Ալեքսանդր Մանթաշյանց – 183
Մարտի 3-ը Ա․Մանթաշյանցի՝ հայոց բարեգործության գագաթի ծննդյան օրն է, մարդ, որն իր ողջ գիտակցական կյանքում՝ 45 տարի շարունակ, քսակը լայնորեն բաց պահեց իր ժողովրդի համար։ Առանց որևէ մեկի օգնության, մեն-մենակ, Աստվածատուր ձիրքի շնորհիվ նա դարձավ բանկատեր, կալվածատեր, նավատեր, «նավթարքա»։ Պատմական տեսակետից նա առաջինն էր, ով աշխարհով մեկ հայտնի դարձրեց հայի անունը։ Ով հայոց ազգային կապիտալի կապիտալի պատմության մեջ գրավեց այն տեղը, ինչ Խորենացին՝ պատմագրությունում, Զորավար Անդրանիկն ու Հովհ․ Բաղրամյանը՝ ռազմարվեստում, Նժդեհն ու Հ․ Ասատրյանը՝ ազգէության պահպանման, Շիրակացին ու Վ․ Համբարձումյանը՝ գիտության, Կոմիտասը, Ա․ Խաչատրյանն ու Ազնավուրը՝ երաժշտության, Այվազովսկին ու Սարյանը՝ գեղանկարչության մեջ, Նարեկացին, Հովհ․ Թումանյանն ու Չարենցը՝ պոեզիայում, Սարոյանն ու Կ․ Զարյանը՝ արձակում, Փարաջանովը՝ կինոյում։
Նշելով այդ երջանկահիշատակ մարդու տարեդարձը, մեջբերեմ մի հատված 1910 թ․ Կ․ Պոլսի «Ժամանակ» օրաթերթի հրապարակումից։
ՀԱՅ ՄԻԼԻՈՆԱՏԷՐԻՆ ԿԵԱՆՔԷՆ
Պ․ ԱՂԵՔՍԱՆԴՐ ՄԱՆԹԱՇԵԱՆ
Պ․ Աղեքսանդր Մանթաշեան մէկն է բոլորովին զուտ և բնատոհմիկ հայկական այն դէմքերէն, որոնք իրենց նիւթական շլացուցիչ այս ճոխութեան մէջ դարձեալ հայ են սրտով, իրենց սիրտը փափուկ և խնամոտ գորովով մը լեցուած է հանդէպ այն հարստահարուած և նիւթապէս փճանալու անդունդը հասած ազգին, որուն անունը անգամ տալ իրենց ծագումին անպատուաբեր կը նկատեն եւրոպական և ամերիկեան՝ զգլխիչ միջավայրերու մէջ գտնուող շատ մը հայեր։
Իբր մտքի մարդ, ինք ծայր աստիճան սիրահար մըն է գեղարուեստի, մանաւանդ երաժշտութեան։ Կը սիրէ թատրոնը։ Կը վարձատրէ դերասանները։ Կովկասի մէջ հայ թատրոնին համար իր ըրած այնքան նիւթական և բարոյական գնահատումները շատ արդիւնաւոր եղած են մեր ռուսահայ տոհմային թատրոնին բարգաւաճման։ Կը սիրէ արհեստը և կ՛ուզէ որ հայ երիտասարդներ սիրեն արհեստները, ինչ որ ըլլայ, զայն միակ օգտակար և գործնական ուղղակի միջոց կը դաւանի հայ ազգին տնտեսական և բարոյական բարգաւաճման։ Իր չորս հարիւրի չափ սաները, որոնք եւրոպական և ռուսական միջավայրներու մէջ կ՛ուսին, մեծամասնութիւնով ձեռական և գործնական արհեստներու կը հետևին։
Մեր Ազգին մասին իր դաւանանքն է պահպանել Լուսաւորչական Առաքելական Եկեղեցին (Մայր Եկեղեցին) իր ինքնուրոյնութեան պահպանման համար ամէն զոհողութիւն ընել և որքան կարելի է ցրուած, ուծացած մեր միւս եղբայրները անոր երդիքին տակ հաւաքել՝ միակ միջոցը հայ ժողովուրդին անկորնջման և ապագայ յառաջդիմութեան։ Անոնք որ եկեղեցիին նուիրականութեան դէմ ոտնձգութիւններ կ՛ընեն՝ անոնք թշնամիներ են հայութեան։
Այս նպատակէն մղուած էր որ Բարիզի ամենայարգի տեղերէն մէկուն մէջ՝ Շանզ Էլիզէի մօտիկը, կառուցանել տուաւ հայկական փառաւոր տաճար մը, որ մէկ միլիոն ֆրանքէն աւելի արժեց, թեպետև Բարիզի վատասերած հայերուն համար պզտիկ, խոնարհ մատուռ մը շատ իսկ էր։
Վերջապէս պ․ Մանթաշեան բարութիւնով ու ազնուութիւնով լեցուած արդի միակ պանծալի պաշտպանն է Հայ Առաքելական եկեղեցիին
Գալով իր ներքին կեանքին, ինք խիստ պարզասէր է։ Յաճախ կուգայ պատարագի իր կառուցած շքեղ եկեղեցիին մէջ, կը քաշուի ամենայետին մէկ անկիւնը համեստ և բարեպաշտ հաւատացեալի մը նման։ Երբեմն կը մօտենայ տիրացուներուն և խիստ անուշ խօսուածքով մը, առանց վիրաւորելու, երգեցողութեան մէջ անոնց սխալներուն դիտողութիւն կ՛ընէ։ Պնակի շրջագայութեան ատեն երբէք դրամ չի ձգեր պնակներուն մէջ, գուցէ իր ներկայութիւնը զգացնել չտալու համեստութիւնով, թէպէտև միշտ ահագին նուէրներ կ՛ընէ եկեղեցիին։ Երբեմն երիտասարդներ, դպրոցականներ իրեն կը մօտենան երբ ինք պտոյտի ելած է, և դրամ կը պահանջեն, իր սովորական բարեսրտութիւնով կը գոհացնէ ամէնքն ալ, զանոնք «որդի» կ՛անուանէ և անոնց հայրական գորովալից խրատներ կուտայ։
Կը մտածեմ թէ այս մարդը հայութեան համար բարիք մը ծնած է, և գուցէ իբր բարի օրինակ մեր քանի մը ջոջերուն, որոնք նիւթական քիչ մը յաջողութիւն ունեցած, կը մոռնան իրենց ազգը, իրենց ծագումը, կը խորտակեն իրենց խիղճը և անասնական կրքերով կոշտացած, յղփացած, իրենց անձը միայն կը խորհին։
Խաչատուր ԴԱԴԱՅԱՆ
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
-
Ասում են… Եթե չլիներ մեր չարամիտ միջամտությունը, ապա հայերի բացարձակ մեծամասնությունը, ըստ Սան Ստեֆանոյի պայմանագրի, հայտնվելու էր Ռուսաստանի պաշտպանության ներքո
-
Ասում են… Պարադիգմի կտրուկ փոփոխությունը և անցումը դեպի Եվրամիության հարթակ, մեր կարծիքով, անխուսափելիորեն կապված կլինի ՀՆԱ-ի անկման և հայկական բիզնեսին, տնտեսությանն ու Հայաստանի հասարակ քաղաքացիների կենսամակարդակին լուրջ հարվածների հետ։
-
Ասում են… Դոնալդ Թրամփի գլխավորած հանրապետական վարչակազմի ԱՄՆ-ում իշխանության վերադարձով Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո միջազգային գործընթացների Վաշինգտոնի ըմբռնումը նոր հարթություն է ձեռք բերել: Հունվարի 15-ին Սենատում այս հարցի վերաբերյալ նոր պետքարտուղար Մարկո Ռուբիոն շատ խոսուն հայտարարություններ արեց։
-
Ասում են Եթե ինչ-որ մեկը սեփական պատմությունը խեղաթյուրում է թշնամու բարեհաճությանը արժանանալու համար, նա հարգանքի արժանի չէ: Թուրքիան Հայաստանի հավերժական թշնամին է, նրանք հավերժական անեծքի տակ են հայոց կոտորածը կազմակերպելու համար:
-
Ասում են… «Զանգեզուրի միջանցքը» ներկայիս տեսքով մաքուր թուրքական պրոյեկտ է: Այդ միջանցքով Ադրբեջանը ոչնչից ստանալու է տարեկան 1,5 մլրդ դոլար եկամուտ, իսկ Թուրքիայի առջև բացվելու են Կասպից ծովի դարպասները, և մուտք է գործելու Կենտրոնական Ասիա
-
Ասում են Ռուսաստանի նախագահ Պուտինը Զանգեզուրի միջանցքի մասին ոչ մի նոր բան չի ասել Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո, որն ավարտվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ։ Միևնույն ժամանակ, հայտնի չէ, թե այս հարցում Հայաստանը, Ադրբեջանը, Իրանը, Ռուսաստանն ու Թուրքիան ինչպես են «ընտելանալու» միմյանց:
-
Ասում են… Ռուսաստանի տարածքին հեռահար ճշգրիտ զենքերով հարվածներ հասցնելու հնարավորություն ՈՒկրաինայի ԶՈՒ-ն չունի, հետևաբար, եթե հայտարարվում է, որ ՈՒկրաինային թույլատրվում է նման հարվածներ հասցնել, ապա դա նշանակում է, որ ՆԱՏՕ-ն ուղիղ մտնում է կոնֆլիկտի մեջ Ռուսաստանի հետ
-
Ասում են… Վլադիմիր Պուտինի այցն Ադրբեջան պատմական իրադարձություն էր, քանի որ այն նշանավորեց Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի գլխավոր դաշնակցի փոփոխությունը։ Ավելի քան 30 տարի Հայաստանն այդպիսի դաշնակից էր, բայց հիմա որոշել է անցնել Արևմուտքի կողմը՝ ներառյալ Ֆրանսիան, ԵՄ-ը և ԱՄՆ-ը
-
Նիկոլն արգելել է իրեն նկարել Արարատների ֆոնին Ըստ մերձնիկոլական շրջապատից տարածվող լուրերի` կապիտուլյանտ ոչնչությունը հրահանգել է իր աշխատակազմի լուսանկարիչներին և օպերատորներին իրեն չպատկերել Արարատ լեռների ֆոնին:
-
Ասում են… Մի շարք երկրներում, ցավոք, նաև Հայաստանում մեծ խանդավառություն չկար այն հարցում, որ Ռուսաստանն ինչ-որ կերպ վերահսկեր Հայաստանով լոգիստիկ ճանապարհը Նախիջեւանի և Ադրբեջանի հիմնական տարածքի միջև։ Այստեղ, նախ և առաջ, Թուրքիայի շահն է
-
Ասում են… Ես հստակ ասել եմ՝ նյութական որևէ ակնկալիք, կլինի կազմակերպություն կամ անձ, եթե ինքը ներգրավված է այս շարժմանը, չի կարող ունենալ, սկսած ինձնից, փոխարենը՝ մենք բոլորս կստանանք Հայրենիք ու Պատիվ
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
Տարածաշրջանային
