«Չինաստանը այլ աշխարհ է»

Չինաստանի Ցզյանսու նահանգի ղեկավարության և Նանկինի մանկավարժական համալսարանի հրավերով հայ նկարիչների խումբը հյուրընկալվեց այդ երկրում՝ մասնակցելով «Երեք գույն» փորձի փոխանակման համապարփակ մշակութային նախագծին: Նախագիծը կազմակերպված էր եռակողմ ձևաչափով, կերպարվեստի չինացի, հայ և ղազախ վարպետների մասնակցությամբ: Նախագծի նպատակն էր՝ հիմնավորել, որ արվեստն ունակ է միավորելու միմյանցից աշխարհագրորեն շատ հեռու գտնվող, գեղարվեստական ավանդույթներով և մշակութային ընկալումներով բավական տարբեր երկրների ժողովուրդներին: Իսկ համատեղ ստեղծագործական աշխատանքի պտուղը նոր հոյակապ կտավների, ժամանակակից արվեստի օրինակների ստեղծումն էր:
Բաց երկնքի տակ մեկշաբաթյա համատեղ աշխատանքը պսակվեց նկարահանդեսով, որը մեծ հետաքրքրությամբ ընդունվեց հասարակության կողմից:

Նախագիծը կյանքի կոչվեց 2018-ի մարտի 30-ից մինչև ապրիլի 12-ը: Հայ կերպարվեստագետների համար այն ընթացավ «Հայկական ներկապնակ» ծրագրի շրջանակում, որի նախաձեռնողը Նանկինի համալսարանի և նրան կից փորձարարական դպրոցում դասավանդող, ՀՆՄ վարչության անդամ, Նանկինի համալսարանի պրոֆեսոր ԳԱԳԻԿ ԱՎԵՏԻՍՅԱՆՆ է: Ծրագրի խնամարկուներն էին նույն համալսարանի պրոֆեսոր ԼԻ ՅԱՆԳԸ և արվեստաբան ԱՆԻ ՄԱՐԳԱՐՅԱՆԸ:

Ծրագրի մասին ավելի մանրամասն տեղեկացա նրա մասնակիցներ Վահագն Գալստյանից, Լևոն Աբրահամյանից, Մելքոն Ավետիսյանից, Սուրեն Սաֆարյանից և Սուրեն Ամիրյանից: Ներկայացնում ենք նրանց տպավորությունները:
ՎԱՀԱԳՆ ԳԱԼՍՏՅԱՆ. «Մեր եռագույնի ներքո ես, Լևոն Աբրահամյանը, Սուրեն Սաֆարյանը (Սաֆար), Մելքոն Ավետիսյանը, Արա Հակոբյանը և Սուրեն Ամիրյանը յուրովի հայտարարեցինք մշակույթի ոլորտում Մետաքսի ճանապարհի վերածննդի մասին: Մեր նկարիչների ստեղծագործական լեզվամտածողության առանձնահատկությունները և վարպետությունը ուշադրության արժանացան, քանզի հայ նկարիչն առանձնանում է շրջակա աշխարհի արագ ընկալմամբ, երփնագրի բազմազանությամբ և ինքնատիպությամբ:
Նախագիծը ներառում էր աշխատանք բնության գրկում, վարպետության դասեր Նանկինի համալսարանի փորձարարական դպրոցի սաների համար և գալիք նկարահանդեսի ցուցադրության նախապատրաստություն:

Պետք է նշել, որ չինական կողմը ապահովեց լիարժեք ստեղծագործելու և կեցության բոլոր անհրաժեշտ պայմանները: «Բնության գրկում» (այսինքն՝ պլեներում) նկարում էինք Նանկինի գեղատեսիլ անկյուններում և ՈՒսի քաղաքում: Գրավիչ էր ամեն բան՝ և՛ անսովոր տեղանքը, և՛ բուդդայական մշակույթին առնչվող կառույցների ճարտարապետական նկարագիրը:
Ես առաջին անգամ էի լինում Չինաստանում, որի մշակույթի և պատմության մասին գիտեի շատ բան: Սակայն մի բան է կարծիք կազմել հեռվից, միանգամայն այլ բան՝ ճանաչել երկիրը, թեկուզ կարճ ժամանակ ապրելով այնտեղ: Չինաստանը այլ աշխարհ է, էապես տարբերվում է և՛ հայկական աշխարհից, և՛, առհասարակ, կովկասյան մշակույթից: Չինացիները, ըստ էության, բավականին հյուրընկալ մարդիկ են, ինչն օգնում է ավելի խոր ընկալելու նրանց խիստ ինքնատիպ մշակույթը: Աշխատանքին զուգահեռ մենք հաճախում էինք թանգարաններ և այլ տեսարժան վայրեր, հանդիպում էինք չինական ավանդական ջրաներկի լավագույն վարպետների հետ, որոնց արվեստն ուղղակի ցնցեց ինձ:

Նախագծի շրջանակներում, փորձի փոխանակման կարգով շփվեցին հայ, չինացի և ղազախ նկարիչները: Չինացի վարպետները նույնպես հայտնաբերեցին հետաքրքիր շատ բաներ մեր նկարիչների գործերում, նրանց մտածելակերպում»:

ԼԵՎՈՆ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆԸ կարծում է, որ Հայաստանում նկարիչներն ավելի արագ են նկարում, քանի որ մտածում են ավելի էքսպրեսիվ, քան Չինաստանում, որտեղ աշխատանքը մեկ նկարի վրա ավելի երկարընթաց է և շատ օրեր, անգամ շաբաթներ կարող է տևել: Ըստ նկարչի, Չինաստանը դարձավ միանգամայն նոր ստեղծագործական հարթակ, որը և հնարավորություն ընձեռեց հայ նկարիչներին հանդես բերելու գեղանկարչական նոր մոտեցումներ և բացահայտելու նոր հնարավորություններ: «Վերադարձ արմատներին և առաջադեմ գեղագիտության կառուցում, սրանց վրա է հենվում ժամանակակից Չինաստանի արվեստը»,- համոզված է նա:

ՄԵԼՔՈՆ ԱՎԵՏԻՍՅԱՆԸ վարպետացել է ոչ միայն գեղանկարչական, այլև փայտի փորագրման արվեստում: Բնական էր նրա հետաքրքրությունը Չինաստանի հնագույն ճարտարապետության նկատմամբ, որի ավանդույթով այսօր էլ կառուցվում են բավականաչափ շինություններ: Մելքոնն ուսումնասիրել է հին վարպետների քանդակագործական և կոմպոզիցիոն աշխատանքները: Նա ուղղակի հիացած էր, այցելելով բրուտագործական արհեստանոց, ուր տեղացի խեցեգործները պատրաստում են ավանդական չինական թեյնիկներ, որոնց վրա վարպետը երբեմն աշխատում է երեք ամիս:

Նախագծի ուշագրավ հատվածը վարպետության դասերն էին Նանկինի համալսարանի փորձարարական դպրոցի սաների համար: Հայկական պատվիրակությանը պարզապես գերել էին սաների կազմակերպվածությունը, ունկնդրելու ունակությունն ու սովորական ուրվանկարի վրա աշխատելու համբերությունը: Զարմանալի էր նաև նոր գիտելիքներ կլանելու պատանի չինացիների ցանկությունը: Հաճախ էին հյուրընկալված վարպետներին մոտենում դպրոցի սաները, վերցնում նրանց ձեռքից գեղանկարչության բաղադրիչներն ու նկարակալը. նրանց համար պատիվ էր վարպետների աշխատանքային գործիքների տեղափոխությունը:
Պլեներում կատարած աշխատանքների ցուցահանդեսով էլ ավարտվեց այս աննախադեպ նախագիծը, յուրաքանչյուր մասնակից ներկայացել էր իր ստեղծագործությամբ: Բացման արարողությանը մասնակցեց ՉԺՀ-ում Հայաստանի դեսպան ՍԵՐԳԵՅ ՄԱՆԱՍԱՐՅԱՆԸ: Ցուցահանդեսը կայացավ Նանկինի համալսարանի շենքում:

ՍՈՒՐԵՆ ՍԱՖԱՐՅԱՆԸ տպավորված էր ցուցահանդեսի հանդեպ դրսևորված բուռն հետաքրքրությամբ: Պատվավոր հյուրերի մեջ էին Նանկինի քաղաքապետարանի ներկայացուցիչները, համալսարանի ղեկավարությունը և դասախոսները, մամուլը և անգամ Չինաստանում ուսանող հայ երիտասարդներ:

ՍՈՒՐԵՆ ԱՄԻՐՅԱՆՆ իր հերթին տպավորված էր չինական հյուրընկալությամբ. ըստ նրա, Չինաստանը ոչ միայն Հեռավոր Արևելք է, այլև մի երկիր, որն ամենևին նման չէ մեզ ծանոթ արևելյան երկրներին: Այնտեղ պատմությունն ու ավանդույթը ներդաշնակվում են ժամանակակից կրթությանն ու տեխնոլոգիաներին:

Զրուցակիցներս հավաստիացրին, որ այս նախագիծը մեկնարկային էր: Այն շարունակվելու է ոչ միայն գեղանկարչության, այլև քանդակագործության ոլորտում: Ի դեպ, Չինաստանի նշանավոր քանդակագործներից մեկն այսօր աշխատում է մի արձանի վրա, որը մտադիր է տեսանելի ապագայում նվիրաբերելու Հայաստանին:

Վրեժ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Էլֆրիդա Մելիքյանի Էրգիրն ու Երկիրը
• Կենաց ծառի այգեպանը
• Ողբերգազավեշտ
• Ազգային կապիտալը պետականության անկյունաքար
• Հովվերգական դավադրություն (բացահայտված է ՔՊ-ի հինգերորդ շարասյունը)
• Ֆուտուրիզմից ռեալիզմ («պետականամետ» քրոնիկոն)
• Ողբերգազավեշտ՝ պետականակերտման նվագակցությամբ
• Մշակութային ճակատը երկրի փրկօղակ
• Ռազմաքաղաքական ուխտագնացություն դեպի Վաղարշապատ
• Եվ կրկին կիսալուսին յաթաղանն արյուն է վիթում
• Երկրի կանաչ դեսպանը
• Որդան կարմիր երկիրի երկունքը․ դար XX (էսսե)
• Կերպարվեստի Արարատ երկրում
• Կերպարվեստի Արարատ երկրում
• «Կերպարվեստի Արարատ երկրում»
• Հայաստանը` Կերպարվեստի Արարատ երկիր (հռչակագիր)
• Անատոլի Ավետյանի Վանաձորը, երկիրն ու աշխարհը
• Ակսել Բակունցի հանճարն ուղենիշ է ինձ համար. Արամ Մաշուրյան
• «Սորոսի արտաքսումը»
• «Մի թողեք ճայերը ծիծաղեն» կամ՝ Մուշեղիչին վայել տոն

Մեկնաբանություններ