Թիֆլիսը հնում շուրջն ուներ մի քանի գյուղ, որոնք այսօր քաղաքի մաս են կազմում։ Դրանցից մեկը Խարբուխն էր՝ ներկայիս Խարպուխին։ Այն գտնվում էր քարափի լանջին, զառիվայր էր, դարիվեր, քարքարոտ էր և ավազոտ։ Հետաքրքիր է բառի ստուգաբանությունը։ Ըստ ավանդության, երբ մեկը հարբուխով էր հիվանդանում, հետը վերցնում էր կավե նոր փարչ, երկու սպիտակ մոմ, բլիթներ և ձեռագործ տղայի կամ աղջկա տիկնիկ, որ թիֆլիսահայոց բարբառով կոչվում էր տիկին․․․ Այդ ամենը տանում էր քարափի գլուխը, մոմերը վառում ու թողնում-հեռանում։ Բայց մինչ քարափի գլուխ հասնելը, մարդը քրտնում էր և հազն ու հարբուխն անցնում։

Հովհաննես Թումանյանի հուշերը Խրիմյան Հայրիկի մասին:

Մեր ժողովուրդն իրականության հետ առնչություն չունեցող բազմաթիվ պատմություններ է հորինել իր մեծերի մասին։ Դրանց շարքից է և ներքո անեկդոտը ազգային մեծ բարերար Ալեքսանդր Մանթաշյանցի մասին։

1876 թ. Թիֆլիսում անցկացվեց մարդահամար, ըստ որի քաղաքի 104.024 բնակչից հայեր էին 37․610, ռուսներ՝ 30․823 (այդ թվում՝ զորքը և պաշտոնեությունը), վրացիներ՝ 22․233, թաթարներ՝ 2502, ինչպես նաև 38 ազգերի և ազգությունների ներկայացուցիչներ (Сборник сведений о Кавказе, т. VI, Тифлис, 1880, с. 75):

Երիտթուրքերի ծրագրած հայոց ցեղասպանությունը երբեք նպատակին չէր հասնի, եթե արևմտահայությունը միասնաբար ոտքի կանգներ ու մաքառեր, ինչպես արեց վանեցին, գարահիսարցին, հաճընցին:

1920 թ. Մարտի 22-26-ն ընկած ժամանակահատվածում սկսվեց Շուշի քաղաքի հայ ազգաբնակչության կոտորած, տեղահանություն, գույքի և անձնական ունեցվածքի ոչնչացում և թալան իրագործված Թուրքիայի Հանրապետության բանակի, նրա կողմից աջակցություն ստացող Արցախում բնակվող թուրքերի (թաթարների) և քրդական առանձին խմբավորումների կողմից։

90 թվականի հունիսն էր։ Ղարաբաղյան շարժումն անկասելի էր, և հանրապետությունը ջրի կաթսայի պես եռում էր՝ ցույցեր, հանրահավաքներ, գործադուլներ․․․

Գալուստ Գյուլբենկյանը աստվածավախ եւ ավանդապաշտ մարդ էր: Նրա համար մայրենի լեզուն ամենագեղեցիկն էր եւ նախընտրելին:

Երբ ասում եք` «Մայր Հայաստան», այդ անվան տակ ի՞նչ եք հասկանում, ո՞ր երկիրն եք պատկերացնում։ Ներկայիս այս մի բուռ հողակտո՞րը, այս քար ու քռեճանո՞ցը։

Ինչպես հայտնի է 1921թ. մարտի 15-ին Սողոմոն Թեհլերյանը Բեռլինում գնդակահարեց Հայոց ցեղասպանության կազմակերպիչներից «իթթիհաթ վե թերաքքի»-ի ղեկավար, Օսմանյան կայսրության ՆԳՆ Թալեաթ Փաշային: