Թիֆլիսի կուսանաց անապատը

Թիֆլիսի նշանավոր (եթե ոչ՝ ամենանշանավոր) տոհմերից մեկը Բեյբությաններն էին։ Նրանք պարսկաբնակ էին ու զինվորականներ, որոնք ծառայել էին պարսից, հետագայում վրաց ու ռուսաց բանակներում։ Նրանց նախահայր Ասլանը (որին թիֆլիսցիք կնքեցին Խոջա՝ հարուստ, մեծատուն, մականվամբ) Պարսկաստանից գաղթում է Թիֆլիս և քաղաքից դուրս՝ Հավլաբար արվարձանի մոտ եղած գերեզմանատան մոտ, 1655 թ․ կառուցում է Ս․ Աստվածածին եկեղեցին։ Հիմնողի անունով այն կոչվում է Խոջայի վանք՝ Խոջիվանք:

Հաջորդ նշանակալից գործը, որ նրանք արեցին, Ս․ Ստեփանոս Կուսանաց Անապատի հիմնումն էր։ 1727 թ․ Աշխարհբեկ Բեյբությանը և նրա կին իշխանուհի Մարիամը կառուցեցին Կուսանաց Ս․ Ստեփանոս եկեղեցին։ Դարերի ընթացքում Անապատում հանգրվանեցին հարյուրավոր կույսեր և տասնյակից ավելի մայրապետներ։ Վերջին մայրապետը Հռիփսիմե Թայիրյանցն էր, որը վախճանվեց 1934-ին, իսկ գերեզմանը գտնվում է Էջմիածնի Ս․ Գայանե եկեղեցու գերեզմանատանը։

Քանի որ վերջին մայրապետի և կուսանոցի մասին պատմության շարադրումը ինձնից շատ ջանք ու ժամանակ է պահանջելու, բավարարվենք այսքանով։

Հավելեմ միայն, որ 1924 թ․ օգոստոսին խորհրդային իշխանությունը փակեց Կուսանաց Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցին, իսկ 1990 թ․ այն վրացականացվեց և ստացավ Քվեմո Բեթլեմի անունը։

Խաչատուր ԴԱԴԱՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Մանթաշյանցի նվիրաբերությունը գթության քույրերին
• Ահա և վերջ․․․
• Նոր գտածո
• Բարերարյալը
• Հոգևորականության դերակատարումը՝ ենթատեքստով
• Ազգապահություն
• Կեցցե հայ-թրքական բարեկամությունը
• Շահան Նաթալիի նամակը Միսաք Թորլաքյանի մահվան կապակցությամբ (Բոստոն, նոյեմբերի 13, 1968 թ.)
• Առասպել
• Հայրս ու ես
• 10 տոկոս
• Թեպետ համոզված եմ, այդ թուրքը հայոց այբուբենը չգիտի, բայց սա հայերեն գիտցողների համար է
• Գաբրիել Սունդուկյանի զայրույթը
• Աներևակայելի կանայք
• Հայկական նավերը Կասպից ծովում
• Նիկոլ. բայց ոչ Սա, մեկ ուրիշը․․․ (հոկտեմբերի 5-ին ընդառաջ)
• Այսօր նրա ծննդյան օրն է՝ 150-ամյակը, և ես կատարեցի ուխտս (2019 թ. սեպտեմբերի 26-ին գրած հուշերից)
• Բարերարյալը՝ Արմենակ Մուրադյան (հատված ինքնակենսագրությունից)
• Բարերարյալը՝ Տիգրան Նալբանդյան
• Արմեաշկա (Յ․ Տէր-Գրիգորեանի՝ Վանօյի, հուշերից)

Մեկնաբանություններ