Եկել է ժամանակը, որ մշակույթի նախարարությունը համապատասխանի իր կոչմանը և ոչ թե շարունակի մնալ որպես «արմենչիկամետ» գերատեսչություն

Ինքնին հասկանալի է, որ ներկայումս Հայաստանի նոր իշխանությունների առջև ծառացած գերագույն խնդիրը էկոնոմիկայի զարգացումն է, և այստեղ թռիչքային փոփոխություններ դժվար է ակնկալել: Սակայն արմատական փոփոխությունների կարելի է հասնել նույնքան անմխիթար վիճակում հայտնված մշակույթի որոշ ասպարեզներում: Ես չգիտեմ, մշակույթի գործիչների հետ վարչապետի հանդիպման ժամանակ խոսակցություն եղե՞լ է մեր ազգային երգի ռաբիսացման մասին, սակայն որ այդ երևույթն անկախության տարիներին հսկայական չափերի է հասել, աղաղակող փաստ է:

Ռաբիս երաժշտությունը, ռաբիս երգը Հայաստանում թափանցել են բոլոր հարթակները՝ հեռուստատեսություն, ռադիո, համերգասրահ, ռեստորան, հասարակական միջոցառումներ, հարսանիք, ծնունդ, տրանսպորտ... Ամենուր ազերաթրքածին ելևէջումներ են: Ռաբիս երգիչները դարձել են հայ ազգային երաժշտության «երախտավորներ», յուրօրինակ կուռքեր: Բանը հասել է այնտեղ, որ նույնիսկ քիչ թե շատ ճանաչված «նորմալ» երգիչներ ևս ընդգծված ռաբիսացնում են իրենց երգերը լսարանին դուր գալու առևտրային մղումով: Ռաբիսը իր շոշափուկներն է տարածել նաև սփյուռքում, թեև ոմանք պնդում են, որ հակառակն է տեղի ունեցել: Համենայն դեպս Մոսկվայի, Ռուսաստանի ուրիշ քաղաքների հայկական ռեստորաններում, զանազան ազգային միջոցառումների ժամանակ նույն երգն է հնչում, ապահովելով կենդանի ու ձայնագրված «ազգային» երաժշտության կոլորիտը: Իսկ վերջին ժամանակներս էլ ազերակլկլոցները հնչում են... ռուսերեն: Երևի սա էլ ռուսահայերին սիրաշահելու ձև է: Արդեն չես էլ զարմանում, որ ռուսաց երկրի հայաշատ վայրերում սովորական են դարձել ռաբիս երգիչների «մենահամերգները»:

Հայաստանի հեռուստատեսությամբ անընդհատ հնչում է «Ջան» ռադիոկայանի գրավիչ գովազդը: Իրեն հարգող հայը կարո՞ղ է լսել այդ երաժշտական աղտեղությունները, ծայրահեղության հասցված այդ մուղամահունչ հառաչանքները, դրանց «արդիականացման»՝ արաբականացման ու հնդկականացման մոտիվներով: Բա տխմարագույն «խոսքե՞րը»...
Մենք մահացու վիրավորվում ենք, երբ ազերիները մեզ մշտապես մեղադրում են, թե ապաշնորհ հայերը գողացել-սեփականացրել են իրենց երգ-երաժշտությունը: Բայց չէ՞ որ ռաբիս երգերը իրոք նրանց ոճով են: Եվ տպավորություն է ստեղծվում, որ այս «բանվորական արվեստի» դեմ Հայաստանում ոչ ոք չի պայքարում, բոլորը հանձնվել են, դե, պահանջարկը մեծ է, այդ աստիճանի է իջել մարդկանց ճաշակը: Դեռ «նախահեղափոխական» Հայաստանում լուրեր էին պտտվում, որ մշակույթի նախարարությունը ավելի շատ զբաղված է փողերի լվացմամբ, քան իր գլխավոր առաքելության՝ մշակույթի զարգացմամբ: Եթե առաջինը սոսկ խոսակցություն է, ապա երկրորդը անողոք իրականություն է:

Հիմա իրավիճակը Հայաստանում փոխվում է. մշակույթի նախարար է նշանակվել ջահել ու ուսյալ նոր անձ, որին հազիվ թե դուր գա ռաբիսաերգը: Եվ բնականաբար հարց է առաջանում՝ իսկ ինչու՞ չի կարելի կիրառել արգելքների ինչ-որ մի համակարգ: Օրինակ, արգելել ռաբիս երաժշտության մուտքը հեռուստատեսություն և ռադիո, փակել այն ռադիոհեռուստատեսային հաղորդաշարերը, որոնցում, թեկուզ և քողարկված, քարոզվում է այդ երաժշտություն կոչվածը: Ո՞վ ասաց, թե դա կդիտվի որպես «երաժշտության ազատության իրավունքի» խախտում: Արդյո՞ք դատապարտելի է ժողովրդի երաժշտական ճաշակը բարձրացնելու, խորթ երաժշտությունից նրան ձերբազատելու, ասպարեզի դեգրադացիան կանգնեցնելու ձգտումը: Ի վերջո, գոյություն ունեն արվեստի տարբեր բնագավառների հասարակական կազմակերպություններ, որոնք կարող են իրենց պրոֆեսիոնալ խոսքն ասել ընդդեմ ռաբիսի: Թեկուզ և կոմպոզիտորների միությունը: Մի՞թե հայ կոմպոզիտորը, պրոֆեսիոնալ երաժիշտը չեն տարբերում, թե որն է նորմալ հայկական երգը և որը՝ ռաբիսը:

Եկել է ժամանակը, որ մշակույթի նախարարությունը համապատասխանի իր կոչմանը, և ոչ թե շարունակի մնալ որպես «արմենչիկամետ» գերատեսչություն: Ի վերջո, սա ազգային ինքնասիրության հարց է, երբ մենք իջնում ենք ազերիների մակարդակին:

Ռուբեն ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆ
Մոսկվա

Հեղինակի նյութեր

• «Ճղճղոցը» լռեցրին
• Քա­ղա­քա­կա­նու­թ­յու­նը երկ­րորդ հնա­գույն մաս­նա­գի­տու­թ­յունն է
• Հեշտ է ա­սել` ա­նուղ­ղե­լի ռու­սա­սեր­ներ են
• Խո­պան­չիու­թ­յու­նը դար­ձել է ապ­րե­լա­կերպ, սո­վո­րու­թ­յուն, կեն­ցաղ
• Երբ խոս­քը մի­լիար­դա­վոր դո­լար­նե­րի մա­սին է, մեծ տե­րու­թ­յուն­նե­րը գոր­ծում են ա­նո­ղոք
• Ոչ էն է մի բան, ո՛չ էլ` էս
• Եթե գլուխ չես հա­նում սե­փա­կան ղե­կա­վար­նե­րից
• Կո­րո­նա­վի­րու­սա­յին աշ­խար­հա­փո­փո­խու­թ­յուն
• Ամեն ժո­ղո­վուրդ ար­ժա­նի է իր ղե­կա­վա­րին
• Ա՜խ այդ անշ­նոր­հա­կալ ռուս­նե­րը
• Հույս-հարց-պա­հան­ջը ար­դեն դառ­նում է ինք­նան­վաս­տա­ցու­ցիչ
• Ներ­վեց... թմ­րա­մաք­սա­նեն­գը, բայց նա հրեա էր
• Գլխա­վոր կռ­վախն­ձո­րը կդառ­նա Ղա­րա­բա­ղը
• «Ի՜նչ հայ, հրեա է» («Հրեա­նե­րից պր­ծանք, ան­ցանք հա­յե­րին»)
• Քսան տա­րի նույն դեմ­քին են նա­յում
• Պու­տի­նի, լե­հե­րի և հրեա­նե­րի մա­սին
• Հա­յաս­տա­նը կա­րիք ու­նի փոր­ձա­ռու­թ­յան
• Չտես­նե­լու չտանք, թե վեր­ջերս Շոյ­գու­յին ինչ շու­քով ըն­դու­նե­ցին Բաք­վում
• Երբ ան­գամ մեկ ըն­տա­նիքն է դառ­նում հո­գա­ծու­թ­յան ա­ռար­կա
• Ինչով են զբաղ­ված եվ­րո­պա­ցի­նե­րը

Մեկնաբանություններ