Քաղաքակրթական դինամիկայի թելադրանքով հին ուժերին փոխարինելու են գալիս նորերը
Ալյասկայում Թրամփի և Պուտինի պատմական հանդիպումը ցույց տվեց, որ ԱՄՆ-ը և Ռուսաստանը կառուցվող նոր աշխարհակարգի պայմաններում ունեն շատ ավելի կարևոր պրոբլեմներ, քան Ուկրաինան է, և որ վերջինս պարզապես վերածվել է ավելորդ բեռի, որը խանգարում է գլոբալ ուժերի ադապտացիային նոր պայմաններում, որտեղ ուշանալը կարող է բերել շատ մեծ կորուստների։
Աշխարհում ուժային հարաբերությունների ոլորտում ստեղծված իրավիճակը, վերջին 400-500 տարիների ընթացքում Եվրոպայի, այնուհետև էլ Արևմուտքի դոմինանտության ֆոնին, աննախադեպ է արևմտյան աշխարհի ներքին տարատեսակ պառակտվածությունների իմաստով։
Նման իրավիճակը, որը պայմանական Արևելքի ուժային վերելքի պայմաններում Արևմուտքի թուլացման հիմնական պատճառն է, ինչքան աննախադեպ, այնքան էլ տիպական է քաղաքակրթական դինամիկայի համար, որտեղ օրինաչափորեն հին ուժերին փոխարինելու են գալիս նորերը։
Մի խորապես իներցիոն պրոցես, որտեղ առաջին հերթին տանուլ են տալիս առավել երկար ժամանակահատվածում հարաբերականորեն ավելի անվտանգ ու բարեկեցիկ կյանք ունեցած նախկինում բացարձակ դոմինանտ երկրները, և այս իմաստով կողմնորոշումն ու ապրելու կամքը կորցրած Եվրոպայի ճակատագիրը տիպական է։
Բայց մյուս կողմից էլ, քաղքակրթական իմաստով դեռևս շատ հզոր Եվրոպայի նման անբացատրելի պահվածքը խոսում է այն մասին, որ կան ԵՄ-ի վարքի ու պահվածքի վրա ազդող այլ գործոններ ևս։
Ժամանակին, գլոբալիզացիայի հաղթարշավի պայմաններում, արևմտյան գլոբալ ուժերի կողմից Եվրոպայի կառավարումը ավելի էֆեկտիվ դարձնելու համար ստեղծվեց ԵՄ-ը, բայց որը շատ արագ դարձավ ԱՄՆ-ի մրցակից։
Բայց և նույն գլոբալիզացիայի հետևանք այլ պրոցեսները, մասնավորապես Չինաստանի դառնալը աշխարհի ֆաբրիկա, ԽՍՀՄ-ի կոլապսը և միաբևեռ դարձած աշխարհը, ինչպես նաև հզորացող վերպետական կապիտալը, ծնեցին որակապես նոր տենդենցներ ու պրոցեսներ։
Դրանցից հիմնականները երկուսն էին՝ հակաարևմտյան ուժերի կոնսոլիդացիան՝ Չինաստանի ու Ռուսաստանի մերձեցման տեսքով և վերպետական կապիտալի ու ԱՄՆ-ի պետական շահերի չհամընկնելը, հանգամանքներ, որոնք էլ դարձել են աշխարհի ճակատագիրը կառավարող ընթացիկ ուժերն ու տենդենցները։
Եվ նման, հաճախ էլ ոչ ակնհայտ ահռելի ուժերի բախման ֆոնին Ուկրաինան միայն էպիզոդ է, որը, գլոբալ պայքարում իր դերը չկարողանալով կատարել, պետք է լքի ասպարեզը, և հենց այս պատճառով է ԱՄՆ-ը ձգտում ազատվել նրանից։
Սովորաբար, աշխարհակարգային մասշտաբային տրանսֆորմացիայի պայմաններում պրոցեսների արագությունը որոշող գործոնների թվում առաջին տեղերից մեկում կանգնած է հակամարտ կողմերի մենթալիտետային իներցիան, որը շատ է խանգարում նույնիսկ կրիտիկական հարցերին մոտենալ իրատեսորեն։
Այս իմաստով Ալյասկայի հանդիպումը դեպի իրատեսություն գնալու ճանապարհին կարևոր քայլ էր, բայց որը դեռ միայն շատ մեծ պրոցեսի սկիզբն է, և դեպի նոր հարաբերական կայունությունը դեռ շատ ճանապարհ կա անցնելու։
Պավել Բարսեղյան
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
-
Ասում են… Ինչո՞ւ մենք 2020 թվականին այդ պատերազմը չկանխեցինք։ Չէ՞ որ կարող էինք կոշտ զգուշացնել Ադրբեջանին, որ ուժային լուծում թույլ չենք տա։ Եվ ոչինչ էլ չէր լինի
-
Ասում են… Եթե չլիներ մեր չարամիտ միջամտությունը, ապա հայերի բացարձակ մեծամասնությունը, ըստ Սան Ստեֆանոյի պայմանագրի, հայտնվելու էր Ռուսաստանի պաշտպանության ներքո
-
Ասում են… Պարադիգմի կտրուկ փոփոխությունը և անցումը դեպի Եվրամիության հարթակ, մեր կարծիքով, անխուսափելիորեն կապված կլինի ՀՆԱ-ի անկման և հայկական բիզնեսին, տնտեսությանն ու Հայաստանի հասարակ քաղաքացիների կենսամակարդակին լուրջ հարվածների հետ։
-
Ասում են… Դոնալդ Թրամփի գլխավորած հանրապետական վարչակազմի ԱՄՆ-ում իշխանության վերադարձով Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո միջազգային գործընթացների Վաշինգտոնի ըմբռնումը նոր հարթություն է ձեռք բերել: Հունվարի 15-ին Սենատում այս հարցի վերաբերյալ նոր պետքարտուղար Մարկո Ռուբիոն շատ խոսուն հայտարարություններ արեց։
-
Ասում են Եթե ինչ-որ մեկը սեփական պատմությունը խեղաթյուրում է թշնամու բարեհաճությանը արժանանալու համար, նա հարգանքի արժանի չէ: Թուրքիան Հայաստանի հավերժական թշնամին է, նրանք հավերժական անեծքի տակ են հայոց կոտորածը կազմակերպելու համար:
-
Ասում են… «Զանգեզուրի միջանցքը» ներկայիս տեսքով մաքուր թուրքական պրոյեկտ է: Այդ միջանցքով Ադրբեջանը ոչնչից ստանալու է տարեկան 1,5 մլրդ դոլար եկամուտ, իսկ Թուրքիայի առջև բացվելու են Կասպից ծովի դարպասները, և մուտք է գործելու Կենտրոնական Ասիա
-
Ասում են Ռուսաստանի նախագահ Պուտինը Զանգեզուրի միջանցքի մասին ոչ մի նոր բան չի ասել Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո, որն ավարտվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ։ Միևնույն ժամանակ, հայտնի չէ, թե այս հարցում Հայաստանը, Ադրբեջանը, Իրանը, Ռուսաստանն ու Թուրքիան ինչպես են «ընտելանալու» միմյանց:
-
Ասում են… Ռուսաստանի տարածքին հեռահար ճշգրիտ զենքերով հարվածներ հասցնելու հնարավորություն ՈՒկրաինայի ԶՈՒ-ն չունի, հետևաբար, եթե հայտարարվում է, որ ՈՒկրաինային թույլատրվում է նման հարվածներ հասցնել, ապա դա նշանակում է, որ ՆԱՏՕ-ն ուղիղ մտնում է կոնֆլիկտի մեջ Ռուսաստանի հետ
-
Ասում են… Վլադիմիր Պուտինի այցն Ադրբեջան պատմական իրադարձություն էր, քանի որ այն նշանավորեց Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի գլխավոր դաշնակցի փոփոխությունը։ Ավելի քան 30 տարի Հայաստանն այդպիսի դաշնակից էր, բայց հիմա որոշել է անցնել Արևմուտքի կողմը՝ ներառյալ Ֆրանսիան, ԵՄ-ը և ԱՄՆ-ը
-
Նիկոլն արգելել է իրեն նկարել Արարատների ֆոնին Ըստ մերձնիկոլական շրջապատից տարածվող լուրերի` կապիտուլյանտ ոչնչությունը հրահանգել է իր աշխատակազմի լուսանկարիչներին և օպերատորներին իրեն չպատկերել Արարատ լեռների ֆոնին:
-
Ասում են… Մի շարք երկրներում, ցավոք, նաև Հայաստանում մեծ խանդավառություն չկար այն հարցում, որ Ռուսաստանն ինչ-որ կերպ վերահսկեր Հայաստանով լոգիստիկ ճանապարհը Նախիջեւանի և Ադրբեջանի հիմնական տարածքի միջև։ Այստեղ, նախ և առաջ, Թուրքիայի շահն է
-
Ասում են… Ես հստակ ասել եմ՝ նյութական որևէ ակնկալիք, կլինի կազմակերպություն կամ անձ, եթե ինքը ներգրավված է այս շարժմանը, չի կարող ունենալ, սկսած ինձնից, փոխարենը՝ մենք բոլորս կստանանք Հայրենիք ու Պատիվ
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
Տարածաշրջանային
Էրդողանը թքած ունի արդարության վրա, նա սովորական բռնապետ է, որ օգտվում է առիթից
Պատասխանելով Իսրայելի վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուի հայտարարությանը՝ Երուսաղեմի մասով, Էրդողանը հայտարարել է.«Մենք՝ որպես մահմեդականներ, անգամ մի քայլ հետ չենք քաշվի մեր իրավունքներից Արևելյան Երուսաղեմում»...
