Ո՞րն է Թուրքիայի տեղը Թրամփի ու Պուտինի միջև

Ֆրանսիացի քաղաքագետ Ժերար Շալյանը վերլուծում է նախագահ Էրդողանի քաղաքականության ուժեղ ու թույլ կողմերը Ստամբուլի ահաբեկչության, Սիրիա ներխուժման և ԱՄՆ-ի նոր դիվանագիտության լույսի ներքո: Փորձագետի հետ հարցազրույցը վարել է Le Figaro-ի լրագրող Մարիա-Լետիցիա Բոնավիտան:

«Ահաբեկչությունը Ստամբուլում կապ ունի՞ Սիրիայի պատերազմի հետ» հարցին Ժերար Շալյանը պատասխանել է. «Ստամբուլի ահաբեկչությունը մեկն է նման բազմաթիվ ահաբեկչություններից, որ անկասկած վնասում է զբոսաշրջությանը և ոչ թե ինչ-որ քրդի ձեռքի գործն է, ինչպես կարելի էր կարծել, այլ՝ օտարերկրացի ջիհադիստի: Սա լիակատար շրջադարձ է Թուրքիայի նախագահի մարտավարության մեջ, որ սկսեց ապացուցված աջակցությունից, իսկ հետո անցավ բացահայտ թշնամության ԻՊ-ի և մյուսների նկատմամբ»:
Սիրիայում Թուրքիան փորձում է տիրել Էլ Բաբ քաղաքին, որ ԻՊ-ի ձեռքում է: Այնուհանդերձ, Թուրքիան չաջակցեց, ի հակադրություն իր սովորական գործելակերպին, «Ֆատահ ալ Շամի» ղեկավարած ապստամբական իսլամիստական շարժումներին Արևելյան Հալեպի պաշարման ժամանակ: Իրականում Թուրքիային հետաքրքրում է, որ սիրիա-թուրքական սահմանը չհայտնվի սիրիացի քրդերի վերահսկողության տակ: Պուտինի հետ Մոսկվայում ստորագրված ժամանակավոր համաձայնագրով Անկարան հասավ նրան, որ ռուսական ուժերը չեն աջակցում քրդերին (նաև՝ ամերիկացիները), որ շրջափակեն սահմանի հարյուրավոր կիլոմետրերը, որ իրենք չեն վերահսկում՝ բացատրում է փորձագետը: Թուրքիան դադարեց պնդել ցանկացած որոշում ընդունելուց առաջ Բաշար Ասադի հեռանալը: Ի վերջո, այլևս ոչ ոք չի հետաքրքրվում Վաշինգտոնի կարծիքով՝ մի նախագահից մյուսին իշխանությունը փոխանցելուց երկու շաբաթ առաջ:

«Իրականում ի՞նչ է փնտրում Էրդողանը Թուրքիայի համար» հարցին փորձագետը պատասխանել է. «Էրդողանը իրեն ներկայացնում է կրոնական ավանդույթի վերականգնող և ջանում է ուժեղացնել կայսրության ժառանգությունը, ընտրություն կատարելով հօգուտ անցյալի մեծության փառաբանման, այլ ոչ թե վերջին երկու դարերի անկման հիշատակման վրա: Պետական ձախողված հեղաշրջման փորձից հետո (որի մասին, իր ասելով, իրեն զգուշացրել են ռուսները) Էրդողանը զտումներ սկսեց հասարակության բոլոր շերտերում, որ թշնամաբար էին տրամադրված իր նկատմամբ: Նա մտադիր է բացել մուտքը բանակ սպաների մակարդակով կրոնական դպրոցների սաների առաջ՝ ապակենտրոնացնելով անձնակազմը, որտեղ շատ տարածված է քեմալականությունը»:

«Հասարակության այդօրինակ իսլամացումը չի կարող նպաստել առանց այդ էլ խիստ թուլացած կապերին Թուրքիայի ու Եվրոպայի միջև»՝ նկատել է լրագրողը, որին ի պատասխան փորձագետն ասել է. «Թուրքիան սերտ տնտեսական կապեր ունի եվրոպական շուկայի ու հատկապես Գերմանիայի հետ: Բացի այդ՝ Թուրքիան հանձն է առել, նշանակալից գումար ստանալով, պահել 2 միլիոն փախստականի, որ ուզում են Եվրոպա գնալ»:
«Դոնալդ Թրամփի իշխանության գալը կարո՞ղ է վերջ դնել Թուրքիայի ու Ռուսաստանի մերձեցմանը» հարցին Ժերար Շալյանը պատասխանել է. «Դոնալդ Թրամփի իշխանության գալով, կարծես, Մերձավոր Արևելքում Իրանի վիճակն առավել անկայուն է դառնում, մինչդեռ ՆԱՏՕ-ի անդամ Թուրքիան չպետք է անկումներ ունենա: Վլադիմիր Պուտինը, որ շահույթներն է հավաքում Թրամփի քաղաքականության շրջադարձերից, պետք է իր ամբողջ մարտավարական տաղանդն օգտագործի, որ միաժամանակ պահպանի և կապերն Իրանի հետ, և ջերմ հարաբերությունները Թուրքիայի հետ»:
Մարիա-Լետիցիա ԲՈՆԱՎԻՏԱ, Le Figaro

Հ.Գ. Թրամփի ու Պուտինի միջև Էրդողանի դերը մեկն է՝ ստանալ ԱՄՆ-ից նոր տեխնոլոգիաներ ու ֆինանսներ, Ֆեթուլլահ Գյուլենին, Ռուսաստանից՝ տարածաշրջանային աջակցություն, զբոսաշրջիկներ և երկուսին էլ պահել տարածության վրա՝ չմիջամտելու Թուրքիայի ներքաղաքական կյանքին: Բայց այդպես չի լինում: Էրդողանը, որ իր կարծիքով ԻՊ-ի միջոցով ուզում էր լուծել քրդերի հարցը, երկիր բերեց ահաբեկչությունը, որից չի կարողանում ազատվել: Սիրիան Անկարայի համար կենսական հարց է՝ թույլ չտալ քրդական պետության ստեղծում, և Էրդողանը, իր հեղհեղուկ քաղաքականությամբ, հայտնվեց ԻՊ-ի ու քրդերի միջև՝ հընթացս կորցնելով Արևմուտքի ու ԱՄՆ-ի աջակցությունը, վերականգնելով Պուտինի հետ համագործակցությունը, որտեղ կողմերից յուրաքանչյուրը փորձում է օգտագործել մյուսին:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ