Եռյակ համագործակցության ողջամտությունից է կախված մոլորակի աշխարհաքաղաքական իրավիճակը

Մոսկովյան հեռուստատեսային մի բանավեճի ժամանակ ԱՄՆ-ից հյուրընկալված քաղաքագետը ինքնագոհ տոնով հայտարարեց, թե իր երկրի հզորության ու նրա համաշխարհային ազդեցության հիմքը առաջին հերթին գերզարգացած էկոնոմիկան է: Նրա ընդդիմախոսները, անշուշտ, չնվազեցնելով տնտեսության դերը, բերելով պատմական բազմաթիվ փաստեր Չինգիզ խանի ժամանակներից սկսած, համոզմունք հայտնեցին, որ, այնուամենայնիվ, պետության հզորությունը պայմանավորված է ռազմական գործոնով: Նորագույն ժամանակներից բերվեց երկու օրինակ՝ ԽՍՀՄ-ի և Ճապոնիայի: Խորհրդային Միությունը աչքի չէր ընկնում տնտեսական մեծ կարողությամբ, սակայն շատ ուժեղ էր իր ռազմարդյունաբերական համալիրով ու բանակով և արդյունավետորեն հակազդում էր իր ստրատեգիական հակառակորդին աշխարհի ցանկացած վայրում. հնարավոր չէր հաշվի չնստել միջուկային գերտերության հետ: Մյուս կողմից՝ Ճապոնիան աննախադեպ հաջողությունների է հասել տնտեսական բնագավառում, սակայն զիջում է ռազմական առումով, ինչն էլ նրան դարձնում է նվազ ազդեցիկ համաշխարհային գործերում: Ինչո՞ւ է Ռուսաստանը, հարցադրեց բանավեճի մասնակիցներից մեկը, որ էկոնոմիկայով զիջում է Կանադային, բնակչության քանակով՝ Նիգերիային, ճանաչվում որպես աշխարհի ամենաազդեցիկ պետություններից մեկը:

«Իսկանդերի» հայտնվելուց հետո Հայաստանում հակառուսական կրքերը փոքր-ինչ հանդարտվել են: Սակայն, այնուամենայնիվ, հանդիպում են հրապարակումներ, որոնցում նույնիսկ արհամարհանք է արտահայտվում Ռուսաստանի նկատմամբ, կարծես նա բանանային պետություն է: Զբիգնև Բժեզինսկին, որի հակառուսական տրամադրությունները հայտնի են ի սկզբանե, ռուսաստանյան ամսագրերից մեկում տպագրված իր վերջին հոդվածում ԱՄՆ-ը, Չինաստանը և Ռուսաստանը համարում է համաշխարհային ուժի երեք բևեռները, և որ այս եռյակ համագործակցության ողջամտությունից է կախված մոլորակի աշխարհաքաղաքական իրավիճակը: Պետք է իրատես լինել Ռուսաստանի հարցում, առավել ևս, որ ռուսները երբեք չեն էլ թաքցնում, որ իրենց արտաքին քաղաքականության գլխավոր գործող ուժը միշտ էլ եղել է հզոր պետություն ստեղծելու ձգտումը, որ իրենց անվտանգության գլխավոր երաշխիքը ռազմական ուժեղ պետությունն է՝ պատրաստ և ընդունակ գործելու ագրեսիվորեն հօգուտ սեփական ազգային շահերի:

Ահա և, ըստ Ստոկհոլմի աշխարհի խնդիրների հետազոտման համաշխարհային ինստիտուտի ապրիլի 24-ին հրապարակված ամենամյա զեկույցի տվյալների, Ռուսաստանը անցյալ տարվա արդյունքներով աշխարհում դուրս է եկել երրորդ տեղը պաշտպանական ծախսերի ծավալով, զիջելով միայն ԱՄՆ-ին ու Չինաստանին: Մինչ այդ երրորդ հորիզոնականը զբաղեցնում էր Սաուդյան Արաբիան: Ռուսաստանը ռազմական ծախսերն ավելացրել է 5,9 տոկոսով, և 2016 թվականին դրանք կազմել են 69, 2 միլիարդ դոլար: Իհարկե, այս ցուցանիշը դեռևս համեմատելի չէ առաջին և երկրորդ տեղերը գրաված ԱՄՆ-ի՝ 611 միլիարդ դոլարի և Չինաստանի՝ 215 միլիարդ դոլարի ցուցանիշների հետ, սակայն առկա է վերընթաց զարգացման դինամիկան: Չմոռանանք նաև նշել, որ, ունենալով ռազմական արդյունաբերության մեծ բազա ու հարուստ ավանդույթներ և անբավ բնական հարստություններ, Ռուսաստանն այդ ասպարեզում զգալի հաջողությունների է հասնում համեմատաբար էժան ծախսերով: ՈՒշագրավ է, որ, ի տարբերություն Ռուսաստանի, նավթարդյունահանող պետությունների մեծ մասը՝ 13-ը 15-ից, կրճատել է իր ռազմական ծախսերը, ընդ որում` էապես. Վենեսուելան՝ 56 տոկոս, Ադրբեջանը՝ 36, Սաուդյան Արաբիան՝ 30, և այլն:

Առհասարակ ստոկհոլմյան այս վերջին ամփոփագիրը հետաքրքրական է համաշխարհային ռազմական ծախսերի (1,69 տրիլիոն դոլար) զարգացման միտումների տեսանկյունից: Նման աճ առաջին անգամ է նկատվում վերջին 5 տարում: Ծախսերը շարունակում են աճել Ասիայում, Հյուսիսային Աֆրիկայում, Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայում: Հակառակ միտումն է նկատվում Կենտրոնական Ամերիկայում, Կարիբյան ավազանի երկրներում, Մերձավոր Արևելքում, Հարավային Ամերիկայում:
Արևմտյան Եվրոպայում ռազմական ծախսերը վերջին երկու տարում մեծացել են 2,6 տոկոսով և, ամենայն հավանականությամբ, կշարունակեն աճել ԱՄՆ-ի նախագահ Թրամփի հայտնի դիրքորոշման պահանջով:
Իսկ այ, որոշ փորձագետների կարծիքով, Կենտրոնական Եվրոպայի շատ երկրներում ծավալված ծախսերի մրցավազքը մասնակիորեն բացատրվում է նրանով, որ այդ պետությունները Ռուսաստանի ռազմական հզորացումն ընկալում են որպես իրենց անվտանգությանն սպառնացող հարաճուն սպառնալիք:

Ռուբեն ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆ
Մոսկվա

Հեղինակի նյութեր

• «Ճղճղոցը» լռեցրին
• Քա­ղա­քա­կա­նու­թ­յու­նը երկ­րորդ հնա­գույն մաս­նա­գի­տու­թ­յունն է
• Հեշտ է ա­սել` ա­նուղ­ղե­լի ռու­սա­սեր­ներ են
• Խո­պան­չիու­թ­յու­նը դար­ձել է ապ­րե­լա­կերպ, սո­վո­րու­թ­յուն, կեն­ցաղ
• Երբ խոս­քը մի­լիար­դա­վոր դո­լար­նե­րի մա­սին է, մեծ տե­րու­թ­յուն­նե­րը գոր­ծում են ա­նո­ղոք
• Ոչ էն է մի բան, ո՛չ էլ` էս
• Եթե գլուխ չես հա­նում սե­փա­կան ղե­կա­վար­նե­րից
• Կո­րո­նա­վի­րու­սա­յին աշ­խար­հա­փո­փո­խու­թ­յուն
• Ամեն ժո­ղո­վուրդ ար­ժա­նի է իր ղե­կա­վա­րին
• Ա՜խ այդ անշ­նոր­հա­կալ ռուս­նե­րը
• Հույս-հարց-պա­հան­ջը ար­դեն դառ­նում է ինք­նան­վաս­տա­ցու­ցիչ
• Ներ­վեց... թմ­րա­մաք­սա­նեն­գը, բայց նա հրեա էր
• Գլխա­վոր կռ­վախն­ձո­րը կդառ­նա Ղա­րա­բա­ղը
• «Ի՜նչ հայ, հրեա է» («Հրեա­նե­րից պր­ծանք, ան­ցանք հա­յե­րին»)
• Քսան տա­րի նույն դեմ­քին են նա­յում
• Պու­տի­նի, լե­հե­րի և հրեա­նե­րի մա­սին
• Հա­յաս­տա­նը կա­րիք ու­նի փոր­ձա­ռու­թ­յան
• Չտես­նե­լու չտանք, թե վեր­ջերս Շոյ­գու­յին ինչ շու­քով ըն­դու­նե­ցին Բաք­վում
• Երբ ան­գամ մեկ ըն­տա­նիքն է դառ­նում հո­գա­ծու­թ­յան ա­ռար­կա
• Ինչով են զբաղ­ված եվ­րո­պա­ցի­նե­րը

Մեկնաբանություններ