Դարերով փորձարկված մտրակի ու բլիթի քաղաքականությունը պիտանի է յուրաքանչյուր ժողովուրդ կամ մարդկային խումբ էֆեկտիվորեն կառավարելու համար, քանի որ այդ քաղաքականությունը ունիվերսալ է և առանց միջնորդների հենվում է անմիջապես մարդկանց հոգեբանության ամենանուրբ կետերի վրա։
Բայց պրակտիկ կյանքում այս ուղղությամբ կառավարման քաղաքականությունը պետք է հաշվի նստի մի այլ կարևոր հանգամանքի հետ ևս, այն է, որ և՛ մտրակը, և՛ բլիթը ունեն չափ ու, բացի դրանից կա նաև Մտրակ-Բլիթ հարաբերության չափ, որը շատ էական է կառավարման բուն նպատակին հասնելու համար։
Նախ, կյանքը ցույց է տվել, որ այն մարդիկ, որոնք հմուտ են ինքնակառավարման գործում, մտրակի ու բլիթի ավելի քիչ կարիք ունեն, քան այդ հատկությունը չունեցողները։
Բացի դրանից, կան ժողովուրդներ, որոնց էֆեկտիվ կառավարման համար պետք է միայն մտրակ և, հակառակը, կան նաև այնպիսիները, որոնք կարող են կառավարվել մի փոքրիկ բլիթով անգամ։
Բայց ավելի ընդհանուր դեպքում կարևոր է Մտրակ-Բլիթ հարաբերության մեծությունը, որն իր օպտիմալ չափն ունի ամեն մի հոգեբանության ու պատմական հիշողության համար։
Իհարկե, շատ կարևոր է նաև մտրակ ու բլիթ բանեցնողի նպատակը, որը կարող է տատանվել շատ լայն սահմաններում՝ հայրենասիրությունից ու ժողովրդասիրությունից մինչև ամենասովորական դավաճանություն։
Պավել Բարսեղյան