Եվրոպան օազիս է՝ շրջապատված վառոդի տակառներով

Ընտելացած լինելով կենտրոնանալ Եվրամիության ներքին խնդիրներին, մենք մեզ հաշիվ չենք տալիս, որ արտաքին խնդիրներն ավելի կարևոր են: Եվրոպան օազիս է՝ շրջապատված վառոդի տակառներով: Առաջին անգամ չէ, որ երկնքում ամպեր են կուտակվում, բայց որոշ փաստեր ստիպում են մտածել: Առաջինը՝ մայր ցամաքում մշտապես սրվող անկայունությունն է: Երկրորդ՝ մենք սկսում ենք զգալ ոչինչ չանելու հետևանքները: Երրորդը՝ մենք արդեն չենք կարող Ատլանտյան օվկիանոսի այն ափից ու ՆԱՏՕ-ից սպասել, որ նրանք մեզ համար կրակից շագանակներ կհանեն: Հպանցիկ հայացքը Եվրոպայի հարավից արևելք (մնացածը օվկիանոսն է), հյուսիսից մինչև Ռուսաստանի հյուսիս ձգվող աղեղին ստիպում է մտածել, որ Մարոկկոն է միակ երկիրը, որտեղ չկան վտանգավոր կոնֆլիկտներ: Ալժիրից մինչև Եգիպտոս, փոքրիկ, բայց ոչ անվտանգ Թունիսի բացառությամբ, Մագրիբի նշանակալից հատվածում ուժեղացող քաոսն է, որ ծնվում է տարբեր խմբավորումների պայքարից: Հողին հանձնելով «արաբական գարունը»՝ Եգիպտոսը նորից դարձավ ռեպրեսիվ ռազմական բռնապետություն, Արևմուտքի դաշնակից, որ քիչ է մտածում սեփական ժողովրդի մասին: Խորացող աղքատությունը իսլամիստների իշխանության հետ կարող է պայթյունի հանգեցնել: Մերձավոր Արևելքում անհետացան պաղեստինյան պետության կենսունակության հույսերը: Եթե Սիրիայի պատերազմի սարսափը արագ ավարտվի էլ, դա կլինի շնորհիվ Ռուսաստանի միջամտության՝ ի պաշտպանություն բռնակալի: Թուրքիան դառնում է առավել անհարմար դաշնակից, որ ավելի ու ավելի է հակվում դեպի ավտորիտարություն, որը դժվարությամբ է պահպանում ժողովրդավարության որակները և արդեն չի թաքցնում տարածաշրջանային տերություն դառնալու մտադրությունները:

Ավելի մեծ պրոբլեմ է դառնում Ռուսաստանը: Խնդիրը միայն Պուտինի ագրեսիվ քաղաքականությունը չէ, որ միջամտում է ՈՒկրաինայի իրադարձություններին, այլ՝ ռուսական տնտեսության անկենսունակությունը: Իր թվացյալ մեծապետականությամբ՝ Ռուսաստանն ավելի թույլ է, քան թվում է՝ ՌԴ ՀՆԱ-ն ընդամենը մեկուկես անգամ է ավելի Իսպանիայից, իսկ բնակչությունը երեք անգամ շատ է: Ռուսաստանը մեծ կախում ունի ածխաջրածինների գնից և չունի զարգացման մոդել: Ռուսաստանում լիովին հնարավոր է լայնամասշտաբ սոցիալական ճգնաժամը: Որքան էլ Forbes-ը (որ ռազմական ուժն ու իրական հզորությունը խառնում է) Պուտինին համարում է անվանի ամենահզոր մարդն աշխարհում, նա այդպիսին չէ, որովհետև կառավարում է միջին մակարդակի տերություն, որը զիջում է Ֆրանսիային ու Մեծ Բրիտանիային:
Քանի դեռ սիրիացի փախստականները կուտակվում էին շրջակա երկրներում, պատերազմը քիչ էր անհանգստացնում եվրոպացիներին: Բայց երբ Թուրքիան սկսեց հարյուր հազարավոր փախստականների ուղարկել մեր մայր ցամաք, ակնհայտ դարձավ առավել արդյունավետ, միասնական ու հստակ քաղաքականության մշակման ու իրականացման անհրաժեշտությունը: ՈՒղղակի սպառնալիքի վտանգը մեծ չէ, բայց անկայունությունը մեծանում է այնքան, որքան ժողովրդավարական հեռանկարները մշուշոտ են դառնում կամ իսպառ անհետանում են: Իրաք ներխուժման ձախողումից հետո՝ ամերիկյան ռազմավարության մեջ շրջադարձ եղավ նվազագույն միջամտության կողմը: ԱՄՆ-ը չի հրաժարվում համաշխարհային ժանդարմի դերից, բայց ոչ վաղուցվա տխուր փորձից համոզվելով նորպահպանողականների քաղաքականության սխալ լինելու մեջ, գերադասում է հեղաշրջումների ճանապարհով գնալ՝ հանուն պրոբլեմների սրության նվազման: Ակնառու օրինակ է Իրանի հետ համաձայնագիրը: Այս դիրքորոշումը դրական տարրեր ունի՝ նվազեցնում է զինված առճակատման ռիսկը՝ ստիպելով Եվրոպային հանդես գալ իբրև գլխավոր քաղաքական խաղացողներից մեկը, եթե ոչ միջազգային ասպարեզում, մայրցամաքային՝ հաստատ: Եվրոպան պետք է վարի առավելագույն հակապատերազմական քաղաքականություն: Հաճախ պատժամիջոցներն են արդյունք տալիս: Երրորդ աշխարհի երկրներին օգնության 65 %-ը Եվրոպայից է գնում, սակայն արտաքին քաղաքական դաշտում գործողությունների համար քաղաքական ղեկավարների հեռատեսությունը միայն շատ քիչ է: Հարավսլավիայի ու Սիրիայի փորձը ցույց է տալիս, որ երբեմն ռազմական ներխուժումը թույլ է տալիս խուսափել մեծ չարիքից, մասնավորապես՝ բնակչության դժբախտություններից այն երկրներում, որոնց տարածքում ռազմական բախումներ կան: Չնայած եվրոպական երկրների ընդհանուր մեծ մարտունակությանը, որից բարձր միայն ԱՄՆ է (որոշ ոլորտներում՝ շատ քիչ), գոյություն չունեն եվրոպական կազմակերպված զինված ուժեր, որ տիրապետեին ռազմական գործողություններ իրականացնելու նշանակալից հնարավորությունների: Գոյություն չունեն ոչ եվրոպական բանակներ, ոչ եվրոպական ռազմածովային ուժեր:
Ի՞նչ կարող է Եվրոպան հակադրել իրեն շրջապատող վառոդի տակառներին: Մերձավոր ապագայում՝ ոչինչ: Համարյա ոչինչ: Մենք պիտի հույս ունենանք,որ այդ տակառները չեն պայթի: Կամ էլ՝ մոմ պիտի վառենք, որ Գերմանիան՝ առավելագույնս պատրաստված ու նվազագույն եսակենտրոն եվրոպական երկիրը, առավել մեծ դեր խաղա արտաքին անվտանգության ոլորտում: Իբրև քաղցրաբլիթ՝ կարելի է Թուրքիային ընդունել ԵՄ՝ փոխարենը պահանջելով, որ չգլորվի դեպի իսլամիզմ ու դադարեցնի փախստականների հոսքը: Ահա այսպիսի փոքրիկ ու մի քիչ երկիմաստ սկիզբ մեծ գործի:
Խավիեր ԲՐՈՒ ԴԱ ՍԱԼԱ «El Periodico», Իսպանիա

Հ.Գ. Հայացք Իսպանիայից՝ Եվրոպային, որ իսկապես ստիպում է մտածել: Մտածել, թե ինչ է կատարվում Եվրոպայում, որ սրընթաց փոխվող աշխարհում շարունակում է ապրել Հին աշխարհի իր փափուկ բարձերի վրա ու հազիվ կիսաբաց է անում աչքերը՝ շուրջբոլորը նայելու համար, որովհետև իր տարածքում չունի պատերազմ: Մերձավոր Արևելքի պատերազմին Եվրոպան առնչվեց միայն փախստականների տեսքով ու արդեն սկսեց ճեղքեր տալ՝ քաղաքականապես ու տնտեսապես: Իսկ գուցե իսկապես այս անգամ փոփոխությունները Արևելքից Արևմուտք են գնալու և ստիպելու են վերագնահատել ոչ միայն ֆինանսական ու տնտեսական, ռազմական հնարավորությունները, այլև արժեքները, որոնց դավանելը հասցրել է այդ վիճակին: Իրենց ու մնացած աշխարհին:
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ