Սուրբ Գր­քի տվյալ­նե­րով` դաջ­վածք­նե­րը ե­ղել են սգո ար­տա­հայ­տու­թյուն Աստ­ծուն չճա­նա­չող ազ­գե­րի մեջ: Սա­կայն Աստ­ված իր ընտ­րած ազ­գին` Իս­րա­յե­լին, պատ­վի­րեց հե­ռու մնալ թե՛ այդ սո­վո­րու­թյու­նից, թե՛ մնա­ցած բո­լոր ան­բա­րո սո­վո­րու­թյուն­նե­րից, որ ար­մա­տա­ցել էին այդ ազ­գե­րի մեջ: Դաջ­ված­քի մշա­կույ­թը, փաս­տո­րեն հե­թա­նո­սա­կան հիմ­քեր ու­նի: Այ­սօր դաջ­ված­քը փոր­ձում են մի նոր ո­րա­կի ու մա­կար­դա­կի վրա ներ­կա­յաց­նել` որ­պես ար­վեստ:

Տո­ղե­րը սուր­բգ­րա­յին են, պատ­կա­նում են մի ի­մաս­տուն մար­դու` Սի­րա­քի գր­չին: Եվ քա­նի որ «հան­ճա­րե­ղու­թյունն սկս­վում է այն­տեղ, որ­տեղ ա­վարտ­վում է կար­ծե­ցյալ կա­րե­լիու­թյու­նը», չենք հա­մար­ձա­կվի դույզն-ինչ ձևա­փո­խել հան­ճա­րեղ մտ­քի խոս­քի կա­ղա­պա­րը:

Ար­ժա­նա­պա­տիվ կյանք, ար­ժա­նա­վա­յել մահ: Միշտ հա­վա­տա­րիմ ճշ­մար­տու­թյա­նը: Տեր Աստ­ված ա­ջա­կից և զո­րա­վիգ է այդ­պի­սի ըն­թացք ու­նե­ցո­ղին: Նրան, ով ճա­նա­չում է ճշ­մար­տու­թյու­նը և ա­զատ է զա­նա­զան սո­փեստ մա­նի­պու­լյա­ցիա­նե­րից:

Սկզ­բից էր Խոս­քը: Եվ Խոսքն Աստ­ծո մոտ էր և Խոս­քը Աստ­ված էր: Կյան­քը Նրա­նով էր, և այդ կյան­քը մարդ­կանց հա­մար լույս էր (Հովհ. 1;1,4)։ « .... ո­րով­հետև Աստ­ված է, որ ա­սաց.-Խա­վա­րից թող լույս ծա­գի.- և Նա ծա­գեց­րեց մեր սր­տե­րում Աստ­ծո փառ­քի գի­տու­թյան լույ­սը, ո­րը ճա­ռա­գայ­թում է Հի­սուս Քրիս­տո­սի դեմ­քից»: (Բ Կորնթ. 4;6):

Եվ մի օ­րենս­գետ, մո­տե­նա­լով, ա­սաց նրան. «Վար­դա­պե՛տ, ես էլ քո հետևից կգամ, ուր էլ որ գնաս»: Հի­սուս նրան ա­սաց. «Աղ­վես­նե­րը որջ ու­նեն, և եր­կն­քի թռ­չուն­նե­րը՝ բույն, բայց մար­դու Որ­դին մի տեղ չու­նի, որ գլու­խը դնի» (Մատթ. 8;19-20)։

Ե­րա­նի՜ մեր բո­լոր հոգևոր հո­վիվ­ներն այն­պի­սին լի­նեին և լի­նեն, ինչ­պի­սին է Գո­րի­սի տա­րա­ծաշր­ջա­նի հոգևոր հո­վիվ տեր Ա­ՀԱ­ՐՈՆ քահա­նա ՄԵԼ­ՔՈՒ­ՄՅԱ­ՆԸ: Նա՛, ով չեր­կն­չեց բար­բա­ռել ճշ­մար­տու­թյան մա­սին` «Որ­պես­զի մեր հայ տեսակն ըն­դա­ռաջ ել­նի ճշ­մար­տու­թյա­նը, պետք է նախ սու­տը հե­ռաց­նի իր կող­քից» վեր­տա­ռու­թյամբ հրա­շա­լի հար­ցազ­րույց տա­լով «Ի­րա­տես» թեր­թին:

Նա­խօ­րեին խոր­հր­դա­րա­նը վա­վե­րաց­րեց հան­րա­յին բուռն քն­նա­դա­տու­թյան ար­ժա­նա­ցած Լան­զա­րո­տի կոն­վեն­ցիան, ո­րը իբր պետք է կան­խար­գե­լի ե­րե­խա­նե­րի շա­հա­գոր­ծու­մը և բռ­նու­թյու­նը, սա­կայն մաս­նա­գի­տա­կան շր­ջա­նակ­նե­րը լուրջ խն­դիր­ներ են տես­նում բա­րե­հունչ ան­վան տակ քո­ղարկ­ված այս կոն­վեն­ցիա­յում։

Բա­նաս­տեղծ Ա­րա­մա­յիս Սա­հա­կյա­նը մաս­նա­գի­տու­թյամբ պատ­մա­բան էր: Մի օր ինձ վկա­յեց. «Հայ­րե­նա­կան մեծ պա­տե­րազ­մի հաղ­թա­նա­կը կա­յա­ցավ Աստ­ծու հրա­ման­նե­րից վա­խե­ցած Ստա­լի­նի կարճ­ժա­մա­նա­կյա դար­ձով, Աստ­վա­ծած­նի բա­րե­խո­սու­թյան շնոր­հիվ»:

Նոր կտա­կա­րա­նում չեն նե­րառ­վել, դուրս են թողն­վել Ղու­կաս Ա­վե­տա­րան­չի Ա­ռա­քե­լա­կան կա­նոն­նե­րը, ո­րոնք, ըն­դգ­ծում ենք, պա­րա­կա­նոն չեն: Ին­չու՞։

Շա­տե­րը հույս ու­նեին, թե քրիս­տո­նեու­թյու­նը հենց Քրիս­տո­սի գե­րեզ­մա­նում էլ կմ­նա Նրա հետ, բայց նրանց հույ­սե­րը չար­դա­րա­ցան, հե­տո շա­տե­րը հույս ու­նեին, թե քրիս­տո­նեու­թյու­նը կմեռ­նի ա­նօ­րի­նու­թյան սրի ե­րա­խում, բայց քրիս­տո­նյա­յի ա­րյու­նը սերմ դար­ձավ ու ա­ճեց ա­ղոթ­քի ո­ռո­գու­մով: