Հայոց ցեղասպանությունը և դրա դրդապատճառները հրապարակավ վերահաստատելու ակնկալիքով մի դիմեք պատմաբաններին կամ քաղաքագետներին, դա թուրքական կեղծ օրակարգ է, որն արտացոլվել էր ինչպես Հայ-թուրքական արձանագրություններով, այնպես էլ դրանից առաջ ժամանակի ընդդիմադիր քաղաքական ուժի ծրագրով...

Այսօր, տարիների հեռվից ու Պարույր Սևակի հռչակի, ճանաչման ու ժողովրդական սիրո տեսանկյունից դժվար է պատկերացնել, որ բանաստեղծի ճանապարհը հեշտ չի եղել։ Գյուղից քաղաք եկած ընթերցասեր պատանին բախվում է բազմաթիվ դժվարությունների, ընկնում հուսահատության մեջ, նույնիսկ դադարում գրել, թեև մինչ այդ մտածում էր, որ արդեն կայացած բանաստեղծ է։ Այս մասին Պարույր Սևակը անկեղծորեն պատմում է իր «Անցյալը ներկայացած» ակնարկում և հարցազրույցներից մեկում։ Իրեն բանաստեղծ չհամարելու պատճառները մի քանիսն էին, սակայն գլխավորը՝ Եղիշե Չարենցի պոեզիային ծանոթությունն էր։ Ծանոթանալով Չարենցի երկերին, երիտասարդ Սևակն հասկանում է, թե ո՞վ է բանաստեղծը, ի՞նչ է գրականությունը, ինչպե՞ս պետք չէ գրել և, ինչն ամենից դժվարն էր՝ ինչպե՞ս գրել։

ԳԵՎՈՐԳ ՀԱՅՐՅԱՆ անուն-ազգանունը մեր ժամանակների «հերոսներին», իմա` ՀՀ ներկա կառավարությանն առընթեր «Տգետների դասընթացների» բոլոր մասնակիցներին, իրենց «սրտի» թերուս վարչապետով ու «գիտունի» բրենդի տակ մատուցվող ինքնահավան «նորաձև» կրթատիկնոջով հանդերձ, ոչինչ չի հուշի...

Չեմ հավատում, թե՝ հին ընկերները չեն դավաճանում մտքին, բայց անվերապահորեն վստահում եմ հնագույն ընկերներին, որոնցից մեկը Վազգեն Շահբազյանն է։ Նա, չխնայելով իր ժամանակը, մի կողմ թողած բանուգործը, մի քանի ժամվա ընթացքում գրքիս համար պատրաստեց Ա․ Մանթաշյանցի նախնյաց սխեմատիկ ճյուղագրությունը, որը շատ հավանեցի։ Շնորհակալություն քեզ, Վազգեն եղբայր։ Օգտվելով առիթից, համառոտ պատմեմ այս տոհմագրության մեկ անձնավորության մասին։

Չգիտեմ` բանասերի մասնագիտական աշխատանքային կենսագրության ընթացքում հայոց լեզո՞ւն, թե՞ հայ գրականությունն են գերակա, մի բան հաստատ գիտեմ. համալսարանական տարիներին մեր նվիրյալ, բազմագիտակ դասախոսները մեր հոգում հավասարապես սեր սերմանեցին թե հայոց լեզվի ու նրա գոհարակերտ գրականության հանդեպ, որը որպես անանց սեր մնաց մեր սերնդի հոգում։ Իմ աշխատատանքային կենսագրությունը վկա, որին միշտ և ամենուր հավատարիմ մնացի։

Դեռ նոր էր սկսվել ռուս-ուկրաինական պատերազմը, և Հայաստանում շատերը ոգևորված էին, թե բա՝ Ռամշտայնի կոալիցիան կոչնչացնի Ռուսաստանը, Պուտինը կախվելու է և այլն։ Դեռ այդ ժամանակ (եթե չեմ սխալվում` Ֆակտոր TV-ի եթերում) ասացի, որ կգա մի օր, երբ գերտերությունները իրար մեջ կպայմանավորվեն, որից հետո ոտքի տակ ընկնող երկրների համար սկսկսվեն ծանր ու դառը ժամանակներ։

1999-ի հունվարի 20-ին լրացավ ՍԻԼՎԱ ԿԱՊՈՒՏԻԿՅԱՆԻ ծննդյան 80-ամյակը: Տոնակատարությունը, սակայն, հետաձգվեց: Փոխադրվեց ապրիլի 16, և հայտարարվեց` կնշվի մեծ շուքով...

Հայության ձայնը վաղուց չէր լսվում, Ռազմի աստվածը երես էր թեքել, Գերված երկիրը ոչ ոք չէր հիշում, Պայքարող հայը մեր մեջ տեղ չուներ:

Այսօր դերասան, բեմադրիչ, արվեստի վաստակավոր գործիչ ՎԻԳԵՆ ՍՏԵՓԱՆՅԱՆԻ հիշատակի օրն է:

2003-ի հուսին էր։ Ավտոտնակում հաց թխող սեւեր հագած տատիս մոտեցավ հարեւան Սերոժ ձյաձյան՝ «իրավունք առնելու»․ «Սեդա՛ տոտա, թազա վշտի տեր ես։ Եկել եմ՝ «իրավունք առնեմ», օխնես (օրհենս)՝ մեր տղուն բանակ ճանապարհենք՝ երգ ու պարով»։