Այս ան­կյալ, մեղ­սա­սեր աշ­խար­հում եր­բեք կա­տա­րյալ կա­ռա­վա­րիչ­ներ, ղե­կա­վար­ներ չեն ե­ղել: Սրանք բո­լո­րը փոր­ձել են վար­վել հա­մա­ձայն բա­րու և չա­րի մա­սին «աշ­խար­հիկ» հաս­կա­ցու­թյուն­նե­րի, որ­տեղ իս­կա­կան գի­տու­թյու­նը խառն­ված է կեղծ պատ­կե­րա­ցում­նե­րի հետ:

Գրի­գոր Նա­րե­կա­ցին իր «Մա­տյան ող­բեր­գու­թյան» մեջ գրում էր, որ մանր ու փոքր հան­ցանք­նե­րից չխու­սա­փեց, հաշ­վե­լով դրանք անվ­նա­սա­կար: Սա­կայն նա կանգ­նում է Հո­ղից նո­րից ծն­վե­լու խնդ­րի ա­ռաջ «…քան­զի տռ­փա­կան ցան­կու­թյուն­նե­րիս մո­լա­գա­րու­թյան՝ սանձ չդ­րե­ցի, ար­ժա­նի կեր­պով կրում եմ այժմ ան­զո­վա­նա­լի հրայր­քը կիզ­ման» (ԲԱՆ ԺԹ):

Հա­սա­րա­կու­թյա­նը (ո՛չ բա­րո­յա­զուրկ) ըն­կա­լե­լի բա­րո­յա­կան այս եր­կու ծայ­րա­հե­ղա­կան մո­տե­ցում­նե­րի միջև է գտն­վում քրիս­տո­նեա­կան բա­րո­յա­կա­նու­թյու­նը, ո­րը չի բխում հա­սա­րա­կա­կան կար­ծի­քից, բայց և առ­հա­սա­րակ չի ան­տե­սում կամ ար­հա­մար­հում այն: Քրիս­տո­նեու­թյու­նը փոր­ձում է ին­քը ձևա­վո­րել, բարձ­րաց­նել, զտել և ազն­վաց­նել այդ կար­ծի­քը: Այդ բա­րո­յա­կա­նու­թյու­նը բխում է Աստ­ծուց և վա­վե­րա­կան է միայն, երբ իր կա­տա­րու­մը գտ­նում է Աստ­վա­ծա­յին պատ­վի­րան­նե­րի հետևո­ղա­կան ի­րա­գործ­ման մեջ:

Սուրբ Գիր­քը տա­լիս է ըն­տա­նի­քի և հա­սա­րա­կու­թյան բո­լո­րո­վին այլ մո­դել, քան մենք ու­նենք այ­սօր: Նա խո­սում է եր­կու սե­ռե­րի և դրանց փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի մա­սին:

Առ Աստ­ված տա­նող և Աստ­ծուց հե­ռաց­նող ճա­նա­պար­հը մեկն է: Պար­զա­պես մո­տե­նա­լիս դեմ­քով ենք դե­պի Աստ­ված, հե­ռա­նա­լիս` մեջ­քով: Շատ մար­դիկ, շտա­պե­լով, հրմշ­տե­լով, «դան­դա­ղող­նե­րին» դա­տե­լով և նա­խա­տե­լով, ա­ռաջ են վա­զում և շու­տով ան­հե­տա­նում տե­սա­դաշ­տից:

«Հաղ­թե­լու ենք Աստ­ծով» գա­ղա­փա­րով ծն­վեց ԱՐ­ՄԵՆ ՄԱ­ՆՈՒ­ԿՅԱ­ՆԻ նա­խա­ձեռ­նու­թյու­նը՝ գի­շե­րա­յին ա­ղոթ­քի ժա­մա­նակ։ Ար­մենն ար­դեն մի քա­նի օր փոք­րիկ ծրար­ներ է պատ­րաս­տում, ո­րոնց մեջ ա­ղո­թա­գիրք ու խաչ է դնում և բա­ժա­նում հոս­պի­տալ­նե­րում այս օ­րե­րին բու­ժում ստա­ցող վի­րա­վոր զին­ծա­ռա­յող­նե­րին:

Մենք եր­բեմն մեր ա­ռօ­րյա կյան­քում մո­ռա­նում ենք Աստ­ծո կող­մից այդ­քան շռայլ մեզ տր­ված շնորհ­նե­րի մա­սին, և բնա­կա­նա­բար հարց է ա­ռա­ջա­նում ինչ­պե՞ս օգտ­վել մեզ պարգևած այդ գան­ձե­րից, ի՞նչ ա­նել:

Օ­բյեկ­տիվ հո­գե­բա­նու­թյու­նը ա­վե­լի ստույգ կոչ­վում է բնազ­դա­բա­նու­թյուն: Այն նյար­դա­յին հո­գե­կան գոր­ծու­նեու­թյու­նը դի­տար­կում է զուտ օ­բյեկ­տիվ տե­սան­կյու­նից` որ­պես բնազ­դա­յին երևույթ, որն ա­ռա­ջա­նում է ար­տա­քին ազ­դակ­նե­րից:

«Գա­լիս է այս աշ­խար­հի իշ­խա­նը, որ Ինձ վրա ոչ մի իշ­խա­նու­թյուն չու­նի» (Հովհ.14; 30)։ Ին­չու՞ և ո՞վ է մեր օ­րե­րում շա­հագր­գռ­ված միա­սե­ռա­կան­նե­րի ի­րա­վա­պաշտ­պա­նու­թյամբ, ա­վե­լին՝ այդ հի­վան­դու­թյան մասշ­տաբ­նե­րի հա­մաշ­խար­հա­յին ընդգրկմամբ:

Մար­դու կամ հա­սա­րա­կու­թյան բա­րո­յա­կա­նու­թյու­նը կամ դրա չա­փո­րոշիչ­նե­րը պայ­մա­նա­վոր­ված չեն նրա բա­րի կամ չար նկա­րագ­րով, այլ իր մեջ ծա­վալ­վող այն պայ­քա­րով, որ կոչ­վում է պայ­քար բա­րու հա­մար կամ պայ­քար մեղ­քի դեմ: