1920 թվա­կա­նին, երբ պայ­քար էր գնում Զան­գե­զու­րի հա­մար, Ադր­բե­ջա­նի ներ­քին գոր­ծե­րի նա­խա­րար Ա­սա­դո­վը Նժ­դե­հի գլ­խի հա­մար ե­րեք մի­լիոն ռուբ­լի է խոս­տա­նում, ա­սե­լով, որ հա­յի մեջ չի կա­րող չգտն­վել այն­պի­սի մե­կը, որ հա­նուն այդ փո­ղի չգ­նա այդ քայ­լին։

Հա­յաս­տա­նում ի­րադ­րու­թյան դրա­մա­տիզմն ար­դեն ա­վե­լի բարձր է, քան ե­ղել է, ա­սենք, 1996 թ., երբ Տեր-Պետ­րո­սյանն ու նրա գոր­ծա­կից­նե­րը պե­տա­կան հե­ղաշր­ջում կա­տա­րե­ցին, իսկ հե­տո զոր­քեր մտց­րին խա­ղաղ Երևան։

Մր­ցար­շա­վա­յին մո­տո­ցիկ­լետ­նե­րից և սպոր­տա­յին շար­ժա­կազ­մե­րից օր­նի­բուն ա­հա­սար­սուռ աղ­մուկ է ժայթ­քում։ Սրանց հետ հա­մա­ռո­րեն մր­ցակ­ցում են խլա­ցու­ցիչ­նե­րը հա­նած տար­բեր մար­դա­տար մե­քե­նա­ներ։

Պա­տե­րազ­մը՝ պա­տե­րազմ, բայց Մոսկ­վա­յում շա­րու­նակ­վում է Ա­լիևի կլա­նի բո­լոր հրա­ման­նե­րը կա­տա­րե­լուն վարժ­ված առ­նետ­նե­րի քաշ­վռ­տու­քը։ Եվ դա նույն­պես պա­տե­րազմ է, ընդ ո­րում՝ ոչ պա­կաս կա­տա­ղի։ Նրանք ար­դեն «նա­խա­գիծ» են շր­ջա­նա­ռու­թյան մեջ դրել, թե, իբր, «Զան­գե­զուր» բա­ռի ստու­գա­բա­նու­թյու­նը գա­լիս է թուր­քա­կան «զան­գի» ցե­ղի ա­նու­նից։ Հաս­կա­նա­լի՞ է ա­մեն ինչ, հա­յեր։ Հենց վեր­ջերս գլ­խա­վոր «քայ­լա­կան­նե­րից» մե­կը ծի­ծա­ղում էր ձեզ վրա, թե «թա­վի­շը վա­ղուց չկա»...

Մենք պարտ­վե­ցինք: Ես չեմ փոր­ձում մեր պար­տու­թյան մեղ­քը բար­դել ու­րիշ­նե­րի վրա: Այդ պար­տու­թյան հիմ­նա­կան մե­ղա­վո­րը հայ կա­ռա­վա­րող­ներն են ի­րենց հա­կա­ժո­ղովր­դա­կան, թա­լան­չիա­կան էու­թյամբ և ա­մե­նա­կարևո­րը՝ ե­զա­կի իշ­խա­նա­վո­րը, չա­սեմ իր հի­մա­րու­թյամբ և քա­ղա­քա­կան տհա­սու­թյամբ, այլ ցցուն դա­վա­ճա­նու­թյամբ:

Կա­տար­վա­ծը փաստ է, և դրա մա­սին խո­սե­լը կա­րե­լի է հա­մա­րել ժա­մա­նա­կի ա­նի­մաստ վատ­նում: Ա­ռայժմ չեմ ցան­կա­նում հա­մա­ձայ­նել ո­մանց կար­ծի­քին, թե դա դա­վա­ճա­նա­կան ակտ է, և ցան­կա­նում եմ ա­սել, որ մեր «չք­նաղ» վար­չա­պետն ընտ­րել է չա­րի­քի փոք­րա­գույն տար­բե­րա­կը: Հա­մա­ձայ­նում, բայց և հարց­նում եմ` ի՞ն­չը բե­րեց կա­պի­տու­լյա­ցիա­յի այդ տար­բե­րա­կին, ո­րից հե­տո ա­սեմ…

Օ­դում դա­վա­ճա­նու­թյան հոտ է փչում։ Ե՛վ Հա­յաս­տա­նում, և՛ Ար­ցա­խում։ Ինչ­քան ստոր տա­կանք պետք է լի­նել այ­սօր­վա պայ­ման­նե­րում բարձր ամ­բիո­նից ա­սե­լու հա­մար, թե, իբր, «մենք պետք է ջան­քե­րը կենտ­րո­նաց­նենք Հա­յաս­տա­նի և Ար­ցա­խի տն­տե­սու­թյուն­նե­րը վե­րա­կանգ­նե­լու վրա»։

Բե­լա­ռու­սի նա­խա­գահ Ա­լեք­սանդր Լու­կա­շեն­կոն, այն նույն Լու­կա­շեն­կոն, ո­րին վե­րըն­տր­վե­լու առ­թիվ շտա­պեց պաշ­տո­նա­պես շնոր­հա­վո­րել «դիկ­տա­տոր­նե­րի դեմ պայ­քա­րող հե­ղա­փո­խա­կան մար­տիկ» Փա­շի­նյա­նը, և 2018-ին ու 2019-ին հրա­պա­րա­կավ հայ­տա­րա­րում էր, թե ան­ձամբ հա­մո­զում էր Սերժ Սարգ­սյա­նին, որ նա «կով­կա­սյան թա­թար­նե­րին» հանձ­նի Ար­ցա­խի շր­ջա­կա ըն­դա­մե­նը հինգ շր­ջա­նը։ 

Նո­րըն­ծա իշ­խա­նու­թյուն­նե՛ր։ Ես չգի­տեմ դուք ով­քեր եք, ինչ­պի­սի քա­ղա­քա­կան հա­յացք­ներ ու­նեք, բայց խնդ­րում եմ ա­կան­ջա­լուր լի­նել իմ՝ ան­կու­սակ­ցա­կա­նիս, խոս­քին:

Երբ 2015-ին սր­բա­դաս­վում էին Ե­ղեռ­նի զո­հե­րը, մտոք խո­նարհ­վում էր եր­կին­քը, մտա­ծում էինք` էլ եր­բեք ու եր­բեք թուր­քի յա­թա­ղա­նը չի շող­շո­ղա Հա­յոց տան վրա, ո­րով­հե­տև եր­կն­քում ար­դեն ու­նենք վկա­նե­րի այդ­պի­սի հոծ բազ­մու­թյուն, ո­րոնք բա­րե­խոս են այս հող ու ջրի, այն­տեղ վեր խո­յա­ցած վան­քե­րի, հողն իր ա­րյամբ ո­ռո­գած էթ­նո­սի հա­մար: