելու համար: Երբ նա 1953 թվականին Իրանից վերադարձավ Երևան, թիկունքում հետախուզական աշխատանքի 23 տարվա ստաժ ուներ ու հայրենիքին նվիրաբերած որդի, ում վիճակված էր դառնալու հետախուզության լեգենդների լեգենդ:
1940թ. փետրվարին, ի դեմս Իվան Աղայանցի` համաշխարհային հետախուզության մեկ այլ գերազանց դեմքի, պատանի Գևորգը փաստացի կապ է հաստատում Թեհրանում Խորհրդային Միության ռեզիդենտուրայի հետ` դնելով իր ավելի քան 40-ամյա հետախուզական անբասիր գործունեության սկիզբը: Ամիր ծածկանունով գործող պատանին կարողանում է հավաքագրել համախոհների: Խումբը գերտերությունների Մեծ եռյակի թեհրանյան կոնֆերանսին (1943) ընդառաջ ու ընթացքում հայտնի դարձավ «թեթև հեծելազոր» անվամբ` կատարելով բացառիկ ծավալի հետախուզական աշխատանք, իր ծանրակշիռ ներդրումը բերելով գերմանական հետախուզական ցանցի վնասազերծման գործին: Գ. Վարդանյանի խումբը, որի կազմում էր և Գոհար Վարդանյանը` նրա ապագա կինը (օրիորդական ազգանվամբ` Փահլևանյան), իրանցիների մեջ այդ ընթացքում բացահայտել է հօգուտ գերմանացիների աշխատող շուրջ 400 գործակալի:
Անվիճելի է, որ Գ. Վարդանյանի խումբը հսկայական ծառայություն ունեցավ գերմանական դիվերսիայի բացահայտման գործում, որի թիրախում Մեծ եռյակի առևանգումն էր, ֆիզիկական ոչնչացումը: Գերմանական հետախուզության այդ գաղտնի օպերացիան, որ կրում էր «Երկար ցատկ» անունը, մշակվել էր հատուկ հանձնարարությունների գծով Ադոլֆ Հիտլերի հատուկ գործակալ, կայսերական Գերմանիայի գաղտնի ծառայության առանցքային դեմքերից մեկի`Օտտո Սկորցենիի կողմից, ով հայտնի էր դիվերսիոն հանդուգն գործողությունների ծրագրմամբ ու իրականացմամբ:
Մեծ եռյակի թեհրանյան կոնֆերանսի շրջանակներում խորհրդային հետախուզության ու նրա կազմում Գ. Վարդանյանի գործունեության մասին հրապարակում առկա են բազմաթիվ հրապարակումներ, հաղորդումներ, գրքեր, փաստավավերագրական ֆիլմեր (զորօրինակ 2011թ. նկարահանված «Իրական պատմություններ. Թեհրան-43»-ը), գեղարվեստական կինոնկար (տես մասնավորապես 1979 թվականին նկարահանված խորհրդային-ֆրանսիական համատեղ «Թեհրան-43» կինոնկարը): Միաժամանակ Գ. Վարդանյանի հետախուզական կյանքի թեհրանյան շրջանն անվանի հետախույզի կյանքի բացահայտված, հանրությանը հասանելի դարձված միակ փուլն է: Մնացածը գերգաղտնիության յոթ կնիքով է կաղապարված, ու խոշոր հարց է` երբևիցե դրանք կգաղտնազերծվե՞ն...
1946 թվականին Գ. Վարդանյանն ամուսնանում է իր մարտական ընկերոջ` Գոհարի հետ: Նրանց իրանյան կյանքի փուլը շարունակվում է մինչև 1951 թվականը: Երիտասարդ զույգի խնդրանքով Կենտրոնը բարձրագույն կրթություն ստանալու հնարավորություն է տալիս: Ընտրությունը կանգնում Է Երևանի պետական համալսարանի օտար լեզուների ֆակուլտետի վրա: Ուսումնառությունից հետո, որը զուգորդվում է հատուկ պատրաստվածություն անցնելու հետ, սկսվում են Վարդանյան զույգի դեգերումներն աշխարհի շուրջ 100-ի հասնող երկրներով, տարբեր ազգանունների, տարբեր ոլորտի ներկայացուցիչների անվան տակ:
Այդ դեգերումները փաստացի արտասահմանյան գործուղումներ էին ավելի քան 30 տարով: Դրանք օգտակար կապերի հաստատում էին այնպիսի դեմքերի հետ, որոնցից շատերն առանցքային ֆիգուրներ էին իրենց երկրի քաղաքական կյանքում, կառավարման ոլորտում, ռազմական, ֆինանսական, գործարարության բնագավառներում: Անշուշտ դրանցում իր ակտիվ դերակատարումն է ունեցել Վարդանյան ամուսնական զույգի լեզուների իմացությունը: Հայտնի է, որ Գ. Վարդանյանն ազատ տիրապետել է հինգ և բացատրվել ևս երեք լեզվով:
Գ. Վարդանյանի ծառայությունների մասին խոսելիս հարկավ պիտի չմոռանալ, թե ինչպես նրան հաջողվեց Հայաստանի Հանրապետության այն ժամանակվա նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանին համոզել երկրի համար արտաքին հետախուզություն ունենալու կարևորության հանգամանքն ու կառույցը փրկել ծրագրված ոչնչացումից:
Գ. Վարդանյանը մահկանացուն կնքել է 2012 թվականին, 88 տարեկան հասակում: Հուղարկավորված է Մոսկվայի Տրոեկուրովյան գերեզմանոցում: Նրա թաղմանը ներկա է եղել Վլադիմիր Պուտինը` Ռուսաստանի կառավարության այն ժամանակվա վարչապետը, ներկայիս նախագահը, ով անձամբ է ճանաչել նրան:
Վարդանյանը Խորհրդային Միության հերոսի ոսկե աստղին արժանացած թվով երրորդ հետախույզն է Ռիխարդ Զորգեից ու Նիկոլայ Կուզնեցովից հետո, իսկ եթե հաշվի առնենք, որ Զորգեն աշխատել է ռազմական հետախուզությունում, այս դեպքում թվով երկրորդն է: Սակայն այստեղ էլ մի բայց կա: Բանն այն է, որ նա Հայրենական երկրորդ պատերազմից հետո, կենդանության օրոք, Խորհրդային Միության հերոսի կոչմանն արժանացած առաջին ու միակ հետախույզն է:
Ականավոր հետախույզի հիշատակը հավերժացված է մի շարք հուշարձաններով, տարբեր քաղաքներում փողոցների անվանակոչումներով (Դոնի Ռոստովի Բրատսկի պողոտայի 81 հասցեում մինչև այսօր պահպանված է երկհարկանի աղյուսե տունը, որտեղ ապրել են Վարդանյանները) ու պատվավոր քաղաքացու կոչման շնորհումով: 2015 թվականից Գ. Վարդանյանի անունն է կրում Երևանի թիվ 192 դպրոցը: Նրա դիմապատկերով Հայփոստը թողարկել է նամականիշ, ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը սահմանել է գերատեսչական «Գևորգ Վարդանյան» մեդալ:
Վերջում նորից դառնանք ականավոր հետախույզի հուղարկավորությանը: Չնայած իրեն առաջարկված աթոռին` Վլադիմիր Պուտինը` Ռուսաստանի Դաշնության նախագահն ու Գերագույն գլխավոր հրամանատարը, ի նշան Գևորգ Վարդանյանի անառարկելի մեծության, նրա այրու` նույնպես մեծանուն հետախույզ Գոհար Լևոնովնայի առաջ ծնկած մնաց: Այդպես մարդիկ իրեն խոնարհումն են բերում Տերության դրոշին: Այո, Գևորգ Անդրեյի Վարդանյանը պարզապես մարդ չէր: Նա մի ամբողջ ինստիտուտ էր` պետականություն:

ԱԱԾ պահեստազորի սպաների միություն ՀԿ

Դիտվել է՝ 3783

Մեկնաբանություններ