Ռոհանին Փաշինյանին հրավիրել է Իրան
Իրանի նախագահ Հասան Ռոհանին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին հրավիրել է Թեհրան: Հայաստանի կառավարության մամլո ծառայությունը հաղորդում է, որ նախագահի ուղերձը Փաշինյանին փոխանցել է Իրանի էներգետիկայի նախարար Ռեզա Արզաքանիանը Երևան այցի ժամանակ: Վարչապետն ու նախարարը քննարկել են էներգետիկ համագործակցության զարգացման հարցեր: «Հայաստանը պատրաստ է Իրանի հետ սերտ համագործակցության: Մենք կարևորում ենք փոխշահավետ երկխոսությունը և վստահ ենք, որ հայ-իրանական հարաբերությունները կշարունակվեն»` հայտարարել է Փաշինյանը: Ացի ժամկետները ճշտվում են: Ռոհանին առաջիններից մեկը շնորհավորեց Փաշինյանին վարչապետ ընտրվելու առիթով: Նա զանգահարեց Սոչի մեկնելուց առաջ, որտեղ Փաշինյանը հանդիպելու էր ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինին: Պաշտոնական տեղեկատվությամբ` «կողմերը քննարկել են հայ-իրանական բարեկամական հարաբերությունները և երկկողմ համագործակցության ու միջազգային օրակարգի հարցեր, մտքեր են փոխանակել Իրանի միջուկային ծրագրի շուրջ իրադարձությունների զարգացման վերաբերյալ», մատնանշել են «փոխշահավետ հայ-իրանական գործընկերության, նրա խորացման կարևորությունը, նաև` ընթացիկ համատեղ նախագծերի արդյունավետ իրականացումը` ներուժի առավելագույն օգտագործումով», պայմանավորվել են այցերի ժամանակացույցի մասին: Իհարկե, Թեհրանում մեծ ուշադրությամբ էին հետևում Երևանում ծավալվող իրադարձություններին, որ հանգեցրին իշխանափոխության: Նախնական գնահատականներով, որ հնչում էին արևմտյան, նաև որոշ ռուսական ու ադրբեջանական ԶԼՄ-ներում, Հայաստանում ի դեմս Փաշինյանի` իշխանությունը վերցրել էին «արևմտյան ուժերը»:
Հաշվի առնելով, որ ԱՄՆ-ը դուրս է եկել միջուկային համաձայնագրից ու Իրանի դեմ պատժամիջոցներ է սահմանել, սպառնում է պատերազմով, երբ Վրաստանը շարունակում է ՆԱՏՕ նետվել, երևանյան ցնցումները Թեհրանին ստիպեցին հաշվարկել Անդրկովկասում իրադարձությունների զարգացման հնարավոր տարբերակները, ձեռքը զարկերակին պահել: Այն ժամանակ հայկական ԶԼՄ-ներում տեղեկություններ հայտնվեցին, որ Փաշինյանը, դեռ ընդդիմադիր առաջնորդ լինելով, առաջին հանդիպումը (արտասահմանցի ներկայացուցիչների հետ) ունեցել է հենց Իրանի փոխդեսպան Ալի Նասեր Սոբհանիպուրի հետ, քանի դեռ դեսպան Սեյեդ Քազիմ Սաջարին երկրում չէր: Իրավիճակն ուներ կարևոր առանձնահատկություն: Ինչպես Թուրքիան ակտիվ մասնակցում էր արաբական գարնանը` ֆենոմենն ընկալելով իբրև «նախկին Օսմանյան կայսրության տարածքում կատարվող իրադարձություններ», այդպես էլ Իրանը երբեք չի մոռանում, որ ներկա Անդրկովկասի տարածքի մեծ մասը ինչ-որ ժամանակ եղել է Պարսից կայսրության կազմում: Այդ պատճառով առանձնահատուկ վերաբերմունք և գնահատական ունի տարածաշրջանի զարգացումներին: Պատահական չէ, որ Թեհրանը Լեռնային Ղարաբաղի կոնֆլիկտի հարցում փաստացի քրիստոնյա Երևանի ու Ստեփանակերտի կողմում է, ոչ թե նույնահավատ շիական Բաքվի: Իրանը Հայաստանի ու Արցախի համար գործնականում դարձավ միակ ուղիղ ելքը արտաքին շուկաներ: Թեպետ Բաքուն վերջին ժամանակներս Թեհրանի համար բացել է Հյուսիս-Հարավ տրանսազգային հորիզոններ, Իրանին տագնապում է Ադրբեջանի սերտ համագործակցությունը Իսրայելի ու ԱՄՆ-ի հետ, որ որոշակի հանգամանքներում կարող է արգելափակել Թեհրանի հաղորդակցական հնարավորությունները հյուսիսային ուղղությամբ:
Պատահական չէ, որ Իրանի պաշտպանության նախարար, բրիգադային գեներալ Ամիր Խաթամին, բացահայտորեն մատնացույց անելով ԱՄՆ-ի որոշումը` փակել իրանական նավթի ելքը համաշխարհային շուկաներ և ադրբեջանական TANAP խողովակաշարի գործարկումը` հայտարարեց, որ «թշնամիների դավադրությունը Իրանին աշխարհաքաղաքականորեն ուժասպառել ու հիմնական էներգետիկ գծերը Իրանից կտրելն է` շատ փող ծախսելով»: Ահա ինչու, երբ Փաշինյանը հայտարարեց, որ Հայաստանը չի փոխում արտաքին քաղաքականության գլխավոր գերակայությունները, մնում է ՀԱՊԿ ու ԵԱՏՄ անդամ, երբ պարզ դարձավ, որ Երևանը երբեք չի դառնա Իրանի համար թշնամական գործողությունների պլացդարմ, Թեհրանը կոնկրետ քաղաքական գործողությունների անցավ և հրավիրեց վարչապետին: Փաշինյանը ստիպված չի լինի ամեն ինչ մաքուր էջից սկսել, նրա նախորդը մշակել ու իրականացրել է պատկառելի իրավական բազա հայ-իրանական երկկողմ հարաբերություններում քաղաքական, տնտեսական, տրանսպորտային ու էներգետիկ ոլորտներում, համատեղ ենթակառուցվածքային նախագծերում: Բայց հիմա կոնկրետ աշխարհաքաղաքական իրավիճակում ինչպես հայկական ուղղությունը Իրանի արտաքին քաղաքականության մեջ, այնպես էլ իրանական ուղղությունը Հայաստանի արտաքին քաղաքականության մեջ պետք է լրացուցիչ լուրջ չափում ստանան, որոշարկվեն իրական ծրագրերը և ռազմաքաղաքական ներուժի իրականացման կոնկրետ ճանապարհները: Դրան հասնել հնարավոր է միայն Թեհրանի ու Երևանի միջև քաղաքական բարձր վստահության պարագայում, քանի որ տարածաշրջանում զարգացող իրադարձությունները շատ ավելի լուրջ են, քան նախկինում ենթադրվում էր: Բայց դրանք այն հարցերն են, որ կարող են պատասխանվել Թեհրանում Ռոհանի-Փաշինյան երկխոսության ժամանակ, երբ կորոշարկվեն ռազմավարական համագործակցության հնարավորությունները:
Հ.Գ. Վերջին տասնամյակի Հայաստանի բոլոր վարչապետներն անցնում են Իրանի «փորձությունը» և հայ-իրանական հարաբերություններում չեն արձանագրում ողջ ներուժի օգտագործման դեպք: Պատճառների մանրամասների մեջ չմտնելով` Թեհրան են այցելել թե Հովիկ Աբրահամյանը, թե Կարեն Կարապետյանը, և դա Իրանի համար լավագույն ժամանակներում` միջուկային համաձայնագրի կնքումից ու պատժամիջոցների հանումից հետո, ու գործնականում չեն լուծել Իրանի գազը Հայաստանով Եվրոպա տարանցելու խնդիրը: Հիմա իրավիճակ է փոխվել և հայ-իրանական հարաբերությունները նոր գին ունեն` աշխարհաքաղաքական նոր իրավիճակում: Հատկապես Բրյուսել այցից հետո բազում հարցեր կարող են այլ պատասխաններ ստանալ:
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
-
Ասում են… Եթե չլիներ մեր չարամիտ միջամտությունը, ապա հայերի բացարձակ մեծամասնությունը, ըստ Սան Ստեֆանոյի պայմանագրի, հայտնվելու էր Ռուսաստանի պաշտպանության ներքո
-
Ասում են… Պարադիգմի կտրուկ փոփոխությունը և անցումը դեպի Եվրամիության հարթակ, մեր կարծիքով, անխուսափելիորեն կապված կլինի ՀՆԱ-ի անկման և հայկական բիզնեսին, տնտեսությանն ու Հայաստանի հասարակ քաղաքացիների կենսամակարդակին լուրջ հարվածների հետ։
-
Ասում են… Դոնալդ Թրամփի գլխավորած հանրապետական վարչակազմի ԱՄՆ-ում իշխանության վերադարձով Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո միջազգային գործընթացների Վաշինգտոնի ըմբռնումը նոր հարթություն է ձեռք բերել: Հունվարի 15-ին Սենատում այս հարցի վերաբերյալ նոր պետքարտուղար Մարկո Ռուբիոն շատ խոսուն հայտարարություններ արեց։
-
Ասում են Եթե ինչ-որ մեկը սեփական պատմությունը խեղաթյուրում է թշնամու բարեհաճությանը արժանանալու համար, նա հարգանքի արժանի չէ: Թուրքիան Հայաստանի հավերժական թշնամին է, նրանք հավերժական անեծքի տակ են հայոց կոտորածը կազմակերպելու համար:
-
Ասում են… «Զանգեզուրի միջանցքը» ներկայիս տեսքով մաքուր թուրքական պրոյեկտ է: Այդ միջանցքով Ադրբեջանը ոչնչից ստանալու է տարեկան 1,5 մլրդ դոլար եկամուտ, իսկ Թուրքիայի առջև բացվելու են Կասպից ծովի դարպասները, և մուտք է գործելու Կենտրոնական Ասիա
-
Ասում են Ռուսաստանի նախագահ Պուտինը Զանգեզուրի միջանցքի մասին ոչ մի նոր բան չի ասել Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո, որն ավարտվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ։ Միևնույն ժամանակ, հայտնի չէ, թե այս հարցում Հայաստանը, Ադրբեջանը, Իրանը, Ռուսաստանն ու Թուրքիան ինչպես են «ընտելանալու» միմյանց:
-
Ասում են… Ռուսաստանի տարածքին հեռահար ճշգրիտ զենքերով հարվածներ հասցնելու հնարավորություն ՈՒկրաինայի ԶՈՒ-ն չունի, հետևաբար, եթե հայտարարվում է, որ ՈՒկրաինային թույլատրվում է նման հարվածներ հասցնել, ապա դա նշանակում է, որ ՆԱՏՕ-ն ուղիղ մտնում է կոնֆլիկտի մեջ Ռուսաստանի հետ
-
Ասում են… Վլադիմիր Պուտինի այցն Ադրբեջան պատմական իրադարձություն էր, քանի որ այն նշանավորեց Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի գլխավոր դաշնակցի փոփոխությունը։ Ավելի քան 30 տարի Հայաստանն այդպիսի դաշնակից էր, բայց հիմա որոշել է անցնել Արևմուտքի կողմը՝ ներառյալ Ֆրանսիան, ԵՄ-ը և ԱՄՆ-ը
-
Նիկոլն արգելել է իրեն նկարել Արարատների ֆոնին Ըստ մերձնիկոլական շրջապատից տարածվող լուրերի` կապիտուլյանտ ոչնչությունը հրահանգել է իր աշխատակազմի լուսանկարիչներին և օպերատորներին իրեն չպատկերել Արարատ լեռների ֆոնին:
-
Ասում են… Մի շարք երկրներում, ցավոք, նաև Հայաստանում մեծ խանդավառություն չկար այն հարցում, որ Ռուսաստանն ինչ-որ կերպ վերահսկեր Հայաստանով լոգիստիկ ճանապարհը Նախիջեւանի և Ադրբեջանի հիմնական տարածքի միջև։ Այստեղ, նախ և առաջ, Թուրքիայի շահն է
-
Ասում են… Ես հստակ ասել եմ՝ նյութական որևէ ակնկալիք, կլինի կազմակերպություն կամ անձ, եթե ինքը ներգրավված է այս շարժմանը, չի կարող ունենալ, սկսած ինձնից, փոխարենը՝ մենք բոլորս կստանանք Հայրենիք ու Պատիվ
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
Տարածաշրջանային
Մեջլիսը միաձայն որոշում է ընդունել Հորմուզի նեղուցը փակելու մասին
Իրանական տեղեկատվական հարթակները հաղորդում են, որ Իրանի Իսլամական Հանրապետության պառլամենտը` Մեջլիսը, միաձայն որոշում է ընդունել Հորմուզի նեղուցը փակելու մասին։Հավանաբար հիշում եք, որ նեղուցի փակման մասին խոսել ենք դեռ օրեր առաջ, սակայն այն ժամանակ Իրանը, հավատալով դիվանագիտական ճանապարհով խնդիրը կարգավորելու Թրամփի հայտարարություններին, չգնաց այս ծայրահեղ քայլին...
