Իրական արժեքներն ու իմաստները հասկանալուց և գնահատելուց հեռու լինելով՝ մեր փսևդոհասարակություն կոչեցյալը երկրպագում է սուտ կուռքերին:
Ապրելու հույսն ու ապավենը իրական արժեքները գոնե կիսաադեկվատորեն գնահատելն է, որի այլընտրանքն էլ ներկայի պարզունակ մանիպուլյացիաներին հմայված հետևելն ու պոտենցիալ զոհ լինելն է:
Նման իրավիճակում մեկը մյուսին մեղադրելը անիմաստ և կոնտրպրոդուկտիվ է, քանի որ մեր ուժից վեր հանգամանքներն են այս վիճակի պատճառը:
Անկախ մեր մարդկանց մի մասի աննախադեպ արտագաղթից, մենք, ըստ էության, նույն ժողովուրդն ենք մնացել, որի հոգեբանական միջուկի հիմնական գծերն ու մենթալիտետը ինվարիանտ են ժամանակի և հանգամանքների նկատմամբ:
Տարբեր ժամանակներում և տարբեր իրավիճակներում մեր իրարից տարբերվող վարքն ու պահվածքը տարբեր կարող են լինել, քանի որ տարբեր պայմաններում մեր էության այն կողմերն են բացահայտվում, որոնք մեզ թվում են տվյալ պայմաններում առավել ռացիոնալը:
Մեր բազմաչարչար հոգեբանության և մենթալիտետի առանձնահատկությունն էլ կայանում է նրանում, որ ճնշման ու անիրավունք վիճակում անիմաստ կերպով խեղճանում ենք, իսկ իրավունք ունենալու դեպքում էլ չենք իմանում ինչ անել դրա հետ:
Նման հարցերն էլ, մեզ նման ավտորիտար էության դեպքում, պետք է կառավարվեն մտահոգ իշխանությունների կողմից, բայց մեր անկախության շրջանի պատմությունը ցույց տվեց, որ նրանք էլ չգիտեն, թե իրենց անսահման իրավունքների հետ ինչ անեն:
Բնական է՝ նրանք էլ կուզենան լինել հզոր ու բարգավաճ երկրի ղեկավար, բայց դրան հասնելը խեղճուկրակ մենթալիտետով ու աննշան գիտելիքներով և, ավելին, ուրիշ ավելի հզորների ուժային դաշտում, դժվար հասանելի խնդիր է:
Ըստ որում, նման պարագայոմ ամենադժվարը իշխանության և ինքնիշխանության իմաստային մեկնաբանումներն են զուտ ապրելու տեսանկյունից:
Ամեն ինչը իրատեսորեն ծանրութեթև անող է պետք, որը չկա, ուրիշներն էլ զբաղված են շատ ավելի կարևոր գործերով:
Պավել Բարսեղյան