Գալստյան հույսի տեսիլքը

Գիտենք, որ Մեծ պահքի վերջին կիրակին կոչվում է Գալստյան կիրակի: Այն խորհրդանշում է մարդկության պատմության շրջադարձային փոփոխությունը և ներկայիս աշխարհի վախճանը: Գալստյան կիրակին ամփոփում է Քրիստոսի առաջին և երկրորդ գալուստների խորհուրդը: Արտահայտում է մարդկության մեծագույն տեսիլքը՝ վերագտնելու դրախտային երջանկության և անմահության ուղին: Մարգարեական այդ հույսը սկսվում է Եդեմի պարտեզից, երբ Ադամն ու Եվան Աստծո կողմից ստացան մահվան ճիրաններից փրկության ավետիսը: Այդ մասին Ծննդոց գրքում ասվում է. «Թշնամութիւն պիտի դնեմ քո և այդ կնոջ միջև, քո սերնդի ու նրա սերնդի միջև: Նա պիտի ջախջախի քո գլուխը, իսկ դու պիտի խայթես նրա գարշապարը» (Ծննդ. 3:15): Առաջին մարդիկ, ինչպես բոլոր ժամանակներում, մեծ խանդավառությամբ սպասում էին, որ շուտով իրականություն կդառնա աստվածային մարգարեությունը: Սակայն ո՞վ էր լինելու հույսի տեսանելի իրականացման անձը, դեռևս մնում էր քողարկված մարդկության համար: Ամենայն հավանականությամբ, Ադամն ու Եվան սկզբնական շրջանում հույսը կապում էին իրենց առաջնեկ զավակի՝ Կայենի հետ, սակայն նրանց ակնկալիքները լիովին անիրական են դառնում, երբ Կայենը սպանում է իր եղբորը: Այսպիսով՝ Մեսիայի գալստյան հույսը ձգվում է Ադամից ու Եվայից դեպի երկրային պատմության դարերի խորքը: Հավանական է, որ նրանք պատմել են իրենց սերունդներին դրախտի պարտեզում Աստծո կողմից փրկության մարգարեության մասին՝ մշտապես սպասելով դրա իրականացմանը: Արարիչը ևս մեկ անգամ հիշեցնում է այս լուսավառ ավետիսը Աբրահամին. «Քո սերնդի շնորհիւ պիտի օրհնուեն աշխարհի բոլոր ազգերը այն բանի համար, որ անսացիր իմ ձայնին» (Ծննդ. 22:18): Այնուհետև Փրկչի առաջին գալստյան մասին վկայակոչում են մարգարեները: Եսայի մարգարեն, գնալով ավելի հեռուն, դեպի աշխարհի վախճանը, խորհրդանշականորեն նկարագրում է, որ վերջին օրերին պիտի հայտնվի Տիրոջ լեռը, Աստծու տունը՝ լեռների գագաթներին, և ազգերը շարժվելու են դեպի նա: Տերը դատաստան պիտի տեսնի հեթանոսների մեջ ու հանդիմանի բազում ժողովուրդների: Նրանք իրենց սուսերից խոփեր պիտի ձուլեն, և իրենց սվիններից՝ մանգաղներ: Ազգ ազգի վրա սուր չի բարձրացնելու, և այլևս չեն սովորելու պատերազմել (Եսայի 2:2-4): Հին աշխարհում մարդկանց սպասումները եղել են այնպես, որ Մեսիայի գալուստով վերջնականապես կհաստատվեն աստվածային արքայությունը և անմահությունը երկրի վրա: Դարեդար այսպես հոգեբանորեն պատրաստելով իրենց ժառանգներին, մասնավորաբար հրեաները քաղաքական բովանդակություն հաղորդեցին հույսի վարդապետությանը, և երբ Մեսիան եկավ աշխարհ, նրանք այլևս չկարողացան կոտրել իրենց պատկերացումներում կարծրացած ապագայի տեսիլքը, քանի որ եթե ընդունեին Հիսուսին, պիտի ամբողջապես վերանայեին իրենց ավանդական կրոնական հայացքները: Այդպիսի մոտեցումը հոգեբանական ճգնաժամ էր այդ ազգի համար, որն իրեն համարում էր միակ ընտրյալ ազգը Աստծո կողմից և իրեն էր միայն վերապահել ընդունելու Մեսիայի թագավորությունը: Բայց Ավետարանը և այլ հին կրոնական ուղղությունները՝ հին եգիպտական, հնդկական և մյուս հնագույն ազգերի հավատալիքները վկայում են, որ իրենք էլ, լինելով Ադամի ու Եվայի սերունդները, պահպանել էին նրանցից ստացված հույսի գալստյան տեսիլքը, սպասում էին Մեսիայի գալուստին, և պատահական չէր ազգությամբ ոչ հրեա մոգերի ժամանումը Բեթղեհեմ՝ երկրպագություն մատուցելու մանուկ Հիսուսին:
Արդ, դարեր անց Աբրահամի ժառանգներից սերված սուրբ Մարիամը ստանում է Փրկչի ծննդյան ավետիսը (Ղուկ. 1.26-38): Ինչպես Եդեմի պարտեզում առաջինը կնոջ միջոցով մեղքը մտավ մարդկության էության մեջ և խաթարեց ու մահվան պատճառ դարձավ, այդպես էլ կնոջ միջոցով կրկին հավիտենական կյանքը թափանցեց մարդու բնության մեջ և վերականգնեց այն: Հարության առաջին ավետիսը նույնպես կանայք բերեցին ու ավետեցին: Այսպիսով՝ Աստված վերականգնեց կնոջ դերը: Հատկանշական է, որ սատանան, Եդեմի պարտեզում լսելով Աստծո մարգարեական խոսքերը, փորձում էր բացահայտել, թե ով պիտի լինի Մեսիան, ումից ստանալու է ջախջախիչ պարտություն: Անհիշելի ժամանակներից թափառելով երկրի վրա՝ նա փնտրում էր Աստծո կողմից ուղարկված մարդուն, որպեսզի նախահարձակ լիներ և տապալեր աստվածային ծրագիրը: Անապատի փորձության մեջ տեսնում ենք, թե ինչպես է նա մոտենում Հիսուսին և աշխատում հստակեցնել՝ հարցնելով՝ եթե Աստծո որդին ես... (Մատթ. 4.1-11), սակայն անորոշության մեջ է թողնվում և իր առաջին մեծ պարտությունը կրում Մարդու Որդուց:
Քրիստոսի գալուստին սպասելով Աստծուն հավատարիմ մարդիկ և բոլոր նրանք, ովքեր ապրել էին նախքան Փրկչի ծնունդը, այդուհանդերձ, հանդերձյալ աշխարհում ստացան Մեսիայի գալստյան փրկության բարի լուրը, ինչպես սբ Պետրոս առաքյալն է ասում. «Արդարև, մեր բոլորի համար, մեղքերի պատճառով, մէկ անգամ մեռաւ և ինքը Քրիստոս՝ Արդարը անարդարների համար, որպէսզի մեզ մօտեցնի Աստծուն. նա թէպէտև մարմնով մեռաւ, բայց կենդանի է Հոգով, որով և գնաց քարոզեց բանտում եղած այն հոգիներին, որոնք մի ժամանակ ապստամբել էին, երբ Աստծու համբերատարութիւնը երկարաձգւում էր նրանց համար մինչև Նոյի օրերը, երբ տապանն էր շինւում» (Ա.Պետր 3:16-18):
Առաքելական դարաշրջանում քրիստոնյաները փափագում էին Քրիստոսի վերադարձը, բայց կարծես նրանց համար այն ուշանում էր: Սբ Պետրոսը հորդորում է հավատացյալներին չվհատվել և հատկապես չընկնել կասկածանքների մեջ անզգամ ու ծաղրող մարդկանց պես, որոնք ասում են, թե ո՞ւր է նրա գալստյան խոստումը, քանի որ նախահայրերի ննջելուց հետո ամեն ինչ այն նույն ձևով է մնում, որպես արարչագործության սկզբից էր: Առաքյալը հիշեցնում է, որ Տիրոջ համար մեկ օրը, ինչպես հազար տարի է, և հազար տարին, ինչպես մեկ օր: Եվ Տերը չի ուշացնի իր խոստումը, ինչպես կարծում են ոմանք, թե ուշացած է, այլ համբերատար է, որովհետև չի ուզում, որ որևէ մեկը կորստյան մատնվի, այլ ուզում է, որ ամենքը ապաշխարեն: Նա նշում է, որ Տիրոջ օրը անակնկալ կերպով պիտի գա: Երկինքը պիտի անցնի, չքանա շառաչյունով, և տարերքը, հրով կիզված, պիտի լուծվի: Վերջում առաքյալն ավելացնում է, որ մենք՝ հավատացյալներս, Աստծու խոստման համաձայն, աչքներս հառած սպասում ենք նոր երկնքի և նոր երկրի, որոնցում արդարությունն է բնակվում (Բ. Պետր. 3:1-13): Տեսնում ենք, որ երկրորդ գալուստն ամփոփում է արդարության հաստատման և դատաստանի խորհուրդը:
Պահքն այն տեսանելի, թանձրացական հոգևոր կյանքի գործառույթն է, որը հիշեցնում է մեզ Աստծո խոստացած գալստյան և Նրա թագավորության լիակատար հաստատման հույսի մասին: Քանի դեռ Հիսուս աշակերտների հետ էր, կարիք չկար պահք և ծոմ պահելու, սակայն Իր համբարձումից հետո, պահքը և ծոմը նաև վերհիշեցնում են Նրա վերադարձի մասին: «Այն ժամանակ Յովհաննէսի աշակերտները մօտեցան նրան և ասացին. «Ինչո՞ւ մենք և փարիսեցիները յաճախ ծոմ ենք պահում, իսկ քո աշակերտները չեն պահում: Յիսուս նրանց ասաց. «Մի՞թէ կարելի բան է, որ հարսանքաւորները սուգ պահեն, քանի փեսան նրանց հետ է. բայց կը գան օրեր, երբ փեսան նրանցից կը վերցուի, և ապա ծոմ կը պահեն» (Մտ 9:14-15): Այնուհանդերձ Աստծու գալուստը սկսվում է մարդու դարձի հետ միաժամանակ, երբ Սուրբ հոգու ներկայությունը թափանցում է մարդու հոգու մշուշոտ էության մեջ, վերափոխում մարդու կյանքը և լուսավորում ապագայի հանդեպ ունեցած ճանապարհը: Հովհաննես առաքյալին «Հայտնության» գրքի մեջ Աստված կրկին հիշեցնում է իր խոստումը. «Ես գալիս եմ շուտով» (Հայտն. 22.20):

Հովհաննես ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Սերգեյ Փարաջանով. «Ես աշխարհից վրեժխնդիր կլինեմ սիրով»
• «В течение нескольких десятилетий сменявшие друг друга власти Республики Армения не воспринимали российские армянские организации всерьез»
• Հակիրճ
• Ծանոթ սցենար, որ այսօր խաղարկվում է Արցախում
• Հայաստանակործան-հայակործան յոթ կետերը կռել-կոփել են ամերիկյան ԱԽՔ-ի` Սալիվանի «դարբնոցում»
• Արցախում՝ անժամկետ հանրահավաքներ, Հայաստանում՝ ամառային անդորր
• «Խավիարաբույր» հայտարարություններ
• Իսկ պաշտոնական Երևանը թիթեռ է նկարում
• «Ղա­րա­բաղս տաք վեչ»
• Եվ թող շա­տա­նան այս Լույ­սե­րը
• «Բո­լո­րի ո­գին շատ բարձր է. հաղ­թե­լու ենք»
• Բա­րի տա­րե­դարձ, Կար­մեն ջան
• «Այն, ինչ այ­սօր կա­տար­վում է մեր երկ­րում, ճիշտ չէ»
• Լույսի կածան
• Մեր դեմ տրանս­գեն­դե­րի հայ­ցով դա­տա­րա­նի վճ­ռի փո­խա­րեն վա­րույ­թը վերսկ­սե­լու ո­րո­շում
• Ի խո­րոց սր­տի
• Ի գիտություն «Իրատեսի» ընթերցողների
• Դատի է տվել թերթին` իրեն ճիշտ բնորոշելու համար
• Շնորհավորում ենք, քառակի պապիկ
• Գնաս խաղաղությամբ

Մեկնաբանություններ