Տան մի տաքուկ անկյուն պակասել է

Դուք գիտեք լավ ա՞, որ հեռուստացույցները բարակել են։ Հիմա էս բարակ հեռուստացույցի գլխին բան չես դնի, իսկ դա նշանակում ա՝ տան մի տաքուկ անկյուն պակասել ա։ Դա նշանակում ա՝ երբ մտնում ես մարդու տուն, չես հասկանում, թե ով ա, որովհետև հեռուստացույցի գլխին դնում էինք էն, ինչն ուզում էինք, որ միշտ մեր աչքի առաջ լինի, էն, ինչն ուզում էինք, որ տուն մտնողը տեսնի։ Մեր ճաշակն էինք դնում, մեր ունեցած ցուցադրելին՝ էն, ինչից չէինք ամաչում։ Հեռուստացույցի գլխին դրվածը շատ ավելի հետաքրքիր էր, քան էկրանին ցուցադրվողը։ Էկրանինը բոլորի մասին էր, իսկ գլխին դրվածը՝ կոնկրետ էդ ընտանիքի մասին, որ մենակ էդ տուն մտնողն էր տեսնում։

Ու էսօր ոչ մի երեխա չի երևակայում, որ հետուստացույցի հաստ փայտե իրանի խորքերում՝ ինչ-որ տեղ, սարեր ու ձորեր են թաքնված, մարդիկ ու մեքենաներ, արկածներ ու հեքիաթներ՝ ինչպես մարդու ուղեղում։ Հիմա հեռուստացույցն իրան չունի, ուղեղ չունի, տափակ ա ու անկշիռ, ինչպես էն ամենը, ինչ պատկերվում ա դրա էկրանին։

Պատից կախված ռադիոն էլ չկա՝ պատմության գիրկն ա անցել՝ իր հետաքրքիր պարունակությամբ։ Իսկ դա հո մենակ ռադիո չէր։ Պատից կախված ռադիոն տան պատը կենդանացնում էր՝ պատի ձայնն էր։ Պատին ձեռք տայիր, ջերմություն կզգայիր, ձեռքդ մի քիչ երկար պահեիր, սրտի տրոփյուն կզգայիր։ Ռադիոն տան անդամ էր՝ ամենահամեստ, ամենաանկատ անդամը՝ ուզեիր, կխոսեր, չուզեիր, կլռեր։ Լուրեր էր տուն բերում, երաժշտություն, ռադիոթատրոն, ժամն էր ասում, առավոտը երգում էր ու բարի լույս ասում, երեկոյան հեքիաթ էր պատմում ու բարի գիշեր մաղթում։ Ռադիոն՝ տան բոլոր անդամների նման, գիշերը քնում էր ու առավոտ շուտ արթնանում։ Միայնակ մարդուն ընկեր էր դառնում, զրուցակից, երեխային՝ ուսուցիչ ու հեքիաթասաց, մեծերին՝ լրատու, համերգասրահ։

Պատից կախված օրացույցն էլ չկա՝ վերացել ա։ Առաջ բոլորի պատից կախված էր, հիմա՝ հազարից մեկի։ Հիմա ո՜վ հավես ունի՝ ամեն գիշեր՝ օրացույցի թերթիկ պոկի։ Իսկ օրացույցի թերթիկը պոկելը կարևոր էր։ Պոկելու պահին դու, թեկուզ մի ակնթարթ, բայց մտածում էիր անցած օրվա մասին, քո արած-չարածի մասին։ Միգուցե թերթիկի հետևը գրված մի հետաքրքիր բար էիր կարդում՝ մի նոր բան էիր իմանում։ Իսկ դեկտեմբերի վերջին, երբ Նոր տարվան մի քանի օր էր մնացած լինում, բարակած, նիհարած օրացույցն անընդհատ հիշացնում էր, որ շուտով Նոր տարի ա լինելու, իսկական պատից կախված տոն էր դառնում։

Ու մի աթոռաչափ մասունք էլ ա պակասել մեր տներից։ Մենք հեռախոսի սեղան ունեինք՝ հատուկ հեռախոսի համար դրված կամ պատին ամրացված պատվանդան՝ ինչպես արձանի պատվանդանն ա։ Ու էդ պատվանդանից օտարի աչքերի համար անտեսանելի, բայց մեզ միշտ տեսանելի գունավոր թելերի նման կախված էին երկար տարիների մեր խոսակցությունների ուրվականները՝ ուրախները՝ սպիտակ թելերով, տխուրները՝ սև ու դարչնագույն, գործնականները՝ կապույտ, սիրայինները՝ կարմիր... Պատվանդանի վրա մաշված տեղեր կային, որ հեռախոսի մոտ անցկացրած մեր սպասումների երկար ժամերից էին գոյացել։ Իսկ հեռախոսն ամուր լարով ամրացված էր մեծ աշխարհին։ Էդ լարով էր աշխարհը մեր տուն մտնում ու հավաքվում հեռախոսի մեջ, իսկ հետո խուճուճ լարով հասնում էր լսափողին։

Էսօրվա հեռախոսներին լար պետք չի։ Էսօր մեծ աշխարհը չորս կողմից տուն ա մտնում՝ անգամ հաստ պատերի միջով, ու անտեսանելի ալիքների տեսքով պտտվում մեր շուրջը։ Էսօր ոչ մի տեղ չես թաքնվի մեծ աշխարհից։ Անտեսանելի ալիքները՝ անսպառ տեղեկություններով տոլմայի նման լցոնված, թևածում են շուրջդ, հարվածում քթիդ, ականջիդ, աչքիդ։ Դրանցից պրծում չկա, ամեն տեղ հետևում են քեզ, անգամ լոգարանում։ Դրանք ամեն օր քո տուն պատերազմ են բերում, ջրհեղեղ, երկրաշարժ, ցունամի, աղետներ ու վթարներ, հոլիվուդյան զույգերի ապահարզաններ ու վեճեր, հայհոյանք ու բամբասանք։

Էսօր գոյություն չունի «անձնական տարածք» հասկացություն, «անձնական կյանք» հասկացություն։ Էսօր անձնական կարող ա լինել միայն դեպրեսիան ու հիվանդությունը։

Հենրիկ Պիպոյան

Մեկնաբանություններ