Իրանի պաշտպանության նախարար, բրիգադի գեներալ Ազիզ Նասիրզադեն կիրակի օրը նախազգուշացրել է, որ ամերիկացիները չեն կարող սպառնալ Իրանին, քանի որ ամբողջ տարածաշրջանում նրանց բազաները գտնվում են Իրանի նշանառության տակ։ «Մենք թշնամի չենք մեր հարևան երկրներին, նրանք մեր եղբայրներն են, բայց նրանց տարածքում գտնվող ամերիկյան բազաները կդառնան մեր թիրախները», - շեշտել է Նասիրզադեն։               
 

«Երբ Շոս­տա­կո­վի­չը հա­կադր­վում էր ղե­կա­վա­րու­թ­յանն ինչ-որ հար­ցում, «պարզ­վում» էր, որ նա երկ­րի վա­տա­գույն կոմ­պո­զի­տորն է»

«Երբ Շոս­տա­կո­վի­չը հա­կադր­վում էր ղե­կա­վա­րու­թ­յանն ինչ-որ  հար­ցում, «պարզ­վում» էր, որ նա երկ­րի վա­տա­գույն կոմ­պո­զի­տորն է»
27.09.2019 | 01:10

«Ի­րա­տե­սի» հյու­րը կոմ­պո­զի­տոր ՎԱՉԵ ՇԱ­ՐԱ­ՖՅԱՆՆ է:

-Պա­րոն Շա­րա­ֆյան, տա­րին հո­բե­լյա­նա­կան է. նշում ենք Թու­մա­նյա­նի և Կո­մի­տա­սի 150-ա­մյակ­նե­րը: Ի՞նչ նա­խա­ձեռ­նու­թյուն­նե­րով է հան­դես ե­կել կոմ­պո­զի­տոր Վա­չե Շա­րա­ֆյա­նը, և ի՞նչ է սպաս­վում այս հա­մա­տեքս­տում ա­ռա­ջի­կա ա­միս­նե­րին:
-Ցա­վոք, Թու­մա­նյա­նին անդ­րա­դառ­նա­լու լուրջ ա­ռիթ չեմ ու­նե­ցել, թեև կա­րող էի: Ե­րի­տա­սարդ տա­րի­նե­րիս նրա բա­նաս­տեղ­ծու­թյուն­նե­րին անդ­րա­դար­ձել եմ, ի­հար­կե, բայց դա բա­վա­րար չէ, դեռ խո­րու­թյամբ պի­տի զբաղ­վեմ դրա­նով: Իսկ Կո­մի­տա­սին անդ­րա­դար­ձել եմ, անդ­րա­դառ­նում եմ, նույ­նիսկ խա­ղա­ցել եմ իր կեր­պա­րը կի­նո­յում, ո­րով­հետև, բախ­տի բեր­մամբ, ար­տա­քի­նով նման եմ նրան: Վեր­ջերս Գառ­նիում կա­յա­ցած բա­ցօ­թյա հա­մեր­գի ժա­մա­նակ հն­չե­ցին իմ գոր­ծե­րից՝ բազ­մա­մաս ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյան եր­կու մաս: Գա­ղա­փարն այն էր, որ Կո­մի­տա­սի փր­կած մե­ղե­դի­նե­րը փո­խադր­վեին դու­դու­կի և նվա­գախմ­բի հա­մար: Կո­մի­տա­սը փր­կեց մե­ղե­դի­ներ, որ պի­տի վե­րա­նա­յին ի­րա­կա­նում, ո­րով­հետև այն կեն­ցա­ղը, ո­րում դրանք ստեղծ­վել ու կա­տար­վել էին, ար­դեն չկար: Կո­մի­տա­սի հան­ճա­րը նաև նրա­նում էր, որ ճիշտ ժա­մա­նա­կին ե­կավ ու ա­րեց այն, ինչ ա­րեց: Ես շատ եմ անդ­րա­դար­ձել այդ մե­ղե­դի­նե­րին: Շարքն ամ­բող­ջու­թյամբ հն­չել է Սանկտ Պե­տեր­բուր­գում, Մոսկ­վա­յում, Փա­րի­զում, Ի­տա­լիա­յում, Սո­չիում օ­լիմ­պիա­կան խա­ղե­րին կից անց­կաց­վող Յու­րի Բաշ­մե­տի փա­ռա­տո­նին, այ­լուր: Այդ­պես Կո­մի­տա­սի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­նե­րը կար­ծես նոր կյանք են ստա­նում: Գրել եմ չորս մա­սից բաղ­կա­ցած Դաշ­նա­մու­րա­յին տրիո, ո­րի մեջ օգ­տա­գործ­ված են Կո­մի­տա­սի ժո­ղո­վա­ծուից վերց­ված մե­ղե­դի­ներ: Դրանք կո­չել եմ «Չորս շա­րու­նա­կու­թյուն» և նվի­րել իմ ու­սուց­չին՝ Էդ­վարդ Միր­զո­յա­նին: Նա ա­սում էր, որ ե­թե մի բան ա­վարտ­վեց, ու­րեմն լավ չէ:
-Հայտ­նի խոսք ու­ներ. «Ա­մեն ինչ լավ է, ե­թե լավ է շա­րու­նակ­վում»:
-Ա­յո՛, ան­վերջ կրկ­նում էր այդ խոս­քը, կար­ծում, որ ա­մեն լավ բան պի­տի շա­րու­նակ­վի: Եվ ես ո­րո­շե­ցի շա­րու­նա­կու­թյուն տալ, նոր կյանք տալ կո­մի­տա­սյան այս մե­ղե­դի­նե­րին, ո­րոնք կեն­ցա­ղում ար­դեն չեն շա­րու­նակ­վում: Իսկ ե­թե եր­բեմն փոր­ձում են այս մե­ղե­դի­նե­րին ժո­ղովր­դա­կան ոճ տալ ու կա­տա­րել, ծի­ծա­ղե­լի է դառ­նում: Ես փոր­ձել եմ դրանք ապ­րեց­նել բո­լո­րո­վին ու­րիշ մի ճա­նա­պար­հով, և փա՜ռք Աստ­ծո, այդ ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­նե­րը կա­տար­վում են, շու­տով նո­րից կկա­տար­վեն Եվ­րո­պա­յում: Ու­նեմ նաև «Դիա­լոգ­ներ Կո­մի­տա­սի հետ» շար­քը, ո­րը ձայ­նագ­րեց «Դոյ­չե գրա­մո­ֆո­նը», բայց դեռ լույս չի տե­սել: Այդ նա­խա­գիծն ի­րա­կա­նաց­րել ենք Մարկ Սի­նա­նի հետ, ո­րի տա­տի­կը հայ է, պա­պի­կը՝ թուրք: Շատ մեծ ներ­քին խն­դիր­ներ է ու­նե­ցել Սի­նա­նը՝ այս հան­գա­ման­քի բե­րու­մով, և դրա­նից նա ձեր­բա­զատ­վեց՝ նա­խա­ձեռ­նե­լով հան­րա­հայտ «Ա­ղետ» նա­խա­գի­ծը, ո­րը միտ­ված էր Գեր­մա­նիա­յում և Թուր­քիա­յում Հա­յոց ցե­ղաս­պա­նու­թյան ըն­դուն­ման նպա­տա­կին: Գեր­մա­նիա­յում նպա­տակն ի­րա­կա­նա­ցավ, իսկ Թուր­քիա­յի մա­սով քայ­լե­րը դեռ շա­րու­նակ­վում են: Նա­խա­տես­ված հա­մեր­գը, որ պի­տի լի­ներ Ստամ­բու­լում 2015 թվա­կա­նին, հե­տաձգ­վեց: Ա­ռայժմ մնում է հե­տաձգ­ված, բայց այդ օ­րը կգա, և հա­մեր­գը կկա­յա­նա:
-Դուք դա­սա­վան­դել եք Կո­մի­տա­սի ան­վան կոն­սեր­վա­տո­րիա­յում, ու­նեք նաև դր­սում դա­սա­վանդ­ման փորձ. դա­սա­վան­դել եք Կա­լի­ֆոռ­նիա­յի պե­տա­կան հա­մալ­սա­րա­նում (UCLA): Շատ է խոս­վում մեր երկ­րում ան­կա­խու­թյան տա­րի­նե­րին փլուզ­ված կր­թա­կան հա­մա­կար­գի, խորհր­դա­յին նախ­կին հա­մա­կար­գի ա­ռա­վե­լու­թյուն­նե­րի մա­սին: Ի՞նչ զու­գա­հեռ­ներ և հա­կադ­րու­թյուն­ներ եք նկա­տում մեր և դր­սի կր­թա­կան հա­մա­կար­գե­րի միջև:
-Ա­յո՛, ո­րոշ ժա­մա­նակ դա­սա­խո­սել եմ Կա­լի­ֆոռ­նիա­յի պե­տա­կան հա­մալ­սա­րա­նում, ո­րը հա­մար­վում է աշ­խար­հի լա­վա­գույն հա­մալ­սա­րան­նե­րից մե­կը: Տա­սը տա­րի էլ դա­սա­վան­դել եմ Երևա­նի պե­տա­կան կոն­սեր­վա­տո­րիա­յում: Մինչ այդ չորս տա­րի դա­սա­վան­դել եմ Ե­րու­սա­ղե­մի Ժա­ռան­գա­վո­րաց ճե­մա­րա­նում, և այդ տա­րի­ներն ինձ հա­մար շատ կարևոր են ե­ղել: Վեր­ջերս ա­ռիթ ու­նե­ցա կր­կին լի­նել Ե­րու­սա­ղե­մում, որ­տեղ չէի ե­ղել քսա­նե­րեք տա­րի: Ե­րու­սա­ղե­մը քա­ղաք է՝ իմ սր­տի մեջ, և միշտ ա­սում էի, որ մի օր պի­տի վե­րա­դառ­նամ այն­տեղ: Լավ էր, որ գնա­ցի և բո­լո­րո­վին զար­մա­ցած չէի, որ ինձ դա ա­ռա­ջարկ­վեց: Անդ­րա­դառ­նանք դա­սա­վանդ­ման հար­ցին: Եր­կար ժա­մա­նակ է, որ այլևս չեմ դա­սա­վան­դում: Ես մտա­ծում եմ՝ ինչ­պե՞ս են ո­րո­շում այս կամ այն հա­մալ­սա­րա­նի ար­ժե­քը, վար­կա­նի­շը: Ի­հար­կե, այն դա­սա­խոս­նե­րով, ո­րոնք դա­սա­վան­դում են այն­տեղ: Ես, օ­րի­նակ, բախ­տա­վոր եմ, որ կոն­սեր­վա­տո­րիա­յում ու­սա­նե­լիս առ­նչ­վել եմ Էդ­վարդ Միր­զո­յա­նի, Ա­վետ Տեր­տե­րյա­նի, Ղա­զա­րոս Սա­րյա­նի, Գա­յա­նե Չե­բո­տա­րյա­նի, Էդ­վարդ Բաղ­դա­սա­րյա­նի, շատ այլ հան­րա­հայտ մաս­նա­գետ­նե­րի, դա­սա­խոս­նե­րի հետ: Դա մի ջերմ մթ­նո­լորտ էր, ո­րում չկար կեղծ մր­ցակ­ցու­թյուն: Եր­բեմն Էդ­վարդ Միր­զո­յանն ինքն էր իր ու­սա­նող­նե­րին ուղ­ղոր­դում այս կամ այն հար­ցով դի­մել Ղա­զա­րոս Սա­րյա­նին՝ ա­սե­լով. «Ին­քը քեզ ա­վե­լի ճիշտ խոր­հուրդ կտա»: Սա խոր­հր­­դա­յին տա­րի­նե­րին էր, բայց ոչ թե այս մթ­նո­լորտն ստեղծ­ված էր խորհր­դա­յին մտա­ծո­ղու­թյան շնոր­հիվ, այլ կոնկ­րետ մարդ­կանց, ո­րոնք մե­ծու­թյուն­ներ էին, մե­ծա­հո­գի էին: Հի­մա Խորհր­դա­յին Միու­թյու­նը չկա, բայց ես շատ հար­ցեր եմ բարձ­րաց­նում՝ կապ­ված հա­մա­կար­գա­յին փո­փո­խու­թյուն­նե­րի հետ, և դրանք մնում են ան­պա­տաս­խան: Այ­սինքն՝ հի­մա էլ, միշտ էլ շատ բան կախ­ված է ան­հատ­նե­րից: Այս ա­ռու­մով շատ ու­րախ եմ, որ Սո­նա Հով­հան­նի­սյանն է այ­սօր ղե­կա­վա­րում մեր կոն­սեր­վա­տո­րիան:
-Սո­նա Հով­հան­նի­սյա­նի նշա­նակ­ման հա­մար ես նույն­պես շատ ու­րախ եմ: Ինչ-որ փո­փո­խու­թյուն­ներ ար­դեն նկատ­վու՞մ են հաս­տա­տու­թյան ներ­սում:
-Շատ լավ ու­ժեր են հա­մախ­մբ­ված կոն­սեր­վա­տո­րիա­յում հի­մա, ե­րի­տա­սարդ մաս­նա­գետ­ներ: Ա­մեն ինչ լավ է կար­ծես, և ես ու­նեմ մեծ սպա­սում­ներ: Ե­թե ինչ-որ բան էլ ինձ­նից կախ­ված կլի­նի, ու­րա­խու­թյամբ միշտ կն­պաս­տեմ: Ա­մեն ան­գամ, երբ լի­նում եմ որևէ ժյու­րիի կազ­մում, շատ ծանր ապ­րում­ներ եմ ու­նե­նում: Նույ­նը կա­տար­վեց այս տա­րի, երբ նա­խա­գա­հում էի կոն­սեր­վա­տո­րիա­յի ա­վար­տա­կան քն­նու­թյուն­նե­րի հանձ­նա­ժո­ղո­վը: Միշտ ինքս ինձ հետ կռիվ եմ ու­նե­նում այս դեպ­քե­րում: Գնա­հա­տա­կան­նե­րը ոչ մի բան չեն նշա­նա­կում: ՈՒ­զում ես բո­լո­րին բարձր նշա­նա­կիր, ու­զում ես՝ ցածր, դրա­նից ո­չինչ չի փոխ­վում, մեկ է՝ մարդն ինչ կա, այն էլ մնում է: Ես իմ ողջ կյան­քում «չորս» չեմ ստա­ցել (մաս­նա­գի­տու­թյու­նից, ի­հար­կե, բայց ԽՄԿԿ պատ­մու­թյու­նից «ե­րեք» եմ ստա­ցել): Ա­մեն բան ան­հա­տա­կան ո­րակ­նե­րով է ո­րոշ­վում: Վե­րա­դառ­նա­լով նա­խորդ հար­ցին՝ ա­սեմ, որ ինչ վե­րա­բե­րում է խոր­հր­դա­յին կր­թա­կան հա­մա­կար­գը կա­րո­տով հի­շե­լուն, պետք է նախ և ա­ռաջ հաս­կա­նանք, որ այդ եր­կի­րը չկա այլևս: Ե­թե հա­մա­րենք, որ դա կա­տա­րյալ եր­կիր էր՝ իր օ­րենք­նե­րով, հա­մա­կար­գով, ու­րեմն ին­չու՞ փլ­վեց, ին­չու՞ էինք մենք այս քսան-քսան­հինգ տա­րի­նե­րի ըն­թաց­քում այս­քան փո­փո­խու­թյուն­ներ ա­նում մեր կա­ռա­վար­ման հա­մա­կար­գում: Ստաց­վում է, որ փաս­տո­րեն կա­տա­րյալ չէին այն եր­կիրն ու հա­մա­կար­գը: Բայց այն­պես չէ, թե հի­մա է կա­տա­րյալ: Ես շատ եմ բարձ­րաց­նում այն հար­ցը, որ մենք ու­նենք ար­վես­տի ֆի­նան­սա­վոր­ման միակ ճա­նա­պարհ՝ մշա­կույ­թի (այ­սօր ար­դեն՝ միա­վոր­ված) նա­խա­րա­րու­թյու­նը: Խորհր­դա­յին Միու­թյան ժա­մա­նակ էլ էր այս­պես. մշա­կույ­թը ֆի­նան­սա­վոր­ում էր պե­տու­թյունը, և ով ու­ներ ո­րո­շա­կի հատ­կա­նիշ­ներ, ով լավ էր հա­ճո­յա­նում պե­տու­թյան ղե­կա­վար­նե­րին, նա էլ ստա­նում էր ֆի­նան­սա­վո­րում: Երբ Շոս­տա­կո­վի­չը հա­կադր­վում էր ղե­կա­վա­րու­թյանն ինչ-որ հար­ցում, «պարզ­վում» էր, որ նա երկ­րի վա­տա­գույն կոմ­պո­զի­տորն է: ՈՒ բո­լո­րին դա շատ ու­րա­խաց­նում էր, ո­րով­հետև Շոս­տա­կո­վի­չի հան­դեպ նա­խան­ձից մեռ­նում էին: Հի­մա էլ շատ բան չի փոխ­վել: Եվ մինչև այ­սօր ու­նե­նալ այս վի­ճա­կը՝ ինչ-որ կո­չում­նե­րով (վաս­տա­կա­վոր, ժո­ղովր­դա­կան, չգի­տես՝ էլ ինչ), սո­վե­տից ե­կած կեղծ մո­տե­ցում­նե­րով, քծ­նող ին­տե­լի­գեն­ցիա ձևա­վո­րե­լով, մարդ­կանց խա­մա­ճիկ­ներ սար­քե­լով ստեղ­ծել մշա­կու­թա­յին դաշտ, ինձ հա­մար ա­նըն­դու­նե­լի է ե­ղել միշտ և այ­սօր: Ինչ էլ որ փոխ­վի հա­սա­րա­կու­թյան կյան­քում, եր­բեք մեկ ան­հա­տից չպետք է կախ­ված լի­նի մշա­կույ­թի ճա­կա­տա­գի­րը: Ես չեմ ու­զում հա­ճո­յա­նալ որևէ մե­կի ճա­շա­կին, թող նա հա­ճո­յա­նա իմ ճա­շա­կին. ես եմ կոմ­պո­զի­տո­րը: Երբ Թա­մա­նյա­նը ժա­մա­նա­կին հարց բարձ­րաց­րեց, որ թույլ տան ար­վես­տի հար­ցերն ի­րենք` ար­վես­տա­գետ­նե­րը, տնօ­րի­նեն, նրան ուղ­ղա­կի քշե­ցին, ո­րով­հետև խորհր­դա­յին չի­նով­նիկ­ներն ու­զում էին միանձ­նյա ո­րո­շել ա­մեն բան նաև ար­վես­տում: Այս­պես չի կա­րող լի­նել, և խե­լա­ցի պե­տու­թյուն­ներն ու­նեն այս գի­տակ­ցու­թյու­նը: Բո­լոր մար­դիկ ու­նեն ի­րենց թույլ տե­ղե­րը, և շատ հեշտ է ո­մանց հա­մար լի­նել շո­ղո­քորթ­նե­րով շր­ջա­պատ­ված, ի­րենց հաս­ցեին լավ բա­ռեր ա­սող­նե­րին միայն մոտ թող­նել: Բայց այս­պի­սի հա­մա­կար­գով ոչ մի ար­ժե­քա­վոր բան չի ստեղծ­վի: Ար­ժե­քա­վոր բա­ներն ստեղծ­վում են այն­տեղ, որ­տեղ կա ա­զատ մտա­վո­րա­կա­նի տե­սակ: Միայն այդ ա­զատ մտա­վո­րա­կա­նի տե­սակն ու­նե­նա­լու պա­րա­գա­յում կա­րե­լի է հա­մա­րել, որ եր­կիրն առ­հա­սա­րակ ու­նի մտա­վո­րա­կա­նու­թյուն: Ես կողմ եմ, որ մեր հան­րա­պե­տու­թյու­նում ըն­դուն­վի մե­կե­նա­սու­թյան մա­սին օ­րենք, ստեղծ­վեն նոր ա­պա­րատ­ներ: Ես դեմ չեմ, ի­հար­կե, պե­տա­կան ֆի­նան­սա­վոր­մա­նը, այն ան­պայ­ման պի­տի լի­նի, ա­վե­լին՝ դա անհ­րա­ժեշտ է: Ֆիլ­հար­մո­նիա ու­նենք, օ­պե­րա­յի և բե­լա­տի թատ­րոն, այլ հաս­տա­տու­թյուն­ներ, ո­րոնց պի­տի ֆի­նան­սա­վոր­ի պե­տու­թյունը, բայց սա միակ ճա­նա­պար­հը չպետք է լի­նի, աշ­խար­հում կան ու­րիշ մո­դել­ներ: Դրանց շնոր­հիվ մտա­վո­րա­կա­նու­թյունն ա­զատ է լի­նում: Ես հիա­նում եմ, երբ լի­նում եմ որևէ երկ­րում, որ­տեղ հե­ռուս­տա­տե­սու­թյան 1-ին ա­լի­քով խո­սում են նա­խա­գա­հի, երկ­րի ա­ռա­ջին դեմ­քի դեմ, նրա հաս­ցեին սուր քն­նա­դա­տու­թյուն հն­չեց­նում: Սա կոչ­վում է ժո­ղո­վր­դա­վարություն: Ե­թե մենք ու­զում ենք իս­կա­պես ստեղ­ծել մի նոր եր­կիր, ե­թե մենք ա­րել ենք հե­ղա­փո­խու­թյուն, ո­րի հա­մար ես շատ ու­րախ եմ, ա­պա ե­կեք ա­նենք այն մինչև վերջ՝ ըն­դու­նե­լով հա­մա­պա­տաս­խան օ­րենք­ներ, ձեռ­նար­կե­լով դրա հա­մար անհ­րա­ժեշտ բո­լոր քայ­լե­րը:
Զրույ­ցը վա­րեց
Կա­րի­նե ՌԱ­ՖԱ­ՅԵ­ԼՅԱ­ՆԸ

Դիտվել է՝ 4549

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ