Ղարաբաղյան շարժման պաշտոնական մեկնարկից շուրջ 1 շաբաթ անց Ջավախքում կազմավորվեց «Ջավախք» կոմիտեն, որը համանմանությամբ հետապնդում էր նույն նպատակը, ինչ «Ղարաբաղ» կոմիտեն:
Սակայն, գրեթե նույն փաստական հանգամանքների պարագայում, Ղարաբաղյան շարժումն ունեցավ ապագա, իսկ Ջավախքյան շարժումը մարեց: Ընդ որում, հաշվի առնելով Վրաստանի և Ադրբեջանի առանձնահատկությունները և այդ պետություններում մեծամասնություն կազմող ժողովուրդների բարքերը, կարելի է պնդել, որ, ի սկզբանե, Ջավախքյան շարժումը պետք է համեմատաբար հաջողած լիներ:
Չեղավ:
Հետևաբար, խնդիրը ոչ թե Ադրբեջանի, Վրաստանի, ադրբեջանցիների կամ վրացիների, այլ ջավախքցիների և ղարաբաղցիների յուրահատկությունների մեջ է:
Ոմանք համոզված են, որ Ղարաբաղյան շարժումն ուղղորդվել է հատուկ ծառայությունների կողմից:
Ենթադրենք՝ այդպես է: Այդ դեպքում, նույնիսկ հատուկ ծառայությունները գտել են, որ Արցախում, ի տարբերություն Ջավախքի, իրենց ծրագիրը կյանքի կոչելու ավելի մեծ շանս կա: Այսինքն, արցախցիներն Արցախի խնդրի լուծման անվերապահ շահառու են:
Արծվաշենը ՀՀ միջազգայնորեն ճանաչված տարածքի մաս է կազմում: Այսինքն, Արծվաշենը, ի տարբերություն Արցախի կամ Ջավախքի, իրավական առումով, որևէ մեկին ոչինչ չունի ապացուցելու:
Արծվաշենի մասին չկան իրարամերժ կարծիքներ: Բլինքենը, Զախարովա Մարիան կամ Շառլ Միշելն Արծվաշենի վերաբերյալ տարակարծություն ունենալ չեն կարող: Հայաստանում ևս դժվար գտնվեն ողջամիտ մարդիկ, ովքեր կվիճարկեն Արծվաշենի պատկանելությունը:
Սակայն, փաստերը ցույց են տալիս, որ շուրջ 31 տարի Արծվաշենն անգամ չի հանդիսացել հայ-ադրբեջանական բանակցությունների առանցքային խնդիր:
Ավելին՝ արծվաշենցիները մինչ օրս լիարժեք չեն փոխհատուցվել ՀՀ-ի կողմից:
Կարծում եմ՝ խնդիրն արծվաշենցիների մեջ է: Վերջիններս, այս պահի դրությամբ, իրենց խնդրի լուծման, բառացիորեն՝ շահառու չեն: Իսկ, եթե կա խնդիր, սակայն չկա շահառու, ապա այդ խնդիրն այլևս խնդիր չէ:
Եվ եթե 1988 թ. աննախադեպ նախապայմաններ էին ստեղծվել Ջավախքյան և Ղարաբաղյան շարժման հաջողության, ապա հենց հիմա առկա են նույնքան աննախադեպ նախապայմաններ Արծվաշենի վերադարձի համար:
Այսինքն, խնդիրն առկա է, փնտրվում են խնդրի լուծման շահառուները:
Կարեն ՀԵՔԻՄՅԱՆ