Ակամա համեմատեցի մեզ և նրանց, ու՞… չհպարտացա մեր քաղաքակիրթ էությամբ

Այնուամենայնիվ մեր և թուրքի միջև էվոլյուցիոն տարբերակման մղոնաչափ տարբերություն կա: Մենք վաղուց մոռացել ենք նախամարդու արյունոտ նախճիրը՝ հակառակորդի կոկորդը կտրելը, իսկ թուրքն իր վայելքի գագաթնակետը շարունակում է տեսնել պարտված թշնամուն մորթելու մեջ:

Մի աննշան, բայց խոսուն փաստ: Մեր որդան կարմիր ներկի ստացման գործընթացի կարևորագույն օղակներից մեկը որդի մեռուկացման պահն էր: Որդը պիտի հավաքեին, սպանեին (մեռուկավնեին), չորացներին, ճարպազերծեին, փոշի դարձնեին, ապա ինչ-ինչ բաղադրիչների հավելումուվ հեղուկ ներկ ստսնային: Եվ ահա այդ մեռուկացման հարցն այնքան կարևոր էր (Աստծո ստեղծածի սպանության մեղքը պետք էր քավել), որ եկեղեցին հատուկ կոնդակով մաքրքգործում է այն:

Իսկ թուրքերի մեջ դաժանությունը հովանավորվում էր հասարակ մահկանացուից, մինչև իմամ, մինչև դիվան:

Հայտնի մի դեպք հիշեցնեմ:

Նախորդ դարասկզբին Պոլսո փողոցների անվտանգության նկատառումով քաղաքագլխի հրամանով հվաքեցին բոլոր թափառական շներին և նավերով տեղափոխեցին լերկ, անբնակ մի կզղի, առանց ջրի, առանց ուտելիքի: Սոված, ծարավ հարյուրավոր շները դանդաղ մահվան էին դատապարտված: Սատկող շների ահազդու կաղկանձը տարածվում է ծովի վրա: Մոտակայքով անցնող նավերի կապիտանները երկար ժամանակ ստիպված էին փոխել նավի երթուղին:

Սա է թուրքը, նրա բնազդները նախամարդուց քիչ են հեռացել: Ակամա ես համեմատեցի մեզ և նրանց, և, չգիտեմ ինչու, չհպարտացա մեր քաղաքակիրթ էությամբ...

Հայկ ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

Մեկնաբանություններ